Elektromagnit induksiya hodisasi - Химия - Презентации

Elektromagnit induksiya hodisasi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1428.5 KB

Mavzu : “Elektr o magnit induksiya hodisasi” R eja : 1. Elektromagnit induksiya hodisasini ochilishi bilan bog‘liq bo‘lgan Faradey tajribalari. 2. Elektromagnit induksiya qonuni. Induksiya E.Yu.K. va toki. Lens qoidasi. 3. Elektromagnit induksiya tokini hosil qiluvchi begona kuchlarning tabiati. Maksvell gipotezasi. Elektromagnit induksiya hodisasining amaliy ahamiyati.

1. Faradeyning “Magnetizmni elektrga aylantirish” maqsadida 10-yillik izlanishlarining samarasini yuzaga chiqargan elektromagnit induksiya hodisasini (EM) turli variantli tajriballar orqali namoyish qilib ko‘rsatish; 2. Elektromagnit induksiya qonuni, E.Yu.K. va tokning, Lens qoidasining mohiyatini darsda muammoli vaziyatlar hosil qilish bilan talabalarga tushuntirish; 3. Elektromagnit induksiya tokini vujudga keltiradigan begona kuchlarning tabiatini muammoli vaziyat hosil qilib ochib berish; 4. Elektromagnit induksiya hodisasining amaliy ahamiyatini ochib berish. O’QUV MASHG‘ULOTINING MAQSADI:

1. Elektromagnit induksiya hodisasini ochilishi bilan bog‘liq bo‘lgan Faradey tajribalari. Buyuk ingliz fizigi, elektromagnit hodisalar ta’limoti rivojlanishida juda katta rol o‘ynagan. U elektromagnit induksiya hodisasini va elektroliz qonunlarini kashf qilgan. Faradey birinchi bo‘lib elektr va magnit maydonlar tushunchalarini kiritgan. Elektr, magnit va yorug‘lik hodisalar bog‘liqligi haqidagi birinchi fikrlar Faradeyga taalluqli. Bular ichida elektromagnit induksiya hodisasi muhim amaliy ahamiyatga ega Maykl FARADEY (1791-1867)

1. Elektromagnit induksiya hodisasini ochilishi bilan bog‘liq bo‘lgan Faradey tajribalari. 1820 - 1821 yillarda elektr toki atrofida magnit maydoni hosil bo‘lishini tajribada (Ersted tamonidan) ochilgach, ingliz fizigi Maykl Faradey unga teskari jarayon, ya’ni magnit maydoni ta’sirida elektr toki ham hosil bo‘lishiga ishonib, o‘zining kundaligiga «magnetizmni elektrga aylantirish zarur!» deb yozib qo‘ydi. Biroq u bu vazifani shogirdlari bilan birga qariyb 10 yildan keyin (1831 yil 29 avgustda) bajardi. Buning sababi, induksiya toki magnit maydonida harakatlanadigan o‘tkazgichda, yoki magnit oqimi v aqt bo‘yicha o‘zgarib kesadigan tinch turgan berk o‘tkazgichda paydo bo‘lishini hali u bilmas edi. Berk elektr o‘tkazuvchan konturni kesib o‘tadigan magnit maydoni induksiyasining oqimi vaqt bo‘yicha o‘zgarganda, shu konturda elektr tokini ng (induksiya toki deb ataladigan) paydo bo‘lish hodisasiga elektromagnit induksiya deyiladi . Bu hodisaning mohiyatini va uning ochilishi bilan bog‘liq bo‘lgan quyida qaraladigan, Faradey tajribalarining mohiyatini tushunish uchun magnit induksiyasi oqimin ing (№1 5 ma’ruzda o‘tilgan) mazmunini qisqacha takrorlash kerak bo‘ladi. Induksiyasi B ga teng bo‘lgan magnit maydoni yo‘nalishiga nisbatan  burchak ostida qiya joylashgan S yuzani kesib o‘tuvchi magnit oqimi (  ) quyidagi ifoda bilan topiladi:  cos BS   (1) Bunda burchak    B B B n n     , ,    ( n - S - yuzaga o‘tkazilgan birlik musbat normal). Demak, B, S, va cos  kattaliklarning o‘zgarishi bilan magnit oqimi  o‘zgaradi. Endi elektromagnit induksiyaning ochilishi jarayonida Faradey tomonidan o‘tkazilgan tajribalarni amalda sizlar bilan o‘tkazamiz va nazariy tahlil qilamiz.

