Bir va ikki komponentli sistemalar. Ularning holat diagrammalari - Химия - Презентации

Bir va ikki komponentli sistemalar. Ularning holat diagrammalari

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

226 KB

Bir va ikki komponentli sistemalar. Ularning holat diagrammalaria

Режа КИРИШ Фазовий мувозанатнинг асосий тушунчалари. АСОСИЙ ҚИСМ 2.1. Бир компонентли системаларда Гиббс фазалар қоидасининг қўлланиши. 2.2. Диаграммалар тузишнинг умумий принципи. Сувнинг ва олтингугуртнинг ҳолат диаграммаси. 2.4. Икки компонентли системалар учун Гиббс фазалар қоидасининг қўлланилиши. 2.5. Компоненлари суюқ ҳолатда чексиз эрийдиган ва қаттиқ ҳолатда ўзаро эримайдиган системалар. 2.6. Суюқ ҳолатда чексиз эрийдиган, қаттиқ ҳолатда эса кимёвий бирикма ҳосил қилиб конгруэнт суюқланадиган системалар. 2.7. Инконгруэнт ҳолда кимёвий бирикма ҳосил қилиб суюқланадиган системалар. 2.8. Термик таҳлил. ХУЛОСА ФОЙДАЛАНГАН АДАБИЁТЛАР

Термодинамик системага кирувчи моддалар ҳарорат ва босим ўзгариши билан турли агрегат ҳолатларда суюқ, қаттиқ ва газ–бўлиб, бир ёки бир нечта фазани ҳосил қилиши мумкин. Бу агрегат ҳолатдан иккинчи агрегат ҳолатга ўтишида кимёвий таркиб ўзгармайди ва унга фазавий ўтишлар дейилади (1- расм). Бир неча фазалардан иборат системага гетероген система, бу системада қарор топадиган мувозанатга эса гетероген ёки фазавий мувозанат дейилади. Гетероген системадаги фазавий мувозанат муайян шароитлар билан характерланади: системадаги барча фазаларда ҳарорат, босим ва ҳар қайси компонентнинг кимёвий потенциали бир хил бўлади. T! = T!! = ….. = T Ф Pi! = Pi!! = ….. = Pi Ф μi! = μi!! = ….. = μi ФФазовий мувозанатнинг асосий тушунчалари

Эркинлик даражаси сони (С) деб – система ҳолатини белгиловчи термоди-намик параметрлар сонига айтилади. Бу параметрларни системадаги фазалар сонини ўзгартирмасдан туриб ўзгартириш мумкин. Бундай параметрларга ташқи омиллар (ҳарорат ва босим) ва ички омиллар (компонентлар концентрацияси) киради. Эркинлик даражаси сонига қараб системалар инвариантли (С=0), моновариантли (с=1), бивариантли (с=2) ва ҳ.к. бўлиши мумкин. Масалан, ўзгармас босимда тузнинг тўйинган эритмасининг эркинлик даражаси 1 га тенг. Ҳар қайси танланган ҳароратда тўйинган эритманинг муайян концентрацияси мувофиқ келади. Эркинлик даражаси сони

А) Сувнинг ҳолат диаграммаси 2- расмда сувнинг ҳолат диаграммаси келтирилган бўлиб, унда учта майдон: муз (қ), суюқлик (с) ва буғ (г) мавжуд. Ҳар бир майдон чегарасида фазалар сонини ўзгартирмай туриб ихтиёрий равишда ҳарорат ва босимни ўзгартириш мумкин. Чунки Ф = 1, система эркинлик даражаси С=1-1+2=2 АО, ВО, СО эгри чизиқлари икки фаза мувозанатда бўладиган ҳарорат (Т) ва босим (р) нинг қийматларини кўрсатади. Ҳар бир эгри чизиқ фазавий айланиш ҳароратининг босимга боғлиқлигини кўрсатади. Эгри чизиқларнинг эгилганлигини Клапейрон тенгламасининг қуйидаги кўриниши орқали аниқланади. Сув ва олтингугуртнинг ҳолат диаграммаси

Олтингугурт учта (А, В ва С) учламчи нуқтага эга. Масалан А нуқтада иккита қаттиқ ва битта газ фаза ўзаро мувозанатда бўлади. Бу икки қаттиқ фазалар олтингугуртнинг энантиотропларидир. Штрихланган эгри чизиқлар метастабил шароитга мос келади. масалан, АД эгри чизиқ α-олтингугуртнинг ўтиш ҳароратидан юқори ҳароратлардаги босимини билдиради.

