Neft tarkibidagi oltingugurt bitikmalarini azotli birikmalardan farqi - Химия - Презентации

Neft tarkibidagi oltingugurt bitikmalarini azotli birikmalardan farqi

Загружено в:

05.09.2025

Скачано:

0

Размер:

4301.123046875 KB

Neft tarkibidagi oltingugurt bitikmalarini azotli birikmalardan farqi. Neft tarkibidagi azotli birikmalarni ajratib olish usullari va ularni ekologiyaga ta’siri

Reja: 1. Oltingugurtli va azotli birikmalarning neftda tarqalishi 2. Azotli birikmalarni ajratib olish usullari 3. Oltingugurtli va azotli birikmalar orasidagi asosiy farqlar 4. Neft mahsulotlaridagi ekologik xavf

Neft — yonuvchan, qizil-jigarrang yoki qora rangli, o‘ziga xos hidli foydali qazilma boylik. Tarkibida uglevodorodlar, kislorod, oltingugurt va azot birikmalari bo‘lishi mumkin. Neftning solishtirma og‘irligi 0,74–0,97 g/sm³.

U qattiq, suyuq va gaz holidagi uglevodorodlardan iborat bo‘lib, suyuq uglevodorodlar parafin asosli, qattiqlari esa asfalt asosli neft deb ataladi. Gaz holidagi uglevodorodlar tabiiy gaz yoki yo‘ldosh gaz sifatida chiqadi.

Oltingugurtli birikmalarning xossalari va tarqalishi Neftdagi oltingugurtli birikmalar fraksiyalar bo‘yicha notekis taqsimlangan bo‘lib, qaynash harorati ortishi bilan ularning miqdori ham ortadi. Neft tarkibidagi oltingugurt miqdori 1–2% (massaviy) gacha yetishi mumkin (Volga-Ural, G‘arbiy Sibir, Janubiy O‘zbekiston neftlarida). Oltingugurtli birikmalarning 70–90% og‘ir qoldiqlarda – ayniqsa mazut va asfaltenli qismlarda mujassamlangan.

Neftdagi oltingugurt quyidagi shakllarda mavjud: Elementar oltingugurt – erigan yoki kolloid holatda Merkaptanlar (tiospirtlar) Sulfidlar, polisulfidlar Siklik sulfidlar (masalan, tiofan) Tiofen va uning hosilalari Sulfonlar, sulfoksidlar, sulfon kislotalar

Bu birikmalar dvigatellarda yoqilg‘i sifatida yondirilganda, atmosfera havosiga oltingugurt oksidlari (SO₂) ajraladi, bu esa astma, kislotali yomg‘irlar va ekologik muammolarga olib keladi.

Azotli birikmalarning xossalari va tarqalishi Neftdagi azotli birikmalar son jihatdan ozroq bo‘lsa-da, murakkabroq tuzilishga ega va ularni ajratish qiyinroq kechadi. Ular ikki turga bo‘linadi: 1. Asosli azotli birikmalar – piridin, kinolin tipidagi tuzilmalarga ega bo‘lib, kislotali eritmalarda ion holatda bo‘ladi. 2. Neytral azotli birikmalar – indol, karbazol va amidlar kabi, asosan aromatik tuzilmali.

Azotli birikmalarni ajratib olish usullari 1. Ekstraktsiya – asosli birikmalar kislotali muhitda suv yoki boshqa eritmalarga ajraladi. 2. Xromatografiya – neytral aromatik azotli birikmalarni ajratishda ishlatiladi. 3. Distillatsiya (yuqori haroratda) – og‘ir fraksiyalardan sekin bug‘lash orqali ajratiladi.

4. Adsorbsiya – aktiv uglerod, zeolitlar, alyuminiy oksidi yordamida ushlab olinadi. 5. Hozirgi zamonaviy usullar – membranali, ekstraktiv distillatsiya va ion almashinish texnologiyalari.

