Sport mashqlarining fiziologik tasnifi va ta`rifi - Физическая культура - Презентации

Sport mashqlarining fiziologik tasnifi va ta`rifi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

172.4072265625 KB

Sport mashqlarining fiziologik tasnifi va ta`rifi

Mushaklarning ishlash hususiyatlari.  Odamning harakat faoliyati haddan tashqari hilma – xildir. Sport fiziologiyasida ularni muhim guruhlarga ajratib o`rganiladi. Sport faoliyatida bajariladigan mashqlarni takrorlash bilan sportchi mashqni Yuqori darajadagi mahorat bilan bajarishga erishadi. Ish unumi ortadi. Sarflanadigan quvvatni tejash kuchayadi. Bu jarayonlar harakatlarning boshqarilish mexanizmini takomillashishi bilan bog`liqdir. Sportda kuch bilan bajariladigan mashqlar ham mavjud bo`lib, bu turga: og`ir atletika, to`qmoq va yadro uloqtirish kiradi. Sportning bu turlari bilan shug`ullanish ko`tariladigan shtanga og`irligiga yoki uloqtiriladigan snaryadning tortishiga mos keladigan muskul kuchlanishini rivojlantiradi.

 Statik kuchlanish ozmi ko`pmi vaqt ichida muskullarni taranglangan holatida ushlashdan iborat bo`lib unga, og`irliklarni, gavdasini yoki qo`l-oyoqlarni ma`lum holatda ushlab turish va boshqalar kiradi. Statik kuchlanishlarda muskullar izotermik rejimda ishlaydi. Statik kuchlanishda maksimal taranglikni uzoq vaqt ushlab bo`lmaydi. Taranglanish darajasi qanchalik past bo`lsa, uni saqlash vaqti shunchalik ko`p bo`ladi. Statik kuchlanishning uzoq vaqt saqlanishda charchash bilan kuzatilmaydigan darajasi muskul tonusi deb Yuritiladi. Statik kuchlanishlardagi energiya sarfi muskullarning (sarfi) taranglashish darajasiga to`g`ri mutanosib bo`ladi, ya`ni muskul taranglashishi qanchalik kuchli bo`lsa energiya sarfi shunchalik ortiq bo`ladi va aksincha.

 Statik kuchlanishlarda harakat bo`lmasligi va boshqa mehanik ish bajarilmasligi bu jarayonlarda statik ish deb atash imkonini bermaydi, ularni bajarilishida energiya sarflanishi tufayli statik ish deb atash mumkin. energiya muskul tarangligini ushlash uchun sarflanib issiqlik shaklida yo`qoladi. Statik kuchlanishlar uchun sarflanadigan energiya xarkatni bajarish uchun ketadigan energiyadan kam bo`lishi aniqlangan.

 Qo`zg`alib turgan markaz tormozlanadi, uning atrofidagi markazlarda esa qo`zg`alish ya`ni musbat induktsiya Yuzaga keladi. Natijada vegetativ organlar funktsiyasining kuchayishi kuzatiladi. Ya`ni statik kuchlanishlari fenomeni Yuzaga keladi. Natijada vegetativ organlar funktsiyasining nafas, Yurak tomir funktsiyasi, moddalar almashinuvi va xokazolar kuzatiladi. Kuchlanish ma`lum bir darajada sezilarli bo`lgan muskul kuchlanishlarning hammasi kuchlanishi bilan kuzatiladi.

 Kuchlanish gavdani mustahkam turg`unlicha ta`minlash bilan oyoq qo`llarning ishlashiga sharoit yaratadi. Kuchlanish muskulning maksimal kuchlanishiga yordam beradi. U katta kuchlanish bo`lgan statik ishlarda va ancha og`ir bo`lgan Yuklarni ko`tarishda hamma vaqt namoyon bo`ladi. Kuchlanish vaqtida nafas to`xtaydi, nafas chiqarish muskullarining taranglanishi bilan ko`krak bo`shlig`ida bosim ortadi, bu Yurak – tomir ishiga ta`sir etadi.

 Standart harakatlarda bajariladigan mashqlarning shakli va ketma ketligi oldndan ma`lum bo`lsa, nostandart harakatlarda mashqlar hususiyati vaziyatga qarab (masalan: kurashchilarda gilamdagi holatga, basketbolchi yoki valeybolchilarda o`yin maydonidagi holatga qarab) o`zgarib turadi, uni oldindan aniq atish yoki bilish qiyin. Shuning uchun nostandart harakatlarda erishiladigan Yutuqlar natijalar sportchini aynan o`sha vaqtda o`zini qanday tutishi, tegishli usul va harakatlarda erishiladigan Yutuqlar, natijalarga erishishida tegishli usullarni mohirlik va ustalik bilan tanlab olinishiga bog`liq. Bu turdagi sport harakatlarning asosan yakkama – yakka olishuv turlari sport o`yinlari hamda harakat o`yinlari kiradi. Standart harakatlar nihoyatda hilma xil bo`lib, o`z navbatida ikki guruhga bo`linadi.

 1-guruh natijalari vaqt, massa va uzunlik birlikalri bilan o`lchanadigan harakatlar(chopish, shtanga ko`tarish, sakrash) kiradi. Bunday harakatlar miqdor o`lchamdagi harakatlar deyiladi.  2-guruh standart harakatlarni miqdoriy ko`rsatkichlar bilan hisoblab bo`lmaydi, ular ballar bilan o`lchanadi, shu bois sifat o`lchamidagi harakatlar deb Yuritiladi. (gimnastlar, suvga sakrovchilar va boshqa harakatlar). Miqdor o`lchamidagi sport harakatlari o`z navbatida harakat tarkibiga ko`ra yana ikki guruhga, ya`ni tsiklik va atsiklik harakatlarga bo`linadi.

 TSiklik harakatlarda bir hil tsikl (doiraviy harakat) domiy holda takrorlanadi (Yurish, chopish, suzish, eshkak eshish va boshqalar) tsiklik harakatlar o`z navbatida sarflanadigan quvvatga, bajarilish tezligiga ko`ra 4 guruhga bo`linadi. Bular maksimal, submaksimal katta va o`rtacha quvvatli tsiklik harakat turlari. TSiklik mashqlari ana shunday to`rt guruhga bo`linishi o`z-o`zidan bo`lmasdan uning tegishli ilmiy asosi bor.

 Turli xil masofalarga Yugirishning rekord natijalari koordinatalar tuzimiga logarifmlar asosida joylashtirish tufayli (vertikal o`qda tezlik logarifmi, gorizontal o`qda vaqt logarifmi) hosil qilingan egri chiziqli uch joyda sinish nuqtasi bo`lib, u to`rt qismdan iborat bo`lishini aniqlangan.

Похожие

Siklik sport turlarining fiziologik tavsiflash, yengil atletika

Sport faoliyatida organizmda yuzaga keladigan holatlarning fiziologik xususiyatlari

Sport o’yinlari

Sport turlari

Uzluksiz sport musobaqalari. Barkamol avlod sport o’yinlari