Пул талабномасидан бошқа шахс фойдасига воз кечиш эвазига молиялаш - Экономика - Презентации

Пул талабномасидан бошқа шахс фойдасига воз кечиш эвазига молиялаш

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

3571.5 KB

Пул талабномасидан бошқа шахс Пул талабномасидан бошқа шахс фойдасига воз кечиш эвазига фойдасига воз кечиш эвазига молиялашмолиялаш . . www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

• Режа; 1 . П УЛ ТАЛАБНОМАСИДАН БОШҚА ШАХС ФОЙДАСИГА ВОЗ КЕЧИШ ЭВАЗИГА МОЛИЯ лаш шартномаси тушинчаси ва унинг ҳуқуқий белгилари. 2 . ПУЛ ТАЛАБНОМАСИДАН БОШҚА ШАХС ФОЙДАСИГА ВОЗ КЕЧИШ ЭВАЗИГА МОЛИЯЛАШ шартномасини қисмлари. 3. ПУЛ ТАЛАБНОМАСИДАН БОШҚА ШАХС ФОЙДАСИГА ВОЗ КЕЧИШ ЭВАЗИГА МОЛИЯЛАШ шартномаси бўйича жавобгарлик. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Мавзунинг долзарблиги.Мавзунинг долзарблиги. • Пул талабномасидан бошқа шахс фойдасига воз кечиш эвазига молиялаш шартномаси халқаро амалиётда, бозор иқгисодиёти ривожланган давлатларда кенг тартибда қўлланиб келинмоқда. Бу шартномани жамиятимизда кенг қўлланилишини амалга ошириш учун шартнома бўйича тарафлар сифатида жисмоний ва юридик шахсларни шартнома тузиш учун ҳуқуқларини кенгайтириш. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

• Иқтисодий нуқтаи назардан факторинг – бу комиссия-савдо операцияларининг мижоз айланма капиталини кредитлаш билан уйғунлашган ва унинг дебиторлик (мижоз товар ва хизматларини реализация қилгани жараёнида унинг счет-фактуралари билан тўланмаган) қарзини инкассо бўйича ҳисоб-китоб қилиш ва банкка маҳсулот олувчидан (хизматдан фойдаланувчидан) тўлаш талабномаси ҳуқуқини топшириш билан боғлиқ туридир. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Шартнома ҳақида умумий Шартнома ҳақида умумий тушинча.тушинча. • Шартнома тушунчаси. Пул талабномасидан бошқа шахс фойдасига воз кечиш эвазига молиялаш шартномаси халқаро амалиётда, бозор иқгисодиёти ривожланган давлатларда бундан юз йиллар аввал “факторинг” (“фактор” –молиявий агент, комиссионер сўзидан олинган) институти сифатида маълум бўлган. Пул талабномасидан бошқа шахс фойдасига воз кечиш эвазига молиялаш шартномасининг моҳияти шундаки, унинг бўйича мижоз молия агентидан (кўпчилик ҳолларда булар – банклар) мижознинг маҳсулот бериш, иш бажариш ёки хизмат кўрсатишдан келиб чиқадиган талаб қилиш ҳуқукларини харидор (буюртмачи)га тақдим этиш эвазига пул маблағларини беришдан иборат. Масалан, товар етказиб берувчи кўпинча етказиб берилган маҳсулот учун ўз мажбуриятини бажариш билан бир вақтда тўлов олмайди (олувчи вақгинча пул маблағлари бўлмагани сабабли олинган товар учун тўлов муд-датини кечиктиради). www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

• ФКнинг 749-моддаси 1- қисмида пул талабномасидан бошқа шахс фойдасига воз кечиш эвазига молиялаш шартномасига қуйидагича таъриф берилган: • “ Пул талабномасидан бошқа шахс фойдасига воз кечиш эвазига молиялаш шартномаси бўйича бир тараф (молия агенти) иккинчи тарафга (мижозга) шу мижознинг (кредиторнинг) учинчи шахсга (қарздорга) товарлар беришдан, унинг ишларини бажаришидан ёки унга хизматлар кўрсатишидан келиб чиқадиган пул талабномаси ҳисобидан пул маблағларини беради . www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

• Иқтисодий нуқтаи назардан факторинг – бу комиссия- савдо операцияларининг мижоз айланма капиталини кредитлаш билан уйғунлашган ва унинг дебиторлик (мижоз товар ва хизматларини реализация қилгани жараёнида унинг счет-фактуралари билан тўланмаган) қарзини инкассо бўйича ҳисоб-китоб қилиш ва банкка маҳсулот олувчидан (хизматдан фойдаланувчидан) тўлаш талабномаси ҳуқуқини топшириш билан боғлиқ туридир. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