1. Elektromagnit induksiya hodisasini ochilishi bilan bog‘liq bo‘lgan Faradey tajribalari. 1 - TAJRIBA 1 - TAJRIBA

1. Faradeyning 1 – tajribasini virtual namoish qilish

1. Faradeyning 1 – tajribasini virtual namoish qilish

1. Elektromagnit induksiya hodisasini ochilishi bilan bog‘liq bo‘lgan Faradey tajribalari.1-tajriba. B u tajriba ning elektr zanjiri dagi 1 -drossel g‘altagi (uchlariga - demonstrasiya galvanometri ulangan), 2 -to‘g‘ri doimiy magnit. Quyidagi tartibda tajriba o‘tkazilganda galv anometr strelkasining shkala nolidan o‘nga yoki chapga chetlanganini ko‘ramiz: a) 1 -tinch qoldirilib, 2 - 1 ga nisbatan ma’lum bir tezlik bilan yaqinlashtiriladi yoki undan uzoqlashtiriladi (2 - ni 180 0 burchakga burib bu tajriba takrorlanadi); b) 2 -tinch qoldirilib 1 - 2 ga nisbatan ma’lum bir tezlik bilan yaqinlashtiriladi yoki uzoqlashtiriladi (1 ni 180° ga burib tajriba takrorlanadi); v) 1 (yoqi 2) -tinch qoldiriladi va 2 (yoki 1) simmetriya o‘qiga (SN) tik o‘q atrofida 1 (yoki 2) tepasida u yoki bu tomon ga aylantiriladi. Agar 1 va 2 lar tinch tursalar galvanometr strelkasi shkala nolidan chetlanmaganini ko‘ramiz. Bu tajribalarda (1) ifoda bo‘yicha anikdanadigan magnit oqimi, 1-ning o‘ramlari bilan chegaralangan S yuzalarni kesayotganda vaqt o‘tishi bilan, asosan, doimiy magnit maydoni induksiyasi qiymatining o‘zgarishi (chunki, S=const,   const) (v -holda esa 1 -burilganda  ham o‘zgarishi) tufayli o‘zgargani uchun galvanometr strelkasi u yoki bu tomonga chetlanib, 1 -g‘altakda paydo bo‘layotgan tokni ko‘rsatayapti deb xulosa" qilishimiz mumkin.

2 - TAJRIBA 2 - TAJRIBA1. Elektromagnit induksiya hodisasini ochilishi bilan bog‘liq bo‘lgan Faradey tajribalari. 2 - TAJRIBA

1. Elektromagnit induksiya hodisasini ochilishi bilan bog‘liq bo‘lgan Faradey tajribalari. 2 - tajriba . Bu tajribaning elektr zanjiri dagi 1 - g‘altak 1 - tajribadagi drossel g‘altagi va galvanometr, 2 - universal transformatorning 220V ga mo‘ljallangan g‘altagi, R - reostat. Bu tajriba quyidagi tartibda o‘tkazilganda galvanometr strelkasining shkala noli dan o‘ng yoki chap tomonga chetlanganini ko‘ramiz: a) 1 - tinch qoldirilib, k - kalit ulanadi (biror R=const qiymatda). 2 1 ga nisbatan ma’lum tezlikda yaqinlashtiriladi yoki undan uzoqlashtiriladi (2 - ni 180° burchakga burib bu tajriba takrorlanadi); b) k - ulangan holda 2 - tinch qoldiriladi va 1 unga nisbatan yaqinlashtiriladi yoki undan uzoqlashtiriladi (1 - ni 180° burchakga burib tajriba takrorlanadi); v) 2 (1 - ustida) va 1 - tinch qoldiriladi (ularning simmetriya o‘qlari mos kelganda tajriba samarali chiqad i) va k - kalit ma’lum bir tezliqda ko‘shiladi yoki ajratiladi; g) 2 va 1 ning tinch holatida k - kalit qo‘shiladi va R rezistor qarshiligining qiymati uning jilgichi chapga yoki o‘nga surilib kamaytiriladi yoki oshiriladi; d) 1 (yoki 2)tinch qoldirilib, (k - k o‘shilgan holda), 2 (yoki 1) o‘z simmetriya o‘qiga tik o‘q atrofida 1 (yoki 2) ustuda u yoki bu tomonga aylantiriladi. Bu tajribalarda ham 1 — g‘altak o‘ramlari bilan chegaralangan S - yuzalarni kesayotgan magnit oqimi vaqt bo‘yicha o‘zgargani uchun galvanometr strelkasi noldan u yoki bu tomonga chetlanib, 1 - g‘altakda paydo bo‘layotgan tokni ko‘rsatayapti deb xulosa qilishim iz mumkin. Magnit oqimi, (1) ga asosan, a) - g) tajriba variantlarida 2 hosil qiladigan V qiymatining, d) variantida esa  - ning vaqt o‘tishi bilan o‘zgarishi tufayli o‘zgarayotganiga e’tibor berishimiz zarur .

