O`zbekistonda soliq tizimining o`ziga xos xususiyatlari - Экономика - Презентации

O`zbekistonda soliq tizimining o`ziga xos xususiyatlari

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

853.5 KB

“ O`zbekistonda soliq tizimining o`ziga xos xususiyatlari”

Soliq (to`lov) Ob’yekti Stavkasi Hisoblab chiqarish tartibi To`lash (undirish) tartibiSoliq (to`lov) davri Bazasi Hisobot davri HisobotiSoliq (to`lov) elementlari .

Soliq (to`lov) ob’yekti-bu  to`lovchida soliq yoki boshqa majburiy to`lov hisoblab chiqarish va to`lash yuzasidan majburiyat keltirib chiqaradigan narsa (daromad, mol-mulk, yer, harakat va ularning natijasi).

Soliq (to`lov) bazasi (soliq solinadigan baza)-  soliq (to`lov) ob’yektining soliq (to`lov) summasi hisoblab chiqariladigan miqdori bo`lib, u qiymat (so`m) yoki natural (tonna, kg, litr va boshqa) ko`rsatkichlarda ifodalanadi. Soliq (to`lov) bazasi ikki usulda aniqlanishi mumkin: 1) kassa usuli bo`lib, haqiqatan kelib tushgan daromad, mol-mulk yoki boshqa boyliklar summasi va ular bilan bog`liq real xarajatlar summasi asosida aniqlanadi; 2) hisoblab yozish usuli bo`lib, soliq (to`lov) davrida haqiqatan kelib tushishi yoki tushmasligidan qat’iy nazar kelib tushishi kerak bo`lgan daromad, mol-mulk yoki boshqa boyliklar summasi asosida hisoblanadi.

Soliq (to`lov)ni to`lash tartibi- soliqni (to`lovni) to`lash (undirish) usullari majmui bo`lib, u quyidagi usullarni nazarda tutadi: Kadastr usuli-soliq (to`lov) summasini mol-mulk yoki boshqa boylikdan olinishi mumkin bo`lgan daromadni tashqi belgilari asosida aniqlab, undan soliqni (to`lovni) undirish. Soliq (to`lov)ni daromad manbaida undirish-daromad olingunga qadar soliqni (to`lovni) daromadni beradigan yuridik yoki jismoniy shaxs tomonidan ushlab qolish; Deklaratsiya asosida undirish (to`lash)-daromad, mol-mulkni olgandan so`ng to`lash;

O`zbekiston Respublikasi davlat byudjetida soliqlarning hissasi (foizda) T/r Ko`rsatkichlar Y i l l a r 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1. Davlat byudjeti daromadlari- jami 100 100 100 100 100 100 2. Shu jumladan: Soliq tushumlari 91,4 95,3 95,7 96,9 93,3 92,2 Ulardan bevosita soliqlar 36,8 37,5 39,7 49,5 46,3 44,8 bilvosita soliqlar 54,6 57,8 56,0 46,4 47,0 47,4 3. Boshqa tushumlar 8,6 4,7 4,3 3,1 6,7 7,8

Soliqlar davlat byudjetini to`ldirishdan tashqari  Mamlakatdagi ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni tartibga solishda ham muhim rol o`ynaydi. Qadim zamonlarda ham ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar va jarayonlarni tartibga solishda soliqlardan foydalanib kelingan, hatto davlatchilikning shakllanishida ham soliqlar ma’lum rol o`ynagan. Chunki davlatchilikning shakllanishi mukammal, barqaror bo`lmagan ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarga tayangan. Shuning uchun davlat paydo bo`lishining dastlabki bosqichlarida moliyaviy va iqtisodiy munosabatlarni jonlantirishda davlat hukmdorlari har xil soliq to`lovlaridan foydalanib, o`z oldilariga turgan muammolarni yechishga harakat qilishgan.

 Davlat soliqlarning ayrim turlarini bekor qilish, yangilarini joriy etish, soliq stavkalari va imtiyozlarini, soliq solish shart-sharoitlarini o`zgartirish orqali muayyan tarmoqlar va ishlab chiqarishlarni jadal rivojlantirish, jamiyat uchun dolzarb muammolarni hal etishga imkoniyatlar yaratadi. Masalan, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik, fermer xo`jaliklarini rivojlanishini qo`llab-quvvatlash, mahalliy xom ashyodan iste’mol tovarlari va eksportbop mahsulot ishlab chiqarishni rag`batlantirish uchun bir qancha soliq imtiyozlari berilgan. Asosiy vositalarga jadallashtirilgan amortizatsiyani qo`llash foydaning bir qismini qayta jihozlash va ta’mirlashga, ilmiy-tadqiqot va tajriba- konstruktorlik ishlariga yo`naltirib, ular bilan bog`liq xarajatlarni soliqqa tortiladigan bazadan chegirib tashlash orqali ishlab chiqarishni qayta qurollantirish va iqtisodiy taraqqiyotga katta ta’sir etib kelinmoqda. Davlat

