Таҳлилий амаллар - Экономика - Презентации

Таҳлилий амаллар

Загружено в:

18.03.2024

Скачано:

0

Размер:

679.703125 KB

“ АУДИТ” ФАНИДАН ТАҚДИМОТ МАВЗУ : ТАҲЛИЛИЙ АМАЛЛАР

РЕЖА: 1. Таҳлилий амалларни қўллаш мақсадлари. 2. Таҳлилий амалларнинг турлари. 3. Умумий хулосани чиқариш жараёнидаги таҳлилий амаллар. 4. Аудиторнинг таҳлилий амалларнинг бажарилиш натижалари бўйича фаолияти.

1. Таҳлилий амалларни қўллаш мақсадлари

Таҳлилий амаллар молиявий ва номолиявий маълумотларнинг ўртасидаги объектив боғлиқликни таҳлил қилиш орқали молиявий ахборотнинг баҳоланиши. Таҳлилий амаллар шунингдек, зарурат тўғилганида, бошқа ўринли маълумотга зид келадиган ва кутилган натижалардан катта фарқ қиладиган аниқланган четга чиқишлар ва ўзаро боғлиқликларни ўрганишни қамраб оладилар.

ТАҲЛИЛИЙ АМАЛЛАР БЎЙИЧА НОРМАТИВ- ҲУҚУҚИЙ ҲУЖЖАТЛАР “ Таҳлилий амаллар” номли 520- сон АХС

• Аудиторлик текширувини ўтказишда сарфланадиган харажатлар, жумладан, меҳнат ҳақи харажатларини оптималлаштиришда таҳлилий амаллар муҳим аҳамият касб этади. Таҳлилий амалларни бажариш сезиларли ҳажмдаги зарур ахборотни олиш имконини бериб, бошқа аудиторлик амалларини ўтказишга нисбатан кам харажат талаб қилади. • Аудит ўтказишдан асосий мақсад, хўжалик юритувчи субъектнинг ҳаётийлик даврини аниқлаш, моддий ва молиявий ресурслардан самарали фойдаланиш, хўжалик юритувчи субъект молиявий ҳолатини яхшилаш бўйича чора-тадбирлар ишлаб чиқишдан иборат бўлиб, бу ўз вақтида аудитордан комплекс иқтисодий таҳлилни амалга оширишни талаб этади. Буни амалга оширишда таҳлилий амаллар кенг қўлланилиб, аудиторлик текшируви натижаси бўйича қарорлар қабул қилишда муҳим аҳамият касб этади.

Аудиторлик текширувлари вақтида таҳлилий амалларни қўллаш зарур ҳисобланади. Айнан таҳлилий амаллар аудиторлик далилларини тўплашнинг энг ишончли ва кўп қўлланиладиган усули ҳисобланади.

ТАҲЛИЛИЙ АМАЛЛАРНИ ҚЎЛЛАШНИНГ ИЖОБИЙ ЖИҲАТЛАРИ алоҳида ҳисобварақлар ёки ҳисобварақлар гуруҳи маълумотларининг ишончлилигини исботлайди муайян санада, ёки ўтган давр бўйича ликвидлилик, рентабеллик кўрсаткичларини аниқлаш имконини беради аудиторнинг диққат-эътиборини текширувнинг муҳим жиҳатларига қаратади, шунингдек, текшириш ҳажми ва вақтини қисқартиришга хизмат қилади кўрсаткичларнинг ўзаро алоқадорлигини текшириш имконини беради

Аудиторлик текширувида таҳлилий амаллар ролининг ошиб боришига қуйидагиларни сабаб қилиб кўрсатиш мумкин: • хизмат ҳақи ва иш сифатини сақлаган ҳолда текширишга кетадиган сарф-харажатларни камайтиришга нисбатан пасайиш тенденцияси мавжудлиги • молиявий ҳисоботда хатоларни аниқлаш зарурлиги. назарий жиҳатдан кўриб чиқилса, таҳлилий амаллар хатоларни аниқлашнинг самарали амали ҳисобланади. Амалиётда кўпгина хатолар айнан таҳлилий амалларни қўллаш орқали аниқланади • мижоз бизнеси, унинг фаолият хусусиятларини яхши тушуниш имкониятларини тақдим қилиш, молиявий характердаги мураккаб жиҳатларни аниқлаш