3 - TAJRIBA1. Elektromagnit induksiya hodisasini ochilishi bilan bog‘liq bo‘lgan Faradey tajribalari.

1. Elektromagnit induksiya hodisasini ochilishi bilan bog‘liq bo‘lgan Faradey tajribalari.3 -tajriba . Bu tajribaning elektr zanjiri dagi 1 1 -elastik simdan tayyorlangan, 8 -10 o‘ramli g‘altak. Bu tajriba quyidagi tartibda o‘tkazilganda galvanometr strelkasi shkala nolidan o‘nga yoki chapga chetlanganini ko‘ramiz: 2 -tinch qoldirilib, 1 1 -g‘altakning chetki o‘ramlaridan ushlab uning simmetriya o‘qi bo‘ylab cho‘ziladi yoki siqiladi. Agar 2 -doimiy magnit, universal transformatorning 220 V ga mo‘ljallangan g‘altagi 12 V o‘zgarmas kuchlanish manbaiga ulanib, transformatorning ochiq o‘zagi ustiga o‘rnatil ib o‘tkazilsa tajriba yanada samarali chiqadi. Bu tajribada galvanometr 1 1 -g‘altak konturlari bilan chagaralangan S - yuzalarni kesib o‘tayotgan magnit oqimi vaqt bo‘yicha o‘zgarishi tufayli paydo bo‘layotgan tokni ko‘rsatayapti degan xulosaga kelamiz. Bu holda  -oqim, (1) - ga asosan, 1 1 -g‘altak konturlari bilan chegaralangan S - yuzalar kattaligining va qisman, 2 - hosil qilayotgan magnit maydoni induksiyasi qiymatining vaqt bo‘yicha o‘zgarishi tufayli o‘zgarayotganiga e’tibor berishimiz zarur.

2. Elektromagnit induksiya qonuni. Induksiya E.Yu.K. va toki. Lens qoidasi.Faradey tajribalarida 1 va I 1 g‘altaklarda paydo bo‘lgan elektr tokiga induksiya toki, uni paydo qiladigan EYuKga induksiya E.Yu.K.i deyiladi. Faradey o‘zining tajribalari natijalarini chuqur tahlil qilib quyidagi fundamental xulosaga keldi: Berk elektr o‘tkazuvchan konturda paydo bo‘ladigan induksiya E.Yu.K.i shu kontur bilan chegaralangan yuzani kesib o‘tayotgan magnit induksiyasi oqimining (har qanday yul bilan) o‘zgarish tezligiga teng , ya’ni (SI sistemasida) dt d i   , (2) N -ta o‘ramli konturda (g‘altakda) induksiyalangan E.Yu.K. va tok kuchi quyidagicha aniqlanadi ( Ф t=N Ф -tutingan okim): dt d N i    , (2) Faradeyning bu xulosasi, fizikaning universal qonunlari qatoriga kiradigan, Faradeyning elektro magnit induksiya qonuni deb ataladigan, qonuning mazmunini o‘zida aks ettirgan.

