Yevropada merkantilizm va klassik iqtisodiy maktabning vujudga kelishi - Экономика - Презентации

Yevropada merkantilizm va klassik iqtisodiy maktabning vujudga kelishi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

458 KB

Yevropada merkantilizm va klassik Yevropada merkantilizm va klassik iqtisodiy maktabning vujudga kelishiiqtisodiy maktabning vujudga kelishi XV-XVIII asrlarda merkantilizm iqtisodiy XV-XVIII asrlarda merkantilizm iqtisodiy siyosatda va iqtisodiy tafakkurda bosh yunalish siyosatda va iqtisodiy tafakkurda bosh yunalish buladi. Uning moxiyati iqtisodiy siyosatda - buladi. Uning moxiyati iqtisodiy siyosatda - mamlakat va davlat xazinasida barcha oltin va mamlakat va davlat xazinasida barcha oltin va kimmatbaxo materiallarni tuplash, nazariyada kimmatbaxo materiallarni tuplash, nazariyada esa tovar-pul muomalasi soxasi iqtisodiy esa tovar-pul muomalasi soxasi iqtisodiy konunlarini topish edi. Merkantilizmning muxim konunlarini topish edi. Merkantilizmning muxim goyasi-natijasida, mamlakatda kup pul yigish goyasi-natijasida, mamlakatda kup pul yigish edi. Uning yorkin namoyondasi Mendir bulib edi. Uning yorkin namoyondasi Mendir bulib Tomos men xisoblanadi.Tomos men xisoblanadi.

Klassik siyosiy iqtisod namoyondalari davri.  Siyosiy iqtisodning vujudga kelishida Siyosiy iqtisodning vujudga kelishida klassik siyosiy iqtisod namoyondalarining klassik siyosiy iqtisod namoyondalarining nazariyalarida aloxida axamiyatga egadir. nazariyalarida aloxida axamiyatga egadir. Klassik siyosiy iqtisodning asoschilaridan Klassik siyosiy iqtisodning asoschilaridan biri U.Petti 1662 yilda e’lon kilingan biri U.Petti 1662 yilda e’lon kilingan “Soliklar va ulponlar yigimlari tugrisidagi “Soliklar va ulponlar yigimlari tugrisidagi traktat” asarida uzining dastlabki iqtisodiy traktat” asarida uzining dastlabki iqtisodiy karashlarini bayon etadi. karashlarini bayon etadi.

 Siyosiy iqtisod, ekonomiks va Iqtisodiyot Siyosiy iqtisod, ekonomiks va Iqtisodiyot nazariyasi talkinlari.nazariyasi talkinlari.  Ma’lumki, ishlab chikaruvchi kuchlar oldin rivojlanadi va bu Ma’lumki, ishlab chikaruvchi kuchlar oldin rivojlanadi va bu rivojlanish yangi ishlab chiqarish munosabatlarining paydo rivojlanish yangi ishlab chiqarish munosabatlarining paydo bulishiga, ularning tarakkiy etishiga, shuningdek, eski ishlab bulishiga, ularning tarakkiy etishiga, shuningdek, eski ishlab chiqarishning munosabatlarining tugallanishiga olib keladi. chiqarishning munosabatlarining tugallanishiga olib keladi. Ishlab chiqarish munosabatlari muvofik bulsa, ishlab Ishlab chiqarish munosabatlari muvofik bulsa, ishlab chikaruvchi kuchlarning usishi faol ijobiy ta’sir kursatadi, chikaruvchi kuchlarning usishi faol ijobiy ta’sir kursatadi, muvofik kelmasa, uning usishiga tuskinlik kiladi. Iqtisodiyot muvofik kelmasa, uning usishiga tuskinlik kiladi. Iqtisodiyot nazariyasi fani ishlab chiqarish usulini, ishlab chiqarish nazariyasi fani ishlab chiqarish usulini, ishlab chiqarish munosabatlarini ishlab chikariuvchi kuchlarga boglangan xolda munosabatlarini ishlab chikariuvchi kuchlarga boglangan xolda urganadi. urganadi.