2. Таҳлилий амалларнинг турлари

ТАҲЛИЛИЙ АМАЛЛАРНИНГ ТУРЛАРИ • Хўжалик юритувчи субъектнинг молиявий ҳисоботлари кўрсаткичларини унинг режадаги кўрсаткичлари билан солиштириш • Молиявий ҳисоботларнинг амалдаги кўрсаткичларини аудиторлик ташкилоти томонидан белгиланган прогноз кўрсаткичлари билан солиштириш • Молиявий ҳисобот кўрсаткичларини амалдаги қонунчилик ва меъёрий ҳужжатлар ёки хўжалик юритувчи субъектларнинг ўзи томонидан белгиланадиган меъёрий ҳужжатлар билан солиштириш • Молиявий ҳисобот кўрсаткичларини молиявий ҳисобот таркибига кирмайдиган кўрсаткичлар билан солиштириш • Молиявий ҳисобот кўрсаткичларини тармоқнинг ўртача маълумотлари билан солиштириш • Молиявий ҳисобот кўрсаткичларининг вақт ўтиши давомида ўзгаришлари ва улар билан боглиқ бўлган нисбий коэффициентлар таҳлили

Хўжалик юритувчи субъект томонидан қўлланиладиган режалаштириш услубиятини баҳолаши Режа кўрсаткичларига биноан ҳисобот даври молиявий кўрсаткичлари мижоз томонидан ўзгартирилмаганлигига ишонч ҳосил қилиши керакХўжалик юритувчи субъектнинг молиявий ҳисоботи факт кўрсаткичларини у томонидан белгиланган режа билан солиштиришда аудиторлик ташкилоти -

Ҳисобот ва меъёрий кўрсаткичлар негизида ҳар хил турдаги коэффициентлар ва фоизли нисбатлар ҳисоб-китоби самарали ҳисобланади. Коэффициентларни танлаш, уларнинг ҳисоб- китоблари усулларини ва ҳисоб-китоб вақти даврларини танлаш меъёрий ҳужжатларга мувофиқ равишда амалга оширилади. Эҳтимолий рисклар соҳаларини аниқлаш усуллари Жорий давр нисбий кўрсаткичларининг таҳлили Турли даврларда хўжалик юритувчи субъект учун ҳисоблаб қўйилган нисбий кўрсаткичлар ўзгаришининг таҳлили Нисбий кўрсаткичлар бир неча турининг ўзгаришларини солиштириш

ТАҲЛИЛИЙ АМАЛЛАРНИНГ МОҲИЯТ ЖИҲАТИДАН ТУРЛАРИ • миқдорий бўлмаган амаллар – бухгалтерия ҳисоби ёки хўжалик юритувчи субъект фаолият хусусиятлари соҳасида умумий билимларни қўллашга қаратилган амаллар бўлиб, булар ҳисобварақлар ва ўзаро боғлиқликларнинг аниқлиги, қонунийлиги ва тўлиқлиги хусусида фикрлаш имконини беради.. Ушбу турдаги амалларнинг асосий камчилиги уларнинг субъектив характерга эгалиги ҳисобланади • ҳисобварақлар ўртасидаги алоқадорликни аниқлаш учун қўлланиладиган оддий миқдорий амаллар. Бунга коэффициентлар таҳлили, вариацион таҳлилни мисол тариқасида келтириб ўтиш мумкин • мураккаб миқдорий амаллар. Ушбу амаллар орқали иқтисодий-статистик моделларни қўллаб, ўзгариш сабаблари, уларга таъсир қилувчи омилларни аниқлаш имкони туғилади. Аммо бу амаллар аудиторлик текширувида жуда кам қўлланилади. Чунки бу амалларни қўллаш кўп харажат, пухта билимни талаб этади