2. Elektromagnit induksiya qonuni. Induksiya E.Yu.K. va toki. Lens qoidasi.Qonun ifodasidagi minus ishorasi quyidagi fizik mazmunga ega: magnit oqimining o‘zgarish tezligi      dtd bilan induksiya toki magnit oqimining o‘zgarishi tezligi      dtd i - o‘zaro qarama -qarshi yo‘nalgan bo‘ladi, ya’ni 0  dt d bo‘lganda   00  ii dtd  , 0 dtd bo‘lganda esa,   00  ii dtd  bo‘ladi. Boshqacha aytganda (2) ifodadagi minus ishorasi, induksiya tokining yo‘nalishini aniqlashda foydalaniladigan, mazmuni ko‘yida gicha bo‘lgan, Lens qoidasi ning (1833 yil) fizik mohiyatini ifodalaydi : Induksiya toki shunday yo‘nalgan bo‘ladiki, uning xususiy magnit maydoni, uni paydo qilgan tashki magnit oqimining o‘zgarishiga to‘sqinliq qiladi (aks ta’sir ko‘rsatadi). Bu qoidani, m isol tariqasida, Faradeyning 1 - tajribasi a -variantida 1 - g‘altakda (bitta o‘ramida) paydo bo‘ladigan J i induksiya tokining yo‘nalishini aniklashga qo‘llaymiz. Bu masala yechimi quyida chizma ko‘rinishida tasvirlangan ( dtd i -punktir ch iziklar bilan tasvirlangan).

2. Elektromagnit induksiya qonuni. Induksiya E.Yu.K. va toki. Lens qoidasi. Induksiya tokining qiymati Om qonunidan foydalanib aniq l anadi : dt d R R J i i     1  , (3) b unda R - konturning elektr qarshiligi .

Atoqli rus fizigi, akademik. U elektrotexnikaning asoschilaridan biridir. Elektr tokining issiqlik ta’sirini belgilovchi va induksion tokning yo‘nalishini aniqlovchi («Lens qoidasi») qonunlarning kashf etilishi Lens nomi bilan bog‘liq. Birinchi bo‘lib elektr mashinalari – dvigatel va generatorlarning qaytar tartibda ishlashini isbotlagan. Elektr va magnit o‘lchovlarning original uslublarini ishlab chiqgan. Emiliy Xristianovich LENS (1804-1865)2. Elektromagnit induksiya qonuni. Induksiya E.Yu.K. va toki. Lens qoidasi.

2. Elektromagnit induksiya qonuni. Induksiya E.Yu.K. va toki. Lens qoidasi. Lens qoidasining to‘g‘riligiga quyidagi tajribani o‘tkazish bilan ishonch hosil qilish mumkin. Bunda foydalaniladigan maxsus asbob ikki chetiga ikkita (1va 2) alyuminiy xalqa (2 - xalqa kesilgan) maxdamlangan gorizontal alyuminiy plastinkadan tashkil topgan. Asbobning og‘irlik markazi vertikal pulat igna (3) uchiga tayangan xolatda, gorizontal tekislikda erkin aylana oladi

2. Elektromagnit induksiya qonuni. Induksiya E.Yu.K. va toki. Lens qoidasi.Agar doimiy magnit yaxlit xalqaga 5 -rasmdagidan yaqinlashtirilsa, xalqa magnitdan (N va N i magnit qutblar) o‘zaro itarishish natijasida asbob vertikal o‘q atrofida coat strelkasi bo‘yicha buriladi. Bu tajribani 4 a -rasm bo‘yicha izohlash mumkin. Agar doimi y magnit yaxlit xalqa ichidan tashqariga tomon harakatlantirilsa, xalqa magnitga ergashadi (N va S imagnit qutblari o‘zaro tortiladi). Natijada asbob soat strelkasiga teskari yo‘nalishda buriladi. Bu holni 4 b - rasm bo‘yicha izohlash mumkin. Agar 2 kesik xal qa bilan tajriba takrorlansa xalqa, va demak asbob, tinch qoladi. Bu tajriba kesik xalqada (ochiq zanjirda) induksiya toki paydo bo‘lmasligidan guvohlik beradi. Talabalar uchun mustaqil ijodiy topshiriq . Energiyaning saklanish qonunidan foydalanib Faradeyn ing elektromagnit induksiya qonunining (2) matematik ifodasini isbotlang. Talabadan quyidagi yechim kutiladi. Zanjirdagi E.Yu.K.i  bo‘lgan tok manbaining dt vaqt

