Polimer moddalarning olinishi va hosalari - Химия - Презентации

Polimer moddalarning olinishi va hosalari

Загружено в:

22.03.2024

Скачано:

0

Размер:

8263.4345703125 KB

Polimer moddalarnin g olinishi va hosalari

Reja: 1) Polimerlarning oli nishi va tuzilishi 2) Sopolimerlanish 3) Polikondensatlani sh reaksiyalari

Yuqori molekulyar birikmalar (YM B) kelib chiqishi bo’yicha 3 ga bo’l inadi: 1) tabiiy; 2) sintetik va 3) su n’iy. Tabiiy YMBlarga o’simlik va hayvo not dunyosida keng tarqalgan va ularning hayoti uchun muhim ah amiyatga ega bo’lgan selluloza, kr axmal, oqsillar, nuklein kislota, lig nin va tabiiy kauchuklar va boshq alar kiradi. Shun’iy YMB tabiiy yuqori molek ulyar birikmalarni kimyoviy qayta ishlash natijasida hosil qilinadi.

Masalan, viskoza va asetat tolalar i –sellulozani qayta ishlash, rezina esa tabiiy kauchukni vulkanlash mahsulidir. Sintetik YMBlarga sintetik plastik massalar, kauchuklar va sintetik t olalar kiradi. Sintetik YMB tabiatd a uchramaydigan va polikondens atlanish reaksiyalari asosida sinte z qilib olinadi. YMB ko’pincha polimerlar (grekc ha “poli” –ko’p, “meros” –qism m a’nosiga ega) ham deb ataladi. Bi r necha ming molekulalari o’zaro birikib, polimer hosil qiladigan qu yi molekulyar moddalar monome rlar deyiladi. Masalan, quyidagi r eaksiyada:

nCH2 = CH2 (-CH2 – CH2-)n etilen-monometr polietilen-polimer Polimer molekulalari makromolekul a ham deyiladi. Makromolekula ko’ p marta takrorlanadigan atomlar gr uppasi –CH2 – CH2 –struktura birik malari deyiladi. Polimer molekulasi dagin soni monomerning necha mo lekulasi birikib, makromolekula hos il qilishini ko’rsatadigan sob bo’lib, polimerlanish darajasi deyiladi. YMBlar tuzilishi va xossalari jihatida n juda turli-tumandir. Lekin shu bila n bir qatorda polimer moddalarnin g o’ziga xos xususiyatlari ham bor. Y MBlarning molekulyar massasi juda katta bo’lib, bir necha mingdan bir necha milliongacha bo’ladi. Odatda , YMBlar molekulyar massasi turlich a bo’lgan makro-molekulalarnig ara lashmasidan tashkil topgan.

YMBlarning molekulyar massasi ju da katta bo’lib, bir necha mingdan bir necha milliongacha bo’ladi. Od atda, YMBlar molekulyar massasi t urlicha bo’lgan makro-molekulalar nig aralashmasidan tashkil topgan. Shu sababli, ham polimerlarning molekulyar massasi uning tarkibig a kirgan makromolekulya molekul yar massasining o’rtacha qiymatig a tengdir. YMB larning fizik va mex anikaviy xossalari ko’p jihatdan ula rning molekulyar massasiga og’liq. Molekulyar massasining ortib bori shi bilan quyi molekulyar moddala r uchun xarakterli bo’lgan diffuziya , uchuvchanlik, eritmalardagi xara katchanlik singari xossalsr asta-sek in yo’qolib, makromolekulalarning o’ziga xos )bo’kish, yuqori qovush qoqlik, qizidirilganda haydalmasda n parchalanish kabi) xususiyatlari paydo bo’ladi.

Polimerlarning olinishi va tuzilishi Sintetik polimerlar ikki usulda polime rlanish va polikondensatlanish reaksi yalari orqali sintez qilinadi. Polimerlanish reaksiyasi –quyi molek ulyar moddalar –monometrlarning o’ zaro birikib YMB hosil qilish reaksiya dir. Polimerlanish molekulalararo biri kish reaksiyasi bo’lib, bunda polimer dan boshqa qo’shimcha mahsulot ho sil bo’lmaydi. Polimerlanish monometr tarkibidagi qo’shbog’ning uzulishi yoki halqaning ochilishi hisobiga yuqori temperatura , bosim, yorug’lik, katalizator ta’sirida sodir bo’ladi. Polimerlanish reaksiyas ining mexanizmi monomerning tabia tiga qarab zanjirli va bosqichli bo’ladi . Bosqichli polimerlanish sekin, zanjir li esa unga nisbatan tez ketadi. Zanjirl i polimerlanish o’z navbatida radikal va ionli mexanizmda boradi.

Polimerlarning olinishi va tuzilishi Sintetik polimerlar ikki usulda polimer lanish va polikondensatlanish reaksiya lari orqali sintez qilinadi. Polimerlanish reaksiyasi –quyi moleku lyar moddalar –monometrlarning o’za ro birikib YMB hosil qilish reaksiyadir. Polimerlanish molekulalararo birikish reaksiyasi bo’lib, bunda polimerdan b oshqa qo’shimcha mahsulot hosil bo’l maydi. Polimerlanish monometr tarkibidagi q o’shbog’ning uzulishi yoki halqaning o chilishi hisobiga yuqori temperatura, b osim, yorug’lik, katalizator ta’sirida so dir bo’ladi. Polimerlanish reaksiyasinin g mexanizmi monomerning tabiatiga q arab zanjirli va bosqichli bo’ladi. Bosqi chli polimerlanish sekin, zanjirli esa un ga nisbatan tez ketadi. Zanjirli polimer lanish o’z navbatida radikal va ionli me xanizmda boradi.

Zanjirli polimerlanish o’z navbatida radik al va ionli mexanizmda boradi. Radikal polimerlanish faol markaz erkin radikallarning hosil bo’lishi bilan boshlan adi. Erkin radikallar initsiator deb ataladigan moddalar (peroksidlar, azobirikmalar), is siqlik, yorug’lik hamda katalizatorlar ish tirokida hosil bo’ladi. Erkin radikallar o’zi da toq elektronli zarracha bo’lib, ular ju da beqaror, kimyoviy faoldir. Ulat tezda monometr, masalan, etilen molekulasi b ilan reaksiyaga kirishadi. Natijada etilen dan toq elektronga ega bo’lgan yangi ra dikal hosil bo’ladi va shu tariqa polimer zanjiri o’sa borib makromolekulaga ayla nadi: Ionli polimerlanishda faol markaz ion ho sil bo’lish bilan boshlanadi va katalizator ishtirokida sodir bo’ladi. Shu sababli ionl i polemerlanishni katalitik polimerlanish deb ham ataladi. Bu jarayonda uchrayot gan zanjir uchida kation yoki anion hosil bo’ladi.

Похожие

Mis nitrat tuzining olinishi va olinishi va xossalari

Bo’yovchi moddalarning sinflanishi

Polisaxaridlarning olinishi va xossalari

Xromning olinishi, xossalari va birikmalari

Atsetilen va uning hosilalarini olinishi