Inson hujayra kulturalarining tibbiyotda qo’llanilishi - Химия - Презентации

Inson hujayra kulturalarining tibbiyotda qo’llanilishi

Загружено в:

04.12.2023

Скачано:

0

Размер:

539.228515625 KB

Inson hujayra kulturalarining tibbiyotda qo’llanilishi Reja : 1.Hujayra kulturalari haqida 2.Suspension hujayra kulturasi 3.Asos hujayralar

Hujayra madaniyati juda muhim eksperimental texnika bo'lib, biofarmatsevtika, hayot haqidagi fanlar va klinik transplantatsiya sohalarida ajralmas tadqiqot usuliga aylandi. Hujayra madaniyati hujayra o'sishi uchun zarur shart-sharoitlarga erishish uchun hujayra sarf materiallari yordamida amalga oshirilishi kerak va hujayra madaniyati kolbasi eng keng tarqalgan laboratoriyal asboblaridan biridir.. Hujayra kulturalari mikroblar, hasharotlar yoki sutemizuvchilar hujayralarining muvaffaqiyatli o'sishi va ko'payishiga imkon beradi. Hujayralar va to'qimalarning in vitro madaniyati hayotiy tadqiqotlar va amaliyotning bir qismiga aylandi.

Viruslardan bakteriya va zamburug'largacha, inson hujayralaridan hayvon va o'simlik hujayralarigacha bo'lgan keng turdagi hujayralar etishtiriladi. Ba'zi hujayralar va to'qimalar suspenziyada o'stirilishi mumkin, ammo sutemizuvchilar hujayralarining muhim qismi sirtni joylashtirishni talab qiladi. Shuning uchun in vitro hujayra madaniyati muhitini ta'minlash uchun ishlatiladigan kulturalar, plastinkalar va idishlar nafaqat shaffof va toksik bo'lmagan, balki steril hamdir

Suspension hujayra kulturasi 21-asrga kirgandan beri biologiya rivojlanishning keskin bosqichiga kirdi va tabiat fanlaridagi hayot haqidagi fanlarning o'rni inqilobga aylandi. Ular orasida molekulyar biologiya, genetika, hujayra biologiyasi, rivojlanish biologiyasi, nevrologiya, ekologiya, kosmik hayot haqidagi fanlar va boshqa fanlar asta-sekin yetakchi fanlarga aylanadi. Molekulyar biologiya (jumladan, molekulyar genetika) hayot haqidagi fanlarning asosiy yo'nalishi bo'lib, uning butun hayotiy fanlarning rivojlanishiga yordam berishdagi katta roli shubhasizdir.

Hujayra hayot faoliyatining asosiy strukturaviy va funktsional birligi bo'lib, biologiya fanining asosiy intizomi sifatida hujayra biologiyasiga ham e'tibor berish kerak. Hujayra madaniyati haqida gapiradigan bo'lsak, hozirgi tasnifga ko'ra hujayralar asosan quyidagilarga bo'linadi: suspenziya hujayralari va devor hujayralari. Suspension hujayralar madaniyati hozirda hayot fanlaridagi asosiy va samarali hujayra madaniyati hisoblanadi.

Londondagi Murfilds ko'z shifoxonasi shifokorlari inqilobiy usul yordamida 2 nafar keksa bemorning ko'rish qobiliyatini tiklay olishdi. Olimlar davolashning bu usuli Britaniyada 5 yil ichida paydo bo'lishiga umid bildirishgan. Ko'rish qobiliyati tiklangan bemorlar makulyar degeneratsiya - ko'z pardasi buzilishidan aziyat chekishgan. Bu kasallik ko'pincha 60 yoshdan keyin va taxminan 50 foiz holatda to'liqmas ko'zi ojizlikda paydo boʻladi. Bu kasallik odatda ko'rishda chaplanganlik va ba'zi dog'larni keltirib chiqaradi

Olimlarning bayon qilishicha, bu kasallikni davolash jarayoni quyidagicha kechadi: yakka murtak asos hujayralar ko'z pardasining 100 mingta pigment hujayrasini saqlovchi 6 millimetrlik to'qimada o'stiriladi. So'ngra bu to'qima ingichka quvurchaga joylashtirilib, u orqali kòzdagi kichik kesik orqali unga kiritiladi.