Iqtisodiyot nazariyasida esa kiumat nazariyasi bilan Iqtisodiyot nazariyasida esa kiumat nazariyasi bilan aniklanadi. Keyingi davrlarda juda kup iqtisodchi olimlar aniklanadi. Keyingi davrlarda juda kup iqtisodchi olimlar U.Petti, D.Rikardo, Jumladan, akademiklar V.I.Vidyapin, U.Petti, D.Rikardo, Jumladan, akademiklar V.I.Vidyapin, G.P.Juravlevalar raxbarligida yaratilgan “Umumiy G.P.Juravlevalar raxbarligida yaratilgan “Umumiy Iqtisodiyot nazariyasi” (Siyosiy iqtisod) darsligida fan Iqtisodiyot nazariyasi” (Siyosiy iqtisod) darsligida fan predmeti professor Dobro’nin fikricha kuyidagicha predmeti professor Dobro’nin fikricha kuyidagicha ta’riflanadi: Umumiy Iqtisodiyot nazariyasi- bu ijtimoiy fan ta’riflanadi: Umumiy Iqtisodiyot nazariyasi- bu ijtimoiy fan bulib, kishilar va guruxlarning extiyojlarini kondirish bulib, kishilar va guruxlarning extiyojlarini kondirish maksadida cheklangan va rakobat tugdiradigan maksadida cheklangan va rakobat tugdiradigan resurslardan foydalanib, moddiy ne’matlar ishlab resurslardan foydalanib, moddiy ne’matlar ishlab chiqarish, taksimlash, ayriboshlash va iste’mol kilish chiqarish, taksimlash, ayriboshlash va iste’mol kilish xatti-xarakatlarini urganadi.xatti-xarakatlarini urganadi.

Sismondi kapitalistik tuzimning abadiy va tabiiyligi Sismondi kapitalistik tuzimning abadiy va tabiiyligi tugrisidagi nazariyaga karshi chikdi. Sismondi tugrisidagi nazariyaga karshi chikdi. Sismondi kapitalizmning ancha yukori rivojlangan tizim bilan kapitalizmning ancha yukori rivojlangan tizim bilan almashishini ta’kidlab siyosiy iqtisodni boylik va uni almashishini ta’kidlab siyosiy iqtisodni boylik va uni kupaytirish usullari tugrisidagi fan degan firklardan kupaytirish usullari tugrisidagi fan degan firklardan farkli ularok birinchi bulib, kishilik baxt-saodati yulida farkli ularok birinchi bulib, kishilik baxt-saodati yulida ijtimoiy mexanizmni takomillashtirish xakida fan deb ijtimoiy mexanizmni takomillashtirish xakida fan deb tushundi. Proletariat tushunchasi orkali mexnatkash tushundi. Proletariat tushunchasi orkali mexnatkash ommaning ogir takdiriga xamdardlik bildirdi. Lekin u ommaning ogir takdiriga xamdardlik bildirdi. Lekin u uz karashlarida A.Smitdan ilgarilab keta olmadi. Uz uz karashlarida A.Smitdan ilgarilab keta olmadi. Uz karashlarida eski tartiblarni saklab, boylik bir xovuch karashlarida eski tartiblarni saklab, boylik bir xovuch kishilar kulida tuplanishiga karshi chikdi. U jamiyat kishilar kulida tuplanishiga karshi chikdi. U jamiyat kelajagi proletariat va kapitalistlar O’rtasidagi mayda kelajagi proletariat va kapitalistlar O’rtasidagi mayda tovar ishlab chikaruvchilarda deb bildi. Xullas, tovar ishlab chikaruvchilarda deb bildi. Xullas, Sismondi mayda ishlab chiqarish tarafdori, Sismondi mayda ishlab chiqarish tarafdori, ximoyachisi va targibotchisi edi.ximoyachisi va targibotchisi edi.

 AKSH dan boshka ba’zi bir mamlakatlardan AKSH dan boshka ba’zi bir mamlakatlardan kirib kelgan “Ekonomiks” darsliklaridan bu kirib kelgan “Ekonomiks” darsliklaridan bu fanning predmeti kishilarning moddiy talablarini fanning predmeti kishilarning moddiy talablarini tularok kondirish maksadida cheklangan tularok kondirish maksadida cheklangan resurslardan samarali foydalanish resurslardan samarali foydalanish muammolarini taxlil kilish, kishilarning iqtisodiy muammolarini taxlil kilish, kishilarning iqtisodiy xulk-atvorini urganishdan iborat deb xulk-atvorini urganishdan iborat deb kursatilagan. Bundan xulosa kilish mumkinki, kursatilagan. Bundan xulosa kilish mumkinki, Iqtisodiyot nazariyasi fani uz predmeti, Iqtisodiyot nazariyasi fani uz predmeti, muammolari bilan “Ekonomiks” fanidan xam fark muammolari bilan “Ekonomiks” fanidan xam fark kiladi.kiladi.