2. Elektromagnit induksiya qonuni. Induksiya E.Yu.K. va toki. Lens qoidasi.ichida bajargan to‘la ishi Jdt Joul issikligiga ( Rdt J 2 ) va tokli kontur elementini ko‘chirish ishiga (  Jd ) sarf bo‘ladi : Jdt = Rdt J 2 +  Jd . |. Bundan quyidagi ifodani olamiz : R dt d J     (4) Bu ifo dadagi dt d nisbat ham E .Yu .K . ni aniqlashi ko‘rinib turibdi . Uning oldidagi minus ishorasi, uning yunalishi tok manbai -E .Yu .K . iga teskari ekanligiidan dalolat beradi . Bu E .Yu .K . qaralgan berk kontur bir qisminin g ( erkin ko‘chadigan ) magnit maydonida harakatlanishi va demak berk kontur bilan chegaralangan yuzani kesadigan magnit oqimining o‘zgarishi hisobidan paydo bo‘ladigan qo‘shimcha elektromagnit induksiya E.Yu.K. dir , ya’ni dt d i     .

3. Elektromagnit induksiya tokini hosil qiluvchi begona kuchlarning tabiati. Maksvell gipotezasi. Istalgan muhitda tok paydo bo‘lishi uchun quyidagi uchta shartning bajarilashi zurur: 1) muhitda zaryadli erkin harakat qiladigan zarralar mavjud bo‘lishi, 2) shu zarralarni tartibli oqimini hosil qiladigan elektr maydonini muhit ichida hosil qilish va 3 ) muhit berk elektr zanjirining bir qismi bo‘lishligi. Faradey tajribalarida 1 va 11 g‘altaklar metalldan yasalgan va galvanometr bilan berk zanjir hosil qilgani uchun 1 va 3 shartlar bajariladi. Biroq shu g‘altaklarda tok manbai ulanmagan bo‘lsa ham, ular da elektr toki - induksiya toki paydo bo‘ladi. O’z - o‘zidan ko‘yidagi muammoli savollar tug‘iladi: G’altaklardagi erkin elektronlarni qanday kuch tartibga soladi? Bunda begona kuch qanday tabiatga ega? Bu savollarga javob berish uchun, ya’ni 1 va 1 1 g‘altak larda induksiya tokining paydo bo‘lish mexanizmini tushunish nuqtai nazardan, Faradey tajribalarini ikki guruhga bo‘lish mumkin: I. Ko‘zg‘almay turgan, o‘tkazgichga (1 - g‘altak) nisbatan magnit maydoni manbai (2 - doimiy magnit yoki tokli g’alta k) harakatlanganda yoki tinch turgan berk o‘tkazgichni (1 - g‘altak) kesadigan magnit maydoni induksiyasining qiymati vaqt bo‘yicha o‘zgarganida      0 dtdB ,

3. Elektromagnit induksiya tokini hosil qiluvchi begona kuchlarning tabiati. Maksvell gipotezasi. tinch turgan o‘tkazgichda (1 - g‘altak) induksiya paydo bo‘ladi; II. Ko‘zg‘almay turgan magnit maydoni manbaiga(2 - doimiy magnit yoki tokli g’altak ) nisbatan harakatlanadigan o‘tkazgichda (1 va 1 1 - g‘altaklarda) induksiya toki paydo bo‘ladi. I guruh tajri balarda begona kuch tabiatini tushuntirish uchun Maksvell quyidagi gipoteza ni ilgari surdi: Magnit maydoni induksiyasining vaqt bo‘yicha o‘zgarishi      0 dtdB , o‘zining atrofidagi fazoda uyurmali elektr maydoni vujudga keltiradi. Bu maydonlarning yo‘nalishlari (oniy) o‘zaro chap vint qoidasi bo‘yicha aniqlanadi. Bu qoidaning mazmuni uning 1 a - tajribaga ko‘llanilish misolida quyidagi chizmadan foydalanib tushuntirish mumkin . Shuni aytish kerakki, 1 - g‘altak uyurmali elektr maydonini «sezadigan» vosita vazifasini bajaradi xalos. Uyurmali elektr maydoni g‘altakdagi erkin elektronlarga kuch (BEe F    ) bilan ta’sir qilishi natijada unda iJ - induksiya tok paydo bo‘ladi. Shuni alohida qayd etish kerakki, Maksvell gipotezasi va Lens qoidasi yordamida aniqlangan induksiya toki yo‘nalishlari mos keladi.