To'qima ko'z pardasi orqasida joylashtiriladi, bu yerda asos hujayralar vaqt o'tishi bilan shikastlangan hujayralarning o'rnini egallaydi. Ushbu amaliyot bor- yo'g'i 45 daqiqa ichida mahalliy anesteziya ostida o'tkaziladi. "Amaliyotgacha bir necha oy avval mening ko'rish qobiliyatim haqiqatan yomon boʻlgan, men o'ng ko'zim bilan hech narsani ko'ra olmasdim. Shifokorlar menga ko'rish qobiliyatini qaytarishdi", deb aytgan tajriba ishtirokchilaridan biri, 86 yoshli Duglas Uoters. Amaliyotdan keyin Uoters va yana bir bemor ortidan olib borilgan 12 oylik kilink kuzatuv ularning ikkisida ham ancha ijobiy oʻzgarishlar boʻlganini koʻrsatgan.

Olimlar asos hujayralaridan yurak hosil qilishdi Amerikalik olimlar bemor terisidan olingan asos hujayralaridan yurak o'stirishga muvaffaq bo'lishdi. Qo'yilgan bu qadam bemorga 100 foiz to'g'ri keluvchi organlar transplantatsiyasiga yangi yo'l ochib beradi. Tajriba jarayonida transplantatsiyaga noloyiq deb topilgan 73 ta donor yuraklardan yasalgan karkas tuzilmadan foydalanilgan. Harvard tibbiyot muassasasining bir guruh genetiklar jamoasi bemor qabul qilmasligi mumkin bo'lgan hujayralarni yo'q qiluvchi maxsus detergent ishlab chiqishdi. Hosil bo'lgan tuzilmaga texnika yordamida asos hujayrasiga aylantirilgan inson terisi hujayralari joylashtirildi

14 kundan so'ng maxsus suyuqlik ichida mushak to'qimalari yurak karkaslarini hosil qildi. Organ yetilmagan, ammo normal yurak holatiga kelganida elektroimpuls ta'sir ko'rsatildi va buning natijasida yurak urishni boshladi. Avvallari sichqon yuragi ustidan ana shunday tajriba o'tkazilib, o'z isbotini topgandi, biroq endi olimlar labaratoriya sharoitida inson yuragini yaratish mumkinligini isbotlashdi", deb xabar beradi Popular Science nashri

Britaniyadagi Ekseter universiteti olimlari qon tomirlari ichini o'rab turuvchi endotelial hujayralar ustida tajriba o'tkazdi. Tajriba davomida ular qari, ya'ni faoliyati yomonlashib, bo'linishdan to'xtagan hujayralar sonini 50 foizga ozaytirishga muvaffaq bo'ldilar. Olimlar, shuningdek, endotelial hujayralar qarishida muhim o'rin tutadigan ikki proteinni aniqlashdi. Ushbu tadqiqot asosida kelajakda nafaqat qon tomirlari hujayralari, balki boshqa hujayralar ham davolanishi mumkin .

Ekseter universiteti Tibbiyot maktabi professori Lorna Xarris: -Insonlar qarir ekan, ularda yosh hujayralardek yaxshi faoliyat ko'rsatmaydigan qari hujayralar soni ko'payadi, - dedi. -Bu qarish effektigina emas - bu qarishimiz sababi. - Ekseterda ishlab chiqilgan birikmalar hujayralar qarishi mexanizmini o'zgartirishga qodir. - Biz saraton, aqli zaiflik hamda diabet kabi qarish bilan bog'liq kasalliklarning boshqa boshqa sababi bor, deb o'ylardik, ammo ular aslida bir-ikkita umumiy mexanizmga borib taqaladi.

