Markaziy osiyoda integratsion jarayonlar va savdoning rivojlanishi - Экономика - Презентации

Markaziy osiyoda integratsion jarayonlar va savdoning rivojlanishi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

394.4521484375 KB

Markaziy osiyoda integratsion jarayonlar va savdoning rivojlanishi

 Markaziy Osiyo davlatlari o’z siyosiy mustaqilliklarini qo’lga kiritishlari bilan sanoat ishab chiqarishdagi qoloqliklarini bartaraf qilish yo’lini izlamoqda va bu borada salmoqli ishlar qilmoqda. Mazkur davlatlar oldidagi birinchi galdagi vazifa iqtisodiy qoloqlikdan chiqish yo’llarini izlab topish, azalda bo’lganidek, o’lkani xom-ashyo rayonidan sanoatning barcha tur mahsulotlarini murakkab vazifani bajarish Markaziy Osiyo davlatlaridan oqilona ish yuritishni, MODaro iqtisodiy integratsiyani rivojlantirib yaxlit iqtisodiyotni barpo qilishni, ilmiy va o’zaro (davlatlararo) ishonchga tayangan siyosat olib borishni taqozo qiladi.

 Endilikda MOD rivojlanishning yangicha poydevorini quymoqdalar. Jumladan, birinchidan xalq xo’jaligining ko’p sohalarini rivojlantirishda umumiylik (bir-biriga bog`liqlik) asos qilib olinmoqda. Sanoatni, agrosanoat majmuini, xalqaro transport kommunikatsiyasini yaratish va transport aloqalarini rivojlantirishda rejalashtirish ishlari umumiy asosda tashkil qilinmoqda. Orol dengizining taqdiri regionda vujudga kelgan keskin vaziyatni barqarorlashtirish ham MODda umumiylik asosida o’z yechimini topmoqda. MODning bir-birlari bilan yaqin qo’shnichilik, qon-qarindoshlikka tayangan diplomatik munosabatlar o’rnatish, iqtisodiy, savdo-sotiq, texnikaviy, madaniy aloqalarni yo’lga qo’yish, yirik sanoat va yo’l qurilishlarini amalga oshirishdagi hamkorligi davrimiz taqozosiga aylangan. Ikkinchidan esa, Markaziy Osiyo davlatlarining jahonning rivojlangan mamlakatlari bilan bevosita aloqa o’rnatish, ularning texnika vositalaridan, ishbilarmon mutaxassis kadrlaridan foydalanish MODda iqtisodiyotni rivojlantirishning yangi asoslarga qurilgan muhim poydevordir.

Markaziy Osiyo hamkorligi tashkiloti  davlatlararo mintaqaviy iqtisodiy tashkilot. 1993 y. iyul oyida O`zbekiston Respublikasi bilan Qozog`iston Respublikasi o`rtasida 1994—2000 y.larda iqtisodiy integratsiyani chuqurlashtirish to`g`risida bitim imzolandi. Integratsiya jarayonlariga sharoitlar yaratish maqsadlarida 1994 y. 10 yanvarda O`zbekiston va Qozog`iston o`rtasida Yagona iqtisodiy makon tashkil etish to`g`risida shartnoma tuzildi.

 Markaziy Osiyo Hamkorligi Tashkilotining Yevroosiyo iqtisodiy hamjamiyatiga integratsiyasi to‘g‘risidagi Bayonnomani (Minsk, 2006 yil 23 iyun) ratifikatsiya qilish haqida»gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuni Oliy Majlis Qonunchilik palatasi tomonidan 2007 yil 28 fevralda qabul qilinib, Senat tomonidan 2007 yil 30 mart kuni ma’qullandi. 2007 yil 3 aprelda esa matbuotda e’lon qilindi.

“ Markaziy Osiyo hamkorligi” (MOH) tashkiloti tuzildi. Bu tashkilotning asosiy maqsad va mazifalari quyidagilardan iborat:  a. Suv –energetika zahiralaridan unumli foydalanish.  b. Transport tizimining umummintaqaviy tuzilmasi barpo etish.  c. Ishlab chiqarish kooperatsiyasi, savdo – iqtisodiy, ijtimoiy – madaniy munosabatlarini har tomonlama rivojlanish.  d. Ekologik muammolarini birgalikda hal etish.  e. Barqarorlikni mustahkamlash.

 О‘zbekistonning Osiyo, Yaqin Sharq, Yevropa va Amerikaning 70 dan ortiq davlatlari bilan savdo-iqtisodiy hamkorligi yildan-yilga rivojlanib bormoqda. Ularning orasida О‘zbekistonning Rossiya (tashqi savdo aylanmasida ulushi 21,7%), Koreya Respublikasi (5,9%), Turkiya (5,5%), Qozog‘iston (5,4 %), Xitoy (5,1%), Eron (4,9%), Germaniya (3,4%), AQSH (2,8%) va boshqa mamlakatlar bilan iqtisodiy aloqalari muhim о‘rinda turadi (2006).

 Yangi ishlab chiqarishning yо‘lga qо‘yilganligi va tovarlar eksportining oshishi natijasida 2005 yilda О‘zbekiston Respublikasining tashqi savdo aylanmasi 1991 yilga nisbatan 18,7 barobar oshib, 9,5 mlrd.AQSH dollarini tashkil qildi. (1-jadval) Sо‘nggi yillarda eksport qilinayotgan tovarlar nomenklaturasi ham о‘zgarib bormoqda. Avvalambor, eksportga xom ashyo emas, balki raqobatbardosh tayyor mahsulotlar chiqarilmoqda. Eksportning asosini quyidagi tovarlar tashkil qilmoqda: paxta tolasi, mashina va uskunalar, neft mahsulotlari, suyultirilgan gaz, qora va rangli metallar va ulardan ishlangan buyumlar, oziq-ovqat mahsulotlari, tо‘qimachilik mahsulotlari, avtomobillar, samolyotlar, kimyo mahsulotlari va plastmassa, о‘g‘itlar, xizmatlar va boshqalar.

 О‘zbekistonga, asosan quyidagi tovarlar import yо‘li bilan olib kelinadi: mashina va uskunalar, kimyo mahsulotlari va plastmassa, qora va rangli metallar va ulardan ishlangan buyumlar, farmatsevtika mahsulotlari, transport vositalari va boshqalar. Agar mustaqillikning dastlabki yillarida jami eksport hajmining 50% dan ziyodi paxta tolasining ulushiga tо‘g‘ri kelgan bо‘lsa, hozirgi paytda u 20% dan ham kamroqni tashkil etmoqda. Ayni paytda paxta ip va ip gazlamalar, kimyo mahsulotlari va plastmassa, avtomobillar eksporti tezkor о‘sdi, xizmatlar va boshqa mahsulotlarning eksporti ham ortib bormoqda. 2000-2005 yillarda mahsulot eksporti bо‘yicha muhim natijalarga erishildi, mamlakatimizda ishlab chiqarilgan mahalliy mahsulotlarni eksport qilish 2003 yilda 24,6% ga, 2004 yilda esa 30,3% ga oshdi. Eksport tarkibida tayyor mahsulot ulushi 52% ga yetdi.

Похожие

Jahon iqtisodiyoti rivojlanishida xalqaro moliya munosabatlarining roli

Markaziy bank

Xizmat ko’rsatishda mexanik jarayonlar va jihozlar

Markaziy bankning mustaqilligi

Yevropa markaziy banki