3. Elektromagnit induksiya tokini hosil qiluvchi begona kuchlarning tabiati. Maksvell gipotezasi. E.Yu.K. ning fizikaviy mazmuniga qaralayotgan 1 - guruh tajribalarida paydo bo‘ladigan induks iya E.Yu.K.ini aniqlovchi ifoda ni olish mumkin:        dl E q dl E q q dlF q A Вl Вl i b i Demak,      dt d dl EВl i (5)

3. Elektromagnit induksiya tokini hosil qiluvchi begona kuchlarning tabiati. Maksvell gipotezasi. Shunday qilib, uyurmali elektr maydoni kuchlanganligi vektorning (BlE  ning) yopiq kontur (1 - g‘altak) bo‘yicha sirkulyasiyasi, elektrostatik maydon kuchlanganligi vektorning ( qE  ) yopiq kontur bo‘yicha sirkulyasiyasig a o‘xshab nolga teng emas (  0 dl Eql ), balki shu konturdagi induksiya EYuKi ga teng bo‘lar ekan. O’zgaruvchan elektr maydoni kuchlanganlik chiziqlari yopiq bo‘lgani uchun ham unga uyurmali elektr maydoni deyiladi. Endi II guruh tajribalarida amal qiladigan begona kuch tabiatini qaraymiz. Buning uchun bir jinsli magnit maydoniga, A 1 B 1 CDA 1 perimetr bilan chegaralangan yuzasi, tik joylashgan (eng sodda holda), to‘g‘ri to‘rtburchak shakldagi metall o‘tkazgich (AB tomoni DA 1 va CB 1 tomonlari ustid a erkin dumalay oladigan) bilan fikran tajriba o‘tkazamiz. O’tkazgichni AB l tomoni maydonga tik holda const tezlik bilan harakat qilsa    0 1 1 90   B     , undagi erkin elektronlarga B e B e FL     0 90 sin - Loren s kuchi ta’sir qiladi . Qaralayotgan AB o‘tkazgich go‘yo berk zanjirdagi tok manbai vazifasini bajaradi. Lorens kuchi ta’sirida uning B tomoni musbat, A tomoni esa manfiy zaryadga ega bo‘ladi (o‘zgarmas tok manbai qutblariga o‘xshab). Shu zaryadlarning elek tr maydoni kuchiga teskari yo‘nalishda begona kuch - Lorens kuchi ish bajaradi.

3. Elektromagnit induksiya tokini hosil qiluvchi begona kuchlarning tabiati. Maksvell gipotezasi. Endi EYuKning fizik mayzmuniga asoslanib qaralayotgan hol uchun quyidagi ifodani olamiz: Bl e l B e q l F q A i i L b i          0 0 90 sin 0 cos (6) Bu natijani chizmaga asosan quyidagicha uzgartirish mumkin : dt )' ( dФ dt ds B l dt AA d B Bl i       . L ens qoidasini inobatga olsak bundan (2) ni olamiz, ya’ni dtdФ i  .