3. Умумий хулосани чиқариш жараёнидаги таҳлилий амаллар

АУДИТДА ТАҲЛИЛИЙ АМАЛЛАРНИНГ ҚЎЛЛАНИЛИШИ ДАВРИЙЛИГИ ВА МАҚСАДИ Босқич Даврийлик Мақсади Режалаштириш Аудитнинг бошланиши ва текширишнинг барча амаллари давомида Аудитни режалаштириш жараёнида аудитор томонидан мижознинг мулкчилик шакли, фаолият тури, кўлами сингари хусусиятларни ҳисобга олган ҳолда такомиллашган аудит режаси ва дастурини тузиш имконини яратади. Бу эса, ўз навбатида, аудиторлик текширувининг муҳим эътибор қаратиладиган объектларини аниқлаш, аудиторларнинг иш вақтини оқилона тақсимлаш, аудиторларнинг бир-бирини тушуниш даражасини яхшилаш имконини беради Хўжалик муомалаларини текшириш Хўжалик муомалалари ва ҳисобварақларнинг муҳимлилиги бўйича текшириш жараёнида Хўжалик юритувчи субъектнинг бухгалтерия ҳисоби ва ички назорат тизими натижаларини таҳлилий амалларни қўллаб, текшириб чиқиш орқали аудиторлик рискини мақбул даражагача пасайтириш имкони туғилади Молиявий ҳисоботни текшириш Молиявий ҳисобот шаклларини текшириш жараёнида Молиявий ҳисобот шакллари маълумотларини Бош китоб маълумотлари билан, шунингдек, молиявий ҳисобот шакллари маълумотларини ўзаро таққослаш ёрдамида хатоларни аниқлаш имконини беради Якуний Аудиторлик текширув якунида Молиявий ҳисобот бўйича умумий қарор қабул қилиш имконини беради

ТАҲЛИЛИЙ АМАЛЛАРНИ ҚЎЛЛАШ КЕТМА-КЕТЛИГИ Аудиторлик текшириш босқичлари Кутилаётган текширув натижаси Мавжуд ахборотлар Текшириш муддатлари Аудиторнинг малакавий даражаси Аудиторнинг малакавий даражаси Таҳлилий амалларни бажаришнинг мақсадга мувофиқлиги, самарадорлиги Мавжуд ахборотлар Текширув муддатлари Ноодатий (сезиларли) четланиш мезонлари Кутилаётган текширув натижаси Таҳлилий амалнинг қўллаш мақсадини аниқлаш Таҳлилий амал усулини танлаш Таҳлилий амални бажариш Натижаларни таҳлил қилиш ва ишчи ҳужжатларда расмийлаштириш

Таҳлилий амалларни қўллашда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2015 йил 28 июлдаги “Давлат улуши бўлган акциядорлик жамиятлари ва бошқа хўжалик юритувчи субъектлар фаолияти самарадорлигини баҳолаш мезонларини жорий этиш тўғрисида”ги 207-сон қарори талабларидан фойдаланилади Мазкур Қарорга биноан самарадорликнинг муҳим кўрсаткичларини ҳисоблашнинг даврийлиги ҳар чоракдан иборат бўлади ва ташкилотнинг ваколатли бошқарув органи қарори билан белгиланади01 30 15 251820

САМАРАДОРЛИКНИНГ АСОСИЙ МУҲИМ КЎРСАТКИЧЛАРИ • фоиз, солиқ ва амортизацияси чегирилмаган ҳолатдаги фойдаси • Харажат ва даромаднинг ўзаро нисбати • Жалб қилинган капитал фойдалилик даражаси • Акциядорлик жамияти капитали фойдалилик даражаси • Акциядорлар инвестициясини нг фойдалилик даражаси • Активларнинг фойдалилик даражаси • Тўлиқ ликвидлилик коэффициенти • Молиявий мустақиллик коэффициенти • Кредитор қарзларнинг кунлик айланмаси • Дебитор қарзларнинг кунлик айланмаси • тўловга қобилиятлилик коэффициенти • Дивиденддан чиқиши • Дебиторлик қарздорликнинг пасайиш кўрсаткичи

