logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Химия
  4. Benzinni sifat tarkibiga turli uglevodorodlar sinfini taʼsiri

Benzinni sifat tarkibiga turli uglevodorodlar sinfini taʼsiri

Загружено в:

05.09.2025

Скачано:

0

Размер:

3223.2841796875 KB
Скачать
Benzinni sifat tarkibiga turli uglevodorodlar sinfini taʼsiri Mavzu: Benzin sifatini oshirish usullari va tarkibni optimallashtirish 3Reja: Benzin tarkibi va asosiy uglevodorodlar sinflari 1 Turli uglevodorodlar sinfining benzin sifati va ishlashiga taʼsiri 2 Benzin — neftni qayta ishlash orqali olinadigan, asosan C5–C12 oralig‘idagi uglevodorodlardan tashkil topgan yoqilg‘i turidir. Uning tarkibi murakkab bo‘lib, bir nechta turdagi uglevodorodlarni o‘z ichiga oladi. Benzin tarkibi va asosiy uglevodorodlar sinflari Bu uglevodorodlar benzinning fizik- kimyoviy xossalari, yonish sifati va ekologik ko‘rsatkichlariga bevosita ta’sir qiladi. Benzin tarkibidagi asosiy uglevodorodlar quyidagicha: • Benzin sifati: Oktan sonini pasaytiradi, lekin yonish barqarorligini ta’minlaydi. 2 • Xossalari: Past reaktivlikka ega, yaxshi yonadi. 31Alkanlar Tuzilishi: To‘yingan uglevodorodlar (birikmalar zanjiri faqat birikmalar bilan to‘liq to‘yingan). Kamchilik: Polimerlashishga moyil, bu esa yoqilg‘i tizimida muammolarga olib kelishi mumkin. 3Alkenlar • Tuzilishi: To‘yintirilmagan, uglerodlar o‘rtasida kamida bitta qo‘sh bog‘ mavjud. 1 • Xossalari: Kimyoviy jihatdan faolroq, yonish paytida ko‘proq issiqlik ajratadi. 2 • Xossalari: Yuqori oktan soniga ega, yonish samaradorligini oshiradi. 2 • Oktan soni: Juda yuqori (benzol ~106). • Kamchilik: Zaharliligi va ekologik xavfi yuqori. 31Aromatik uglevodorodlar Tuzilishi: Benzol halqasi asosida tuzilgan. Benzinda mavjud bo‘lgan uglevodorodlar sinfi uning muhim texnik ko‘rsatkichlari — ayniqsa oktan soni, yonish sifati, va dvigatel samaradorligiga bevosita ta’sir qiladi. Har bir sinf o‘ziga xos ta’sir kuchiga ega: Turli uglevodorodlar sinfining benzin sifati va ishlashiga taʼsiri Oktan soni — benzinning detonatsiyaga qarshilik ko‘rsatish darajasi. a) Oktan soniga ta’siri (ayniqsa to‘g‘ri zanjirli) — past oktan soniga ega, bu detonatsiyani kuchaytiradi. Alkanlar (tarmoqlangan tuzilma) — yuqori oktan soni, dvigatel uchun foydaliroq. Izomer alkanlar eng yuqori oktan soniga ega, yonishni sekinlashtirib, detonatsiyani kamaytiradi. Aromatiklar ham yuqori oktan soni beradi, ammo barqarorlik jihatidan sustroq. Olefinlar (alkenlar) To‘g‘ri zanjirli alkanlar — to‘liq yonmasligi mumkin, bu dvigatelning ishdan chiqishiga sabab bo‘ladi. b) Yonish samaradorligi va dvigatelga ta’siri yuqori energiya ajratadi, ammo to‘liq yonmasligi muammoli. Aromatik uglevodorodlar barqaror yonish va energiya ajralishini ta’minlaydi. Tarmoqlangan uglevodorodlar dvigatelni ishonchli ishlashiga, chiqindi gazlar miqdorining kamayishiga olib keladi. Samarali yonish Aromatiklar — yonishdan keyin zaharli gazlar (benzol, toluol) chiqaradi.c) Ekologik ko‘rsatkichlarga ta’siri • oksidlovchi muhitda zaharli moddalar hosil qilishi mumkin. Alkenlar • ekologik jihatdan nisbatan xavfsizroq. Tarmoqlangan alkanlarYuqori sifatli benzin kam uglerod oksidi, azot oksidlari va boshqa zararli gazlar chiqaradi. Benzin sifati — uning tarkibidagi uglevodorodlarning turi, nisbatlari va aralashmalarga bog‘liq. Sifatli benzin yuqori oktan soni, to‘liq yonish, past zararli gazlar ajralishi va dvigatelni himoya qiluvchi xossalarga ega bo‘lishi kerak. Benzin sifatini oshirishda quyidagi yo‘llar qo‘llaniladi: 3. Benzin sifatini oshirish usullari va tarkibni optimallashtirish Fraksiyalash — neftni haroratga ko‘ra ajratish, yuqori oktanli fraksiyalarni tanlab olish imkonini beradi. a) Fraksiyalash va kreking jarayonlari Kreking (termik yoki katalitik) — yirik uglevodorod molekulalarini mayda, yuqori oktanli komponentlarga parchalash. Benzinga maxsus moddalar qo‘shib, oktan sonini oshirish mumkin: b) Antidetonator qo‘shimchalar (oktan oshiruvchilar) Aromatik birikmalar — yuqori oktan soni beradi, lekin ekologik xavf tug‘diradi. Qo‘rg‘oshin birikmalari — ilgari keng ishlatilgan, hozir ko‘plab davlatlarda taqiqlangan. Ekologik toza benzin — kam zaharli chiqindilar chiqaradi, muqobil qo‘shimchalar qo‘llanadi. c) Yashil texnologiyalar va ekologik talablar Biyo-komponentlar (etanol va boshqalar) — yoqilg‘iga aralashtirib, uglerod chiqindilarini kamaytiradi. Avtomatlashtirilgan nazorat tizimlari — benzin tarkibini real vaqt rejimida nazorat qilishga yordam beradi. Benzin sifati uning tarkibidagi uglevodorodlar sinfiga bog‘liq. Alkanlar, alkenlar va aromatiklar benzinning oktan soni, yonish samaradorligi va ekologik xususiyatlariga turlicha ta’sir qiladi. Sifatni oshirish uchun fraksiyalash, kreking va qo‘shimchalar qo‘shish kabi usullar qo‘llaniladi. Ekologik toza, samarali benzin ishlab chiqarish hozirgi davrning muhim talablaridan biridir. Xulosa 1. Karimov, A.A. "Neft va gazni qayta ishlash", Toshkent: O‘zbekiston Milliy Ensiklopediyasi nashriyoti, 2018. 2. Xamidov, M. va boshqalar. "Yoqilg‘i va yonilg‘i materiallari", Toshkent: Oliy ta’lim, 2020. 3. Гончаров, В.М. "Химия нефти и газа", Москва: Химия, 2016 Adabiyotlar roʻyxati 4. Gary, J.H., Handwerk, G.E. "Petroleum Refining: Technology and Economics", 5th edition, CRC Press, 2007. 5. Internet manbalari: www.energy.gov www.chevron. comwww.sciencedirect.com Eʼtiboringiz uchun tashakkur ❤️❤️❤️

Похожие

Uglevodorodlar
To'yingan uglevodorodlar
Aromatik uglevodorodlar
To’yinmagan uglevodorodlar
To’yingan uglevodorodlar (Alkanlar)