Oqsil biosintezi. Oqsilning postranslatsion modifikatsiyasi. Protein sentizining energiya xarajatlari - Химия - Презентации

Oqsil biosintezi. Oqsilning postranslatsion modifikatsiyasi. Protein sentizining energiya xarajatlari

Загружено в:

07.12.2023

Скачано:

0

Размер:

3886.30859375 KB

Oqsil biosintezi. Oqsilning postranslat - sion modifikatsiyasi.Protein sentizin - ing energiya xarajatlari Reja: 1. Oqsil biosintezining bosqichlari. 2. Initsiatsiya, elongasiya,terminasiya 3. Oqsilning postranslatsion modifikatsiyasi

Fanda uzok vaqtlardan beri jumyuok masalaldar - dan biri bo’lgan edi. XX asrda bir kator yutuk - larga erishildi. X!Xasrning 20-25 yillarida oqsil biosintezini aniqlashga urinib ko’rilgan edi. 1954 yili Dyu Bin’o birinchi bo’lib gipofizda hosil bo’ladigan 9ta aminokislotadan tashkild topgan peptidni sintezlashga muvofik bo’lgan edi. Keyin - chalik al’bumin zardobi, amiloza. Ribonukleoza, lizosin kabilar sintezlashga erishildi. Xozirda bio - texnologiya jarayonlarida ko’plab oqsil va oqsil tabiatli moddalar sintezlanmokda. Oqsil sintezida DNK asosiy rol’ uynedi. Uqisqa vaqt ichida yuzlab molekula oqsillarni sintezida ishtirok etadi.

Oqsil biosintezi Aminokislotalar faolligini oshirish. Insiasiya - polipeptid zanjirini sintezini boshlanishi. elongasiya – hosil bo’layotgan zanjirni uzayishi . Terminasiya – sintezini tugashi.Tirik organizmlar xayoti davomida oqsillar bir necha marta yangilanib turadi. Lekin ularning tabiati, xulk atvori deyarli uz - garmaydi.

Aminokislotalar faolligi oshish boskichidagi xarakterli xususiyat ATF aminokislotalariga birikadi. Barcha energiya aminokislotaga utadi va ularning faolligi oshadi. Ular ham fermentlar ishtirokida amalga oshadi. Asosan maxsus fer - ment aminosiloza tasirida ro’y beradi. Inisiyasiyada faollangan aminokislotalarni tRNK ribosomaga olib keladi. tRNK o’zining iRNK (kadon) ga mos ke - ladigan nukleotidlari bo’lgan q`ismi (antikadon) bilan birlashadi va iRNK ribosomaning kichiq bo’lagi va tRNK lardan iborat bo’lgan kadonlari va shu boskichning fermentlari F1, F2, F3 ishtirok etadi. Bu fermentlarning xar birini maxsus vazi - fasi bor. F1 ribosoma. iRNK va tRNKlarning bir – biriga boglanishi. F2 esa bu boglarni mustaxkam - ligini ta’minlasa, F3 - 805ta ribosomani 505 va 305 ribosomalarga ajratadi.

Bo’lardan tashqari uchlik (triplet) dan iborat boglanishni hosil bo’lishida tRNK ning fermentioni aminokislotaning maxsus turi qatnashadi. Ular tRNK (antikadon), iRNK (kadon) dan o’ziga mos keladigan nukleotidlarni kidirib va shularni topib unga boglangan ribosomani katta subb - birligiga boglanadi va oqsil zanjirini hosil qilish bosh - lanadi. Elengasiya – boskichida ribosomaning maxsus q`is - mida aminokislota bir – biriga ketma – ket birika boshlashi bilan davom etadi. Aminokislotalarning uzlariga mos kel - gan tRNK ga birlashuvi rekoginasiya (mos kelishi) deb ata - ladi.

Terminasiya – sintezini tugallanishi bilan amalga oshadi. Odatda bu axborotchini UAA, UAG, UGA terminasiya kadonlaridan biri amalga oshadi. Oqsil biosintezida katalizatorlik rolini fermentlar bajaradi. Biosintez fermentlar yordamida amalga oshadi. Ferment - larsiz aminokislotalar RNK ga boglanmasligi isbotlangan. Oqsil biosintezi uchun kerak bo’lgan energiyani ATF ning parchalanishi reaksiyasi etkazib beradi. Oqsil biosintezida ATF dan olingan energiya xisobiga Rning SOON gruppasi boyigan aminokislotalarga kushiladi. Natijada energiyasi ko’paygan aminokislota tRNK ga birikadi. www.arxiv.uz

Bu molekulalar uncha yirik bo’lmay faqat gina 50-100 ta nukleotiddan iborat bo’ladi va uning uzunligi o`rtacha 260 A ni tashkil iladi. tRNK mayda molekula bo’lishligi uchun ba’zan uni erituvchi RNK deb yuritiladi. tRNK molekulasi taxminan 2 tomonga uralganga uxshaydi. Uning buqilgan xuddi oldingi q`ismida antiodon yoki 3ta azot asosdan tashkil topgan triplet «Komplimentlarq`ismi» joylashgan 2chi kisimga aktivlangan aminokislota joylashgan. www.arxiv.uz