САМАРАДОРЛИКНИНГ ҚЎШИМЧА МУҲИМ КЎРСАТКИЧЛАРИ Асосий воситаларнинг эскириш коэффициенти. Асосий воситаларни янгилаш коэффициенти Меҳнат унумдорлиги Фойдали иш коэффициенти Ишлаб чиқариш қувватларидан фойдаланиш коэффициенти Энергия самарадорлиги (маҳсулот қиймати таркибида энергия харажати улуши) Жами ишлаб чиқарилган маҳсулот ҳажмида инновацион маҳсулотнинг улуши Ҳар бир ишчи ҳисобга олинган ҳолда ходимларни ўқитиш харажати Кадрлар қўнимсизлиги коэффициенти Инвестиция дастурининг пул кўринишидаги ижроси индикатори Қувватларни ишга тушириш параметрларини бажариш индикатори Экспорт параметрларини бажариш кўрсаткичи

САМАРАДОРЛИК ҚУЙИДАГИЧА БАҲОЛАНАДИ: 40 фоиздан кам бўлса қониқарсиз 40 фоиздан 60 (ушбу даража ҳам киради) фоизгача бўлса паст даражада 60 фоиздан 80 (ушбу даража ҳам киради) фоизгача бўлса етарли даражада эмас 80 фоиздан 90 (ушбу даража ҳам киради) фоизгача бўлса ўртача даражада 90 фоиздан 100 (ушбу даража ҳам киради) фоизгача бўлса етарли даражада 100 фоиздан ошса юқори даражада

4. Аудиторнинг таҳлилий амалларнинг бажарилиш натижалари бўйича фаолияти

ТАҲЛИЛИЙ АМАЛЛАРНИНГ ИШОНЧЛИЛИГИГА ТАЪСИР ЭТУВЧИ ОМИЛЛАР Кўриб чиқилаётган ҳисобварақ бўйича қолдиқларнинг муҳимлик даражаси Айни бир текширув объектига йўналтирилган бошқа таҳлилий амаллар натижалари . Таҳлилий амалларни бажаришда қўлланадиган кўрсаткичларнинг тафовут миқдорлари Таҳлилий амалларни бажаришда нобухгалтерлик маълумотларидан фойдаланиш

• Аудитор томонидан хўжалик юритувчи субъект молиявий ҳисобот кўрсаткичларининг гайриоддий тафовутларининг аниқланиши таҳлилий амаллар бажарилишининг натижаси ҳисобланади • Аудитор томонидан, бошқа манбалардан олинган далиллар билан тасдиқланмайдиган гайриоддий тафовутларнинг аниқланиши ҳолатлар ида, у ўтказилган таҳлилий амалларнинг объективлиги ва ишончлилигига шахсан ишонч ҳосил қилиш учун уларни муфассал тадқиқ этиши лозим • Тадқиқ жараёни хўжалик юритувчи субъект раҳбариятини сўров қилишдан бошланиши керак. Жавоблар аудиторлик далиллари билан ёки аудиторнинг хўжалик юритувчи субъект фаолияти тўғрисидаги билими билан тасдиқланиши лозим.

Ғайриоддий тафовутлар миқдорини таҳлил этишда, аудитор, меъёрий ҳужжатларга асосланган мезоний қийматлардан фойдаланади. Агар гайриоддий тафовутлар аудитор томонидан мақбул деб топилган даражадан ошиб кетса, бу ҳолда тафовут миқдори тадқиқ этилиши керак. Бу миқдорни мутлақ қийматларда акс эттириш қийин бўлган ҳолларда аудитор фоизларда акс эттирилган миқдорлардан фойдаланади Ғайриоддий тафовутлар таҳлили натижаларини, шунингдек, режалаштириш ва таҳлилий амалларнинг бажарилиши натижаларини аудитор текширув ўтказиш бўйича иш ҳужжатларида акс эттириши лозим

Ғайриоддий тафовутлар таҳлили натижаларини, шунингдек, режалаштириш ва таҳлилий амалларнинг бажарилиши натижаларини аудитор текширув ўтказиш бўйича иш ҳужжатларида акс эттириши лозим Аудиторлик хулосасини тузишда зарур бўлган аудиторлик далилларини олиш учун Аудиторнинг иқтисодий субъект раҳбариятига аудитни ўтказиш натижалари бўйича ёзма ахборот тайёрлаши учун

Похожие

Auditorlik tekshiruvini rejalashtirish

Аудит стандартлари

Аудиторлик текширувининг якуний босқичи

Персонални бошқариш

Аудиторлик текширувида муҳимлик ва риск