• Ушбу таърифдан шундай хулоса чиқариш мумкин ; пул талабномасидан бошқа шахс фойдасига воз кечиш эвазига молиялаш шартномаси икки тарафлама ва ҳақ эвазига амалга оширилади. У реал ҳам (молия агенти пул ўтказади ёки мижоз тўлов муддати етиб келган пул талабномасидан воз кечади), шунингдек , консенсуал ҳам (агент пул маблағларини ўтказиш мажбуриятини олади ёки мижоз тўлов муддати етиб келган талабномадан воз кечиш, яъни келгуси қарзларни олиш ҳуқуқини ўтказиш мажбуриятини олади) бўлиши мумкин. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Шартномани қисмлари.Шартномани қисмлари. • Шартнома қисмлари. Пул талабномасидан бошқа шахс фойдасига воз кечиш эвазига молиялаш шартномаси бўйича томонлар молия агенти (фактор) ва мижоздир. Молиявий агент сифатида банклар ва бошқа кредит ташкилотлари, шунингдек, тижорат ташкилотлари (ширкатлари ва жамиятлари, ишлаб чиқариш кооперативлари ва унитар корхоналар), агар бу фаолият уларнинг махсус ҳуқуқ лаёқати мазмунига кирса, қатнашадилар. • Мижоз сифатида тижорат ташкилотлари ёки якка тартибдаги тадбиркорлар қатнашишлари мумкин, чунки факторинг шартномалари фақат тадбиркорлик муомаласида қўлланилади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

• Пул талабномасидан бошқа шахс фойдасига воз кечиш эвазига молиялаш шартномаси мазмуни ФК 749-моддаси 1-қисмига мувофиқ, пул талабномасининг тегишли пул маблағларини мижозга тақдим этиш эвазига молия агентига берилишидир. • Қонунда факторинг шартномасининг икки тури ажралиб туради: 1) тўлов муддати етиб келган пул талабномаси (мавжуд талабнома); 2) келажакда вужудга келадиган пул талабномаси (бўлажак талабнома, ФК, 751- модданинг 1-қисми). • Бошқа шахс фойдасига воз кечиладиган нарса бир эмас, бир нечта талабномадан иборат бўлиши мумкин. Масалан, муайян бир товарни сотиш бўйича барча талабнома ёки бир қарздорга нисбатан ҳамма талабномалар. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

• Пул талабномасидан бошқа шахс фойдасига воз кечиш эвазига молиялаш шартномасида муддат томонлар келишуви билан белгиланади. Шартнома баҳоси мижознинг қарздорга талабномаси нархидир. Шартнома баҳосини белгилашда қуйидаги ҳолатлар ҳисобга олинади: мижоз ва қарздорнинг молиявий аҳволи, ҳисоб-китоблар шакли (турли қимматга эга бўлган аккредитив ёки инкассо), тўлов муддати (мавжуд талабнома ёки бўлажак талабнома), молия агентига берилган талабномалар сони ва бошқалар. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

• Пул талабномасидан бошқа шахс фойдасига воз кечиш эвазига молиялаш шартномаси мазмуни томонларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятларидан иборат мажбуриятлари қуйидагилардир: а) шартнома баҳоси бўлган пул маблағларини мижозга бериш; б) шартномада кўзда тутилган алоҳида ҳолларда мижоз операцияларининг бухгалтерлик ҳисобини юритиш учун зарур бўлган ҳужжатларни мижоздан қабул қилиш; в) мижозга воз кечиш предмети бўлган пул талабномалари билан боғлиқ бошқа молиявий хизматлар кўрсатиш. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

• Агар пул талабномасидан бошқа шахс фойдасига воз кечиш эвазига молиялаш шартномасида бошқача тартиб назарда тутилмаган бўлса, молия агентининг пул талабномасидан ўз навбатида бошқа шахс фойдасига воз кечишига йўл қўйилмайди (ФК, 754-модда). Агар шартномада пул талабномасидан, ўз навбатида, бошқа шахс фойдасига воз кечишга йўл қўйилган ҳолларда унга нисбатан пул талабномаси (факторинг)дан бошқа шахс фойдасига воз кечиш эвазига молиялаш шартномаси тўғрисидаги қоидалари тегишли суратда қўлланилади. Янги молия агенти ҳам тегишли лицензияга эга бўлиши керак. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

• Бу ҳолда пул талабномасидан ўз навбатида бошқа шахс фойдасига воз кечаётган молиявий агент – мижоз, унинг мижози эса – қарздор бўлади. Е. А. Сухановнинг таъкидлашича, бу – “қарзларни сотиб олиш” ва “қарз мажбуриятлари бозори”ни яратиш бўйича фаолиятни чеклайди. Масалан, айрим тижорат ташкилотлари омонатчиларнинг тўловга ноқобил банклар ва бошқа кредит ташкилотларига бўлган талабномаларини сотиб олиб, бу фаолиятни ривожлантиришга уринмоқдалар. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

