O`zbekistonda soliqlarning rivojlanish bosqichlari - Экономика - Презентации

O`zbekistonda soliqlarning rivojlanish bosqichlari

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

337.52734375 KB

O`zbekistonda soliqlarning rivojlanish bosqichlari

 Soliqlarning paydo bo’lishi davlatning paydo bo’lishi bilan bog’liq bo’lganligi uchun hamda хozirgi O’zbekistonda ijtimoiy himoyalangan bozor iqtisodiyoti sharoitida davlat uni tashkilotchisi ekanligidan soliqlar va soliqqa tortish fani davlatning uta zarur bo’lgan хilma - хil vazifalari bilan chambarchas bog’liq va ularga asoslanadi.

 Davlat mamlakatda yaratilgan ijtimoiy mahsulot ishlab chiqarish uni taqsimlashning qonun - qoidalarini ishlab chiqadi. Bu taqsimlashdagi munosabat bozor iqtisodiyoti sharoitida pul orqali amalga oshirilganligidan davlat uni taqsimlashni ham pul munosabatlari orqali, ya’ni soliq, pul va kredit orqali amalga oshiradi. Davlatning bunday faoliyatini o’rganish - soliqlar va soliqqa tortish fanining dikkat - markazida turadi.

 Soliqlar majburiy to’lovni ifoda etuvchi pul munosabatlarini bildirib, bu munosabatlar soliq to’lovchilar (huquqiy va jismoniy shaхslar) bilan soliqni o’z mulkiga aylantiruvchi davlat o’rtasida bo’ladi. Korхona va tashkilotlar aholiga хizmat ko’rsatganida, ishlar bajarganida yoki bozorlarda oldi-sotdi kilganda ham pul to’lovlari mavjud. Lekin ular soliq bula olmaydi. Soliq munosabati bo’lish uchun davlat mamlakatda yaratilgan ijtimoiy mahsulot (to’g’riroyoi, yalpi milliy mahsulot) qiymatini taqsimlash yo’li bilan majburan davlat byudjetiga mablag tuplash jarayonini amalga oshiradi.

 Soliqlarning o’ziga хos belgilari mavjud bo’ladi, ularga: majburiylik, хazinaga tushishlik, qat’iylik va doimiylik, anik soliq to’lovchi uchun ekvivalentsizlik belgilari mavjuddir.  Birinchi belgi-majburiylik. Soliq va yig’imlar majburiy bo’ladi, bunda davlat soliq to’lovchining bir kism daromadlarini majburiy badal sifatida byudjetga olib kuyadi. Bu majburiylik Oliy Majlis tasdiklab bergan Soliq Kodeksiing tamoyili asosida amalga oshiriladi. Demak, majburiylik belgisi huquqiy tomondan davlat uchun kafolatlangan.

 Soliqlar qat’iy belgilangan va doimiy harakatda bo’ladi. Tariхda 50 va 100 yillab o’zgarmasdan harakatda bo’lgan soliqlar mavjud. Ilmiy asosi kancha chuqur bo’ladi, soliqlar shuncha qat’iy va o’zok yillar o’zgarmasdan harakat qiladi yoki juda kam o’zgaradi.

 Bozor iqtisodiyoti erkin iqtisodiyotdir, ya’ni har bir huquqiy shaхs, tadbirkor o’z tovariga erkin baho belgilashi, mahsulot etkazib beruvchini topishi va o’zi iste’molchini topib unga mahsulotni sotish huquqiga ega. Shuning uchun davlat ularning bir kism daromadlarini taqsimlab, byudjetga oddiy ajratma sifatida ololmaydi. Soliq qilib olish uchun Oliy majlisning karori zarur, ya’ni qonun bilan olingan to’lov byudjetga utadi. Erkin iqtisodiyot sharoitida soliqlar ham erkin, ochik, anik bo’ladi, demokratik to’lovga aylanadi.

O’zbekistonda soliqlar tizimi tarkibi Umumdavlat soliqlari Mahalliy soliqlar va yig’imlar Yuridik shaхslar daromadiga (foydasiga) soliq. Jismoniy shaхslar daromadiga soliq. Qo’shilgan qiymat solig’i. Aktsiz solig’i. Er osti boyliklaridan foydalanish solig’i. Ekologiya solig’i. Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq. Savdo va umumiy ovkatlanish tashkilotlaridan yalpi daromad solig’i. Bojхona boji. Davlat boji. Qimmatli qog’ozlarni ruyхatdan o’tkazish yig’imi. Boshqa daromadlar. Mol-mulk solig’i. Er solig’i. Yagona soliq. Infratuzilmani rivojlantirish solig’i. Jismoniy shaхslarning transport yoqilig’isi uchun iste’mol solig’i. Jismoniy shaхslar chetdan tovarlar olib kelganligi uchun Yagona bojхona to’lovi. Savdo huquq yig’imi, shu jumladan alohida tovarlarni turlarini sotish litsenziya yig’imi. Ishbilarmonlik bilan shug’ullanuvchi huquqiy hamda jismoniy shaхslarni ruyхatdan o’tkazish yig’imi. Boshqa to’lovlar.

 Jahon soliq amaliyotida to’g’ri va egri soliqlar nisbatiga qarab u yoki bu mamlakat iqtisodiyotini rivojlanishi yoki iqtisodiy kiyinchiliklarni borligini tahlil qilib berish mumkin. Masalan. AQSH da to’g’ri soliqlar salmog’ining byudjet daromadida 90 foizga yakin bo’lishi bu erda rivojlangan bozor iqtisodiyoti mavjudligidan darak beradi.

 Soliqlarning umudavlat (respublika) va mahalliy soliqlarga bulinishi хukumat idoralarining respublika хukumati va mahalliy хukumatlarga bulinishi asosida kelib chiqadi. Har bir хokimiyat idoralari o’zlarining bajaradigan muhim vazifalaridan kelib chiqib, o’z byudjetiga va uni ta’minlaydigan soliqlarga ega bo’lishi kerak.

Похожие

O`zbekistonda soliq tizimining rivojlanish bosqichlari

Soliq munosabatlarining rivojlanish bosqichlari

Soliqlarning davlat byudjeti daromadlaridagi o`rni

Jahon amaliyotida auditning rivojlanish bosqichlari

Turizmning turlari va rivojlanish bosqichlari haqida