DISULFID BOG` disulfid bog`lari (-S-S-) – polipeptid zan - jirini turli qismlarida joylashgan sistein yon radikallari o`rtasidagi bog`lar; eng kuchlisi disulfid bog‘, disulfid blog' kooop busa bu oqsil termostabil buladi. Geyzer - lardagi bakteryalarda disulfid bog'lar juda kup. shuning uchun 100 C da xam denatu - ratsya bulmaydi. disulfid bog' uzdan uzi hosl bulmaydi, oksidlanish bo’lishi kerak. Demak uni hosl bulshga ferment kerak. Gidrofob bog’ Agar biz hidrofob (suvdan qo’rqadigan) molekulalarni suvga joylashtirsak, bu molekulalar birlashib, gidrofob molekulalarining katta bo'laklarini hosil qiladi. Ba'zi R guruhlari gidrofil (suvni yaxshi ko'radigan), boshqalari esa gidrofob bo'lganligi sababli, izoleysin kabi gidrofil yon zanjirlarni o'z ichiga olgan bar - cha aminokislotalar oqsil yuzasida bo'ladi, shu bilan birga alanin kabi gidrofob yon zanjirga ega aminokislotalar birlashadi. sincap. Binobarin, suvda hosil bo'lgan oqsil, ularning aksariyati singari, gidrofob yadro va gidrofilik yuzaga ega bo'ladi. Bu uchinchi darajali strukturaning qanday ko'rinishini aniqlashda juda muhimdir. gidrafob yedroda kop gidrafob aminokislata oqsil markazga tuplanib u uchun ustun vazifasini utaydi. bu ham termostabillik beradi

* Oqsillarni denaturatsiyasi va foldingi Har bir oqsilning o'ziga xos shakli bor. Agar oqsil atrof-muhitining harorati yoki pH qiymati o'zgarsa yoki u kimyoviy moddalar ta'sirida bo'lsa, bu o'zaro ta'sirlar buzilishi mumkin, bu oqsilning uch o'lchovli tuzilishini yo'qotishiga va yana tartisiz aminokislotalar zanjiriga aylanishiga olib keladi. Oqsil birlamchi ketma-ketligini saqlab qolib, 2 va 3 yuqori tartibli tuzilmasini yo'qotishi de - naturatsiya deyiladi. Denaturatsiya qilingan oqsillar odatda ishlamaydi. Bir - lamchi ketma-ketligini parchalanishi prateoliz deyiladi. Ba'zi oqsillar uchun denaturatsiyani qaytarish mumkin. Polipeptidning birlam - chi tuzilishi hali ham buzilmaganligi sababli (aminokislotalar ajralmagan), agar u normal muhitga qaytsa, u yana o'z funktsional shakliga qaytishi mumkin. Ammo boshqa hollarda, denaturatsiya doimiydir. Tuxumni qovurish - bu qaytarib bo'lmaydigan oqsil denaturatsiyasining bir misoli. Suyuq tuxum oqsilidagi albumin oqsili denaturatsiyadan so’ng xira va qattiq bo'ladi, chunki u pechning issiqiga duch kelganida denaturatsiyalanadi va sovigan taqdirda ham xom tuxum sifatida asl holatiga qaytmaydi. Balki batcha oqsillar o’zaro tartibsiz bog’lanib, yaxlit gelsimon tuzulish xosil qiladi. Tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki ba'zi oqsillarni denaturatsiyadan keyin, proirkada yolg'iz qolisa ham(boshqa fermet va oqsillarsiz xam) , qayta 3lam - chi strukturasini tiklay olar ekan. Ushbu oqsillar mustaqil ravishda 2 va 3 lamchi struktura hosil qilish uchun, ularning aminokislotalar qatorlari zarur bo'lgan barcha ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. Biroq, barcha oqsillar xam bun - day o’z o’zida folding qila olmaydi, ularga shaperon oqsillari yordam beradi.

www.arxiv.uz * Kimyoviy post-translatsion modifikatsiya

Post-translational modifikatsiyalari oqsillarga turli xil ta'sir ko'rsatadi: ular hujayradagi mavjud bo'lish vaq - tini, ferment faolligini va boshqa oqsil - lar bilan o'zaro munosabatlarini tart - ibga soladi. Ba'zi hollarda, translyat - siyadan keyingi o'zgarishlar oqsil kamolotining majburiy bosqichidir, aks holda u faol emas. Masalan, in - sulin va boshqa ba'zi gormonlarning kamoloti bilan polipeptid zanjirining cheklangan proteolizi talab etiladi, plazma membranasi oqsillarining kamolotga kelishi bilan esa glikozillan - ish talab etiladi. Organizmning normal ishlashi uchun translyatsiyadan keyingi modifikatsiyaning g'oyat muhimligi, oqsillarni translyatsiyadan keyingi modifikatsiya qilish tizimining buzilishiga asoslangan kasalliklar (mukolipidoz, Altsgeymer kasalligi, saratonning har xil turlari) mavjudligi bilan tasdiqlanadi. Bugungi kunda translyatsiyadan keyingi modifikat - siyani o'rganish uchun mass-spek - trometriya va sharqiy yorilish usullari qo'llaniladi.

www.arxiv.uz

Похожие

Fosforli moddalar, ularning energiya almashinuvudagi ahamiyati

Oqsillarni ajratib olish usullari va biosintezi

Aminokislota va oqsillar

Oqsillarning to'rtlamchi tuzilishining funksional qiymati. Glikoproteinlar. Fosfoproteinlar. Lipoproteinlar. Nukleoproteinlar

Aminokislota va oqsillar