• ФКнинг 756-моддаси 1-қисмида молия агентининг мижоздан талабни “сотиб олиш”и тўғрисида гапирилади. Сотиб олиш вақтида мижоз пул талабномасидан молия агенти фойдасига келишилган сумма эвазига воз кечади. Молия агенти, қарздорнинг тўлови молия агенти мижозга тўлаган пулдан ортиқ микдорда бўлган тақдирда ҳам қарздор талабни бажариш учун тўлайдиган ҳамма суммани олиш ҳуқуқини қўлга киритади. Молия агенти қарздорнинг тўлови унинг воз кечилган талабнома харажатларини қоплай олмаслиги мумкин бўлганлиги учун таваккал қилади. Агар у таваккал қилишни истамаса, бошқа турдаги шартнома тузилади. Мижоз қарздор ўз мажбу-риятларини тўлиқ бажармаслиги ва қарзнинг қолган қисмини молия агентига тўлаш мажбуриятини ўз зиммасига олиб, таваккал қилади www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Шартномани бажармаганлиги Шартномани бажармаганлиги учун жавобгарлик.учун жавобгарлик. • Пул талабномасидан бошқа шахс фойдасига воз кечиш эвазига молиялаш шартномаси бўйича мулкий жавобгарлик ушбу шартноманинг ҳуқуқий табиатига боғлиқ. Агар шартнома консенсуал бўлса, уни бажариш фақат мижоз учун лозим бўлади. У шартноманинг мазмуни ҳақиқийлиги ва унинг бажарилиши учун жавоб беради. • Томонлар келишувига мувофиқ, кўрилган зарарни қоплаш ва неустойка тўловини тўлаш кўзда тутилган бўлиши мумкин. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

• ФКнинг 756-моддаси 1-қисмида молия агентининг мижоздан талабни “сотиб олиш”и тўғрисида гапирилади. Сотиб олиш вақтида мижоз пул талабномасидан молия агенти фойдасига келишилган сумма эвазига воз кечади. Молия агенти, қарздорнинг тўлови молия агенти мижозга тўлаган пулдан ортиқ микдорда бўлган тақдирда ҳам қарздор талабни бажариш учун тўлайдиган ҳамма суммани олиш ҳуқуқини қўлга киритади. Молия агенти қарздорнинг тўлови унинг воз кечилган талабнома харажатларини қоплай олмаслиги мумкин бўлганлиги учун таваккал қилади. Агар у таваккал қилишни истамаса, бошқа турдаги шартнома тузилади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Хулоса.Хулоса. • Ушбу таърифдан шундай хулоса чиқариш мумкин ; пул талабномасидан бошқа шахс фойдасига воз кечиш эвазига молиялаш шартномаси икки тарафлама ва ҳақ эвазига амалга оширилади. У реал ҳам (молия агенти пул ўтказади ёки мижоз тўлов муддати етиб келган пул талабномасидан воз кечади), шунингдек , консенсуал ҳам (агент пул маблағларини ўтказиш мажбуриятини олади ёки мижоз тўлов муддати етиб келган талабномадан воз кечиш, яъни келгуси қарзларни олиш ҳуқуқини ўтказиш мажбуриятини олади) бўлиши мумкин. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

• Пул талабномасидан бошқа шахс фойдасига воз кечиш эвазига молиялаш шартномаси бўйича Мажбурият талабномадан воз кечиш шартномалари асосида шахсларни ўзгартириш тўғрисидаги умумий қоидалар уларнинг умумий характерига кўра факторинг шартномаси доирасида амалга ошириладиган ҳуқуқдан воз кечиш бўйича муносабатларга нисбатан қўлланилиши керак. Шу билан бирга талабнома ҳуқуқидан воз кечиш эвазига молиялаштириш тўғрисидаги махсус нормаларнинг киритилиши тижорат шартномалари объекти сифатида талабнома ҳуқуқидан фойдаланганда анъанавий ҳуқуқдан воз кечиш тўғрисидаги нормалар ҳам қарздорнинг, айрим ҳолларда эса ҳам мижознинг манфаатларини тўлиқ даражада таъминламаганлиги билан изоҳланади. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Похожие

Қарз шартномаси. Кредит шартномаси. Пул талабномасидан бошқа шахс фойдасига воз кечиш эвазига молиялаш (факторинг) шартномаси

Корхоналар фаолиятини давлат томонидан тартибга солиш

Пул оқимлари таҳлили

Марказий Банкнинг пул-кредит операциялари

Акциядорлар (иштирокчилар) ҳуқуқларини ҳимоя қилишнинг умумий тушунчалари ва механизмлари