 Агар система икки компонентдан иборат бўлиб, мувозанат ҳолатига ҳарорат ва босим таъсир этса Гиббснинг фазалар қоидаси қуйидаги тенглама орқали ифодаланади:  С = 2 – Ф + 2 = 2 – Ф  С min =0 бўлганда Ф=4 бўлади. Демак, икки компоненли системаларда бир вақтнинг ўзида мувозанатда турган фазалар сони 4 дан кўп бўлиши мумкин эмас (с, б, қ1, қ2). Ф = 1 бўлганда система эркинлик даражасининг максимал сони 3 га тенг бўлади. Икки компонентли системаларнинг ҳолат диаграммасини уч ўлчамли диаграммалар ёрдамида ифодалаш мумкин. Кўпинча икки компонентли системаларнинг ҳолатини P = const ёки Т= const бўлганда ўрганилади. Бундай ҳолатда юқоридаги тенгламамиз қуйидаги кўринишга эга бўлади: С = 2 – Ф + 2 = 3 – Ф Икки компонентли системалар учун  Гиббс фазалар қоидасининг қўлланилиши

Компоненлари суюқ ҳолатда чексиз эрийдиган ва қаттиқ ҳолатда ўзаро эримайдиган системалар .  Бундай системаларга сув-аммоний хлорид, аспирин- амидопирин аралашмалари мисол бўлади.  P = const бўлгандаги бундай системаларнинг намунаси 5- расмда келтирилган.  5- расм. Компоненлари суюқ ҳолатда чексиз эрийдиган ва қаттиқ ҳолатда ўзаро эримайдиган системалар.  ва нуқталар тоза А ва В компоненларнинг суюқланиш (кристалланиш) ҳароратларига мувофиқ келади. Бу ҳароратларда система инвариантли (С=1-2+1=0) бўлади.  ва ҳароратлардан юқори ҳароратда тоза компонентлар суюқланма ҳолатида бўлиб С=1-1+1=1 га тенг бўлади.

 Фойдаланилган адабиётлар  Рустамов Ҳ.Р. Физик кимё.-Тошкент.-Ўзбекистон.-2000.  Усмонов Х.У., Рустамов Х.Р., Рахимов Х.Р. Физик химия.-Тошкент.-Ўқитувчи.-1974.  Даниэльс Ф., Олберти Р. Физическая химия.-М.: Мир.-1978.  Стромберг А.Г., Семченко Д.П. Физическая химия.-М.-1988.  Рустамов Ҳ.Р. Физик кимё.-Тошкент.-Ўқитувчи.-1980.  Физическая химия. Под. ред. П.В. Никольского.-М.: Химия.-1988.  Смирнова Е.А. Курс статической термодинамики и физической химии: учеб.пособие 2-изд.-М.: Выс. школа.-1982.-456 с.  Еремин Е.Н. Основы химической термодинамики: учеб.пособие.-М.: Высщая школа.-1978.-393 с.  Никольский Б.П. Физическая химия.-Л.-1987.  Мищено К.П. и др. Практические работы по физической химии.-Л.: ГХИ.-1982:  Кемпбел Ж. Современная общая химия.-Т.2.-М.:Мир.-1970.  Судариков С.А., Капуцкий Ф.Н. Физическая химия.-Минск.-Вышейщая школа.-1981.

Похожие

Bir ikki atomli fenollarning olinish usullari

Dispers sistemalar

Kadmiy nitrat, nitrat kislota va suv sistemalarini xar xil xaroratdagi eruvchanligini o’rganish

Dispers sistemalar. Kolloid dispers sistemalarni olinishi va hossalari

Bir va ko'p atomli spirtlar