Ekologik ta’sirlar Neft mahsulotlarida oltingugurt yoki azotli birikmalar me’yordan ortiq bo‘lsa, quyidagi muammolar yuzaga keladi: Dvigatellar samaradorligi pasayadi Benzindagi oltingugurt 0,033% dan 0,15% ga oshsa, dvigatel quvvati 10,5% kamayadi. Yoqilg‘i sarfi 12% ortadi Kapital ta’mirlash zarurati 2 martaga ko‘payadi

Atmosfera ifloslanadi SO₂ va NOx – ekologik muhit uchun xavfli gazlar Astma, allergiya, nafas yo‘llari kasalliklari kuchayadi Kislotali yomg‘irlar hosil bo‘ladi

Oltingugurtli yoqilg‘ilarning avtomobillarga ta’siri Benzinda oltingugurt miqdorining 0,033% dan 0,15% gacha ko‘tarilishi dvigatel quvvatini 10,5% ga pasaytiradi, yoqilg‘i sarfini 12% ga oshiradi, dvigatelning kapital ta’mirga ehtiyojini ikki baravar ko‘paytiradi. Bu esa iqtisodiy zarar bilan birga, ekspluatatsion muammolarni keltirib chiqaradi.

Neft tarkibida parafin, naften va aromatik uglevodorodlar boʻladi, uglerod 82—87%, vodorod —11,5—14,5%, oltingugurt 0,1—5,5%ni tashkil etadi. Bundan tashqari, vanadiy, nikel, kalsiy, magniy, temir, alyuminiy, kremniy, natriy kabi 20 dan ortiq elementlar, 5% gacha har xil aralashmalar — naften kislotalar, asfalt-smola moddalar, merkaptanlar, vodorod sulfid, tiofen va tiofanlar, disulfidlar, piridin, piperidin va boshqa mavjud.

Neft tarkibidagi oltingugurt miqdoriga qarab kam oltingugurtli (0,6% gacha), oltingugurtli (0,6—1,8%) va koʻp oltingugurtli (1,8%dan ortiq) sinflarga boʻlinadi.

Bizning turmash tarzimizda eng muhim ahamiyatga ega materiallar tarkibida neftdan olinadigan mahsulotlar bor ekan. Oziq ovqat Oziq ovqat mahsulotlari, yoqilg'i mahsulotlari, kiyim kechak, plastik mahsulotlar va yana shu kabi mahsulotlar tarkibi neftdan olingan birikmalardan iborat ekan. Hattoki sun'iy go'sht ishlab chiqarish ham mumkinligi va uning oddiy tabiiy go'shtdan farq qilmaydigan mahsulotlar olinadi. Ammo neftning ko'p ishlab chiqarilishi ekalogik holat uchun xavfliroq hisoblanadi Xulosa :

1. Lapidus A. L., Golubeva LA., Jagfarov F.G. Garoximiya. Chest I, II. Moskva-2004g 2. Donald B.L., Uilyam L.L. Nefteximiya. Moskva 2011 g. 3. Abidov B.A. Neft kimyosi va fizikosi, o'quv ko'llanma, Toshkent, 2000 y. 4. Salomov YUI va boshk YUI va boshk.eft va gazal kayta ishlash texnologiyasi. O'quv qo'llanma T.: Cho Ipon, 2006 v. 5. Bozorov F.P, Xujakulov A.F. neft va gaskondensatni qayta ishlash texnologiyasi, o'quv qo'llanma. T.: Muxarrir. 2018 y. Foydalanilgan adabiyotlar :

E'tiboringiz uchun rahmat &#55357;&#56842;

Похожие

Oltingugurt va uning birikmalari

Oltingugurt va uning brikmalari 2

Neft mahsulotlarini sifatini yaxshilash

Azotli organik birikmalar. Nirtobirikmalar. Olinishi va xossalari

Polimerlarning eruvchanligini aniqlash