Soliqlarning funksiyalari va soliq qa t o rt ish tamoyillari  Soliqlarning mohiyati, ahamiyati, roli ular bajaradigan funksiyalar orqali yaqqolroq namoyon bo`ladi. O ` zbekiston Respublikasi Prezidenti I . A . Karimovning fikricha , bozor iqtisodiyoti sharoitida ham soliqlar iqtisodiy siyosatni amalga oshirishda eng muhim boshqaruvchi omil bo ` lib qoladi 1 . Soliqlar soliq stavkalari, imtiyozlari, jarimalari orqali byudjet munosabatlari va ishlab chiqaruvchilarga ta’sir etuvchi asosiy kuch sifatida ishlatiladi. Soliqlarning asosiy funksiyalari quyidagilar 1 Каримов И.А. Ў збекистон и қ тисодий исло ҳ отларни чу қ урлаштириш й ў лида. Т., Ў збекистон, 1995, 204 б.

Soliqlarning funksiyalari Fiskal funksiyasi Taqsimlash (ijti-moiy) funksiyasi Tartibga solish (iqtisodiy) funksiyasi Nazorat funksiyasi

Soliqqa tortish tamoyillari Adolatlilik Mutanosiblik Samaradorlik Aniqlilik Qulaylilik Soliq to’lovchini ng haqligi Tejamlilik Soliqqa tortishning adolatlilik tamoyili har bir soliq to`lovchining davlat xarajatlarini qoplashda o`zining daromadi, mulki, to`lash qobiliyatiga qarab ishtirok etishini taqozo etadi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati.  1. S. Rahmonov "Soliq imtiyozi - rivojlanish kafolati" Xalq so'zi 2009 - yil 28 - yanvar  2. Qudratov Botir "Soliq va axborot texnologiyalari" Xabar 2010 - yil 16 - aprel  3. A. Boliyev "Soliq sohasidagi dolzarb vazifalar" Xalq so'zi 2010 - yil 17 - fevral  4. A. Altiyev "Soliq qommchiligi yanada takomillashtirildi" Xalq so'zi 2010 - yil 15 - yanvar  5. D. Ulug'murodov "Soliq imtiyozi - manfaatdorlik garovi" Hayot maktabi 2009 - yil 5 - mart  6. I. Karimov Soliq to'lovchining jurnali 2010 -yil iyul 7-son  7. F. Bozorov "Soliq tizimi orqali tadbirkorlik tuzilmalarining innovatsion - investitsion faolligini rag'batlantirish" B.P.K. jurnali 2010 - yil 9 - son  8. Sherzod Jalilov "Yoqilg'i - energetika korxonalarini soliqqa tortish mexanizmini rivojlantirish yo'llari" B.P.K. jurnali 2010 - yil 1 1-son  9. Odiljon Kamolov "Moliyaviy innovatsionlar: soliq tizimidagi interaktiv xizmatlaf ' B.P.K. jurnali 2010 - yil 11- son  10. E. Gadoyev "Inqirozga qarshi choralar: soliq imtiyozlarining maqsadi" B.P.K. jurnali 2010 - yil 12 - son  11. A. Shamsiyev "E'tiroz va unga asos" Soliq to'lovchining jurnali 2011 - yil iyul  12. U. Hotamov "Turar joyni ijaraga berish, daromad va soliq" Hurriyat gazetasi 2012 -yil 28 -fevral  13 .Ilyos Rahmatov "Yangi amaliyotning afzalliklari" O'zbekiston ovozi gazetasi" 2012 -yil 16-aprel  14. A. Husainov "Soliq-iqtisodiyotning yuragi" Qonun himoyasida jurnali 2004 - yil 1-son  15. B. Isroilov "Soliq nazorati va uni tashkil etish" Soliq va bojxona xabarlari 2005 - yil 31-oktabr  16. A. Amonov "Soliqlar va bozor muvozanati" O'zbekiston ovozi 2005 - yil 25 - oktabr  17. B. Isroilov "Yagona soliq to'lovchining nozik jihatlari" Soliq va bojxona xabarlari 2005 - yil 25-oktabr

Похожие

O`zbekistonda soliq tizimining rivojlanish bosqichlari

O`zbekistonda mulkni huquqlanshtirish va davlat tasarrufidan chiqarishning o`ziga xos xususiyatlari

O`zbekiston korxonalarida marketingning o`ziga xos xususiyatlari

O`zbekistonda byudjet va soliq tizimining takomillashtirish masalalari

Qimmatbaho qog’ozlar bozorining o`ziga xos xususiyatlari