3. Elektromagnit induksiya hodisasining amaliy ahamiyati. Elektromagnit induksiya hodisasining foydali tomonlari uning amaliy ahamiyatida mujassamlangan. Bu hodisadan mexanik energiyani elektr energiyasiga aylantirishda foydalaniladi. Shu prinsip asosida elektrogeneratorlar yasaladi. Gener atorning ish prinsipi asosida magnit maydonida xarakatlanayotgan o‘tkazgichda (tokli ramkada) induksiya toki (E.Yu.K.i) hosil bo‘lishi yotadi. Bunda begona kuch vazifasini Lorens kuchi bajaradi. Mexanik energiyani elektr energiyaga aylantirish jarayoniga teskara jarayonni ham amalga oshirish mumkin. Agar magnit maydonida tinch turgan elektr o‘tkazuvchan ramkadan o‘zgarmas tok o‘tkazilsa, maydoning juft kuchi (Amper kuchi) ta’sirida u aylanma harakat qiladi. Elektrodvigatellarning ish prinsipi mana shung a asoslangan. Elektromagnit induksiya hodisasielektrodinamik mikrofon, elektronlarni tezlatuchi asbob(betatron), elektr o‘tkazuvchan suyuqlikni haydovchi induksion nososlar va h.k. ish jarayonida tayyorlashda ham amal qiladi. O‘zgaruvchan magnit maydonid a joylashgan massiv yaxlit o‘tkazgichlarda ham elektromagnit induksiya hodisasi yuz beradi. Bu holda o‘tkazgich ichida paydo bo‘ladigan induksiya toklari yopiq bo‘lgani uchun ularni uyurmali toklar yoki Fuko toklari ham deyiladi. Fuko toklari ham Lens qoi dasiga bo‘ysinadi. Fuko toklaridan turli xil asbob -uskunalarning tebranuvchi (xarakatlanuvchi) qismlarini tinchlantirish (dempfirlash) va metallarni vakuumda eritadigan induksion pechlar yasash maqsadida foydalaniladi.

ADABIYOTLAR RO’YXATI: Asosiy 1. S. G . Kalashnikov . Elektr . Toshkent : " O’qit uvchi ", 1973 y. 2. S. E . Frish , A . V . Timoreva . Umumiy fizika . II -qism . Toshkent : " O’qituvchi 1972 y., - 568 b. 3. Д. В. Сивухин. Курс общей физики. Т.3. Электричество. Москва: “Наука”, 1977 – 687 с; Москва: “Физматлит”, 2002 г. Qo‘shimcha 4. I. V . Savel yev . “ Umumiy fizika kursi ”. II – tom . T.: “ O’qituvchi ”, 1975, 368 b. 5. И. Е. Тамм. Основные теории электричество. Москва: “Наука”, 1966 -624 с. 6. O . Axmadjonov . Fizika kursi . T .2. “ Elektr va magnetizm . To‘lqinlar ”. T.: “ O’qituvchi ”, 1978 -208 b. 7. M . I. Ismoilov , P. Xabibullayev , M . Xaliulin . Fizika kursi . Mexanika . Elektr . Elektromagnetizm . T .: “ O’zbekiston ”, 2000, 470 b. 8. O’ . Q . Nazarov . Umumiy fizika kursi . II – qism . “ Elektr va magnetizm ”. T .: “ O’zbekiston ”, 2002, - 247 b. 9. Г. А. Зисман, О. М. Тодес. Курс общей физики. Т. 2. Электричество. Москва: “Наука”, 1972, - 360 с. 10. А. Н. Матвеев. Электричество и магнетизм. Москва: “Высшая школа”, 1983. 11. O . Q . Quvondiqov . Elektromagnetizm . I qism . Samarqand , 2001 y. 12. I. B . Bo‘riboyev . “ Elektr va magnetizm ”. Ma’ruzalar matni ., ToshDU , 2000 y. 13. O . Q . Quvondiqov ., X.O. Shakarov, R.M. Rajabov “Elektr va magnetizm” kursidan o‘quv - uslubiy majmua. SamDU ARM portali. 20 12 y. 14. www.ziyonet.uz

Эътиборларингиз учун рахмат!

Похожие

Atom va Yadro tuzilishi haqidagi nazariyalarni vujudga kelishi

XX asr kimyosining xarakterli belgilari va XXI asr kimyosining rivojlanishi

Atom tuzilishi. Bor nazariyasi. Atomdagi elektron holatlar. Kvant sonlar. s-, p-, d-,f-elektronlar

Eritmalar. Noelektrolitlar

Yorug’likning kvant nazariyasi H atom spektori