Bu qarishga qarshi dorilarning yangi avlodiga asos bo'lishi mumkin, - deya so'zini davom ettirdi professor Xarris. Professor ushbu tadqiqotning maqsadi odamlarga uzoqroq muddat sog'lom yashashga ko'maklashish ekanligini aytdi: - Bu shunchaki umrni uzaytirish emas, balki salomatlik va hayot sifati bilan bog'liq. O'tgan yilda Ekseter universiteti xodimlari laboratoriyada qari hujayralarni qayta yoshartirishning yangi uslubini kòrsatib berishgan edi.

Yangi tadqiqot davomida esa qari hujayralarning mitoxondriyalarini aniq mo'ljalga olib, ularni qayta yoshartirish ko'rib chiqilgan. Xususan, tajriba davomida maxsus kimyoviy birikmalar yordamida inson hujayralari vaqt o'tishi bilan qanday va nima sababdan o'zgarishida muhim rol o'ynaydigan ikki protein (SRSF2 va HNRNPD) mo'ljalga olingan. Tarjriba davoimda Eksteter universitetda ishlab chiqilgan uch xil birikma sinab ko'rilgan va ularning har biri qon tomirlaridagi qari hujayralar sonini 40-50 foizga ozaytirgani kuzatilgan.

Inson hujayra kulturalari Suspension hujayra kulturasi Invitro m adaniyati Tòqim a Yurak karkaslari Endotelial hujayralar Qari hujayralar H ujayra m adaniyati A sos hujayralar

1.Hujayra kulturalari qaysi organizmlardan ajratib olinadi ? A.Mikroblar. B. Hasharotlar C. Sutemizuvchilar. D.A,B,C javoblar to'g'ri 2.Hujayra hayot faoliyatining................ birligi A.Strukturaviy. B. Fizik C.funksional. D.A va C javob tòģri 3 .Kòrish kasalligi makulyar degeneratsiya ko'pincha necha yoshdan keyin kòp uchraydi. A.60 yosh. B.50 yosh C.45 yosh. D.65yosh

4.Makulyar degeneratsiya kasalligida necha % holatlarda kòz ojizlik yuzaga keladi . A . 1% B. 10 % C.40 % D.50 % 5. Amerikalik olimlar yurak hosil qilishda transplantatsiya noloyiq deb bilgan nechta be'morni yuragidan foydalanilgan . A. 30 ta. B.65 ta C.73ta. D.70 ta 6. Yurak mushak to'qimalari tajriba davomida necha kunda hosil qiladi. A. 12kun. B. 6kun C. 8 kun. D. 14 kun

7.Britaniyadagi Ekseter universiteti olimlari qon tomirlariini òrab turuvchi qanday hujayralar ustida tajriba o'tkazadi . A.Endolimfa. B. Epetilial C.endotelial. D. Enteral 8. Qarishni tòxtatish bo'yicha tajribada necha % hujayrani yoshartirishga erishildi A.49% B.51% C.35 % D.50 % 9.Yangi tadqiqot davomida qari hujayralarning qaysi organoidlarini yoshartirishga erishilgan . A. Mitoxondriya. B. Ribosoma C.Sitoskelit. D. Lizasoma

10 . Ekseter Universitetida ishlab chiqilgan uch xil birikma sinab ko'rilgan va tajriba natijasida necha foiz qari hujayralar ozaytirilishi kuzatilgan A . 30 - 40 % B.50- 60 % C.40-50% D. 60 - 70 %

Похожие

Tibbiyotda qo’llanadigan polimerlar

Polisaxaridlarning olinishi va xossalari

To'yingan uglevodorodlar

Antioksidantlar. Ularning klinikada qo'llanilishi

Marganets hamda uning birikmalarining kimyoviy va fizik-kimyoviy analizi