Adim SmitAdim Smit  Adim Smit uz davrining iqtisodchi mutafakkiri Adim Smit uz davrining iqtisodchi mutafakkiri sifatida barjuaziyani progressiv sinf sifatida sifatida barjuaziyani progressiv sinf sifatida kurdi, shuning uchun xam uning manfatini oldiga kurdi, shuning uchun xam uning manfatini oldiga surdi. surdi.  Klassik siyosiy iqtisodning yana bir Klassik siyosiy iqtisodning yana bir namoyondasi David Rikardodir. U iqtisodiy fanda namoyondasi David Rikardodir. U iqtisodiy fanda ilmiy tadkikotlar usulini ishlab chikdi. Uning ilmiy tadkikotlar usulini ishlab chikdi. Uning asarlarida siyosiy iqtisod fani jamiyatning asarlarida siyosiy iqtisod fani jamiyatning iqtisodiy bazasi xakidagi bilimlar tizimidan iborat iqtisodiy bazasi xakidagi bilimlar tizimidan iborat bulgan fan deb takidlandi. bulgan fan deb takidlandi.

D.RikardoD.Rikardo  D.Rikardoning, jamiyat moddiy boyligini D.Rikardoning, jamiyat moddiy boyligini ustirish uchun ishlab chiqarish va taksimot ustirish uchun ishlab chiqarish va taksimot soxalarida optimal shart - sharoitlar vujudga soxalarida optimal shart - sharoitlar vujudga keltirish lozim, degan fikrlari uz davri uchun keltirish lozim, degan fikrlari uz davri uchun axamiyatli xisoblanadi.axamiyatli xisoblanadi.  D.Rikardo uz iqtisodiy merosida Qiymatning D.Rikardo uz iqtisodiy merosida Qiymatning mexnat nazariyasini yaratdi. U kapitalistik mexnat nazariyasini yaratdi. U kapitalistik jamiyatni urganishda jamiyat a’zolarining jamiyatni urganishda jamiyat a’zolarining munosabatlari bir-biriga karama-karshi jamligini munosabatlari bir-biriga karama-karshi jamligini takidladi. SHu asosda u uzidan avvalgi iqtisodchi takidladi. SHu asosda u uzidan avvalgi iqtisodchi olimlarga nisbatan sistemalashgan, juda ilgor olimlarga nisbatan sistemalashgan, juda ilgor siyosiy iqtisodni yaratishga muvaffak buldi. siyosiy iqtisodni yaratishga muvaffak buldi.

 SHveytsariya iqtisodchisi Jan SHarl SHveytsariya iqtisodchisi Jan SHarl Leonard Simond de Sismondi mayda Leonard Simond de Sismondi mayda mulkdorlar siyosiy iqtisodi asoschisi sifatida mulkdorlar siyosiy iqtisodi asoschisi sifatida siyosiy iqtisod tarixi rol uynaydi. siyosiy iqtisod tarixi rol uynaydi.  Sismondning siyosiy iqtisodining asosiy Sismondning siyosiy iqtisodining asosiy okimlaridan chetda turib, mayda ishlab okimlaridan chetda turib, mayda ishlab chiqarishning kizgin tarafdori bulganligi, yirik chiqarishning kizgin tarafdori bulganligi, yirik soxibkorlik ximoyachilari va ideologiyalariga soxibkorlik ximoyachilari va ideologiyalariga karshi turganligi xarakterlidir.karshi turganligi xarakterlidir.

Похожие

«Iqtisodiy ta'limotlar tarixi» fanining predmeti va uslubi

Mulk huquqi vujudga kelishi va bekor bo’lish asoslari, shakllari va asosiy tamoyillari. Mulk huquqi

Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti va bilish usullari

Menejment nazariyasining shakllanishi va rivojlanishi

Iqtisodiy ta’limotlar tarixi