Маҳсулот, иш ва хизматларни сотиш ҳисоби - Экономика - Презентации

Маҳсулот, иш ва хизматларни сотиш ҳисоби

Загружено в:

24.10.2024

Скачано:

0

Размер:

532.525390625 KB

ГУЛИСТОН ДАВЛАТ УНИВЕРСИТЕТИ М АҲСУЛОТ, ИШ ВА ХИЗМАТЛАРНИ СОТИШ ҲИСОБИ«БУХГАЛТЕРИЯ ҲИСОБИ ВА МОЛИЯ» КАФЕДРАСИ «БУХГАЛТЕРИЯ ҲИСОБИ» ФАНИДАН

РЕЖА: Тайёр маҳсулот ва уни баҳолаш Тайёр маҳсулот ишлаб чиқарилиши ва унинг омборга келиб тушиши ҳисоби. Тайёр маҳсулотни юклаб жўнатиш ҳисоби. Маҳсулот, товарлар, ишлар ва хизматлар сотилиш ҳисоби.1 2 3 401

Таянч иборалар: Тайёр маҳсулот (товарлар, иш хизматлар) Ҳисоблаш усули Касса усули Юклаб жўнатиш Сотиш ҳисоби0A

1. Тайёр маҳсулот ва уни баҳолаш «Товар-моддий заҳиралар» номли 4-сон БҲМСга мувофиқ (5.3-банд) тайёр маҳсулот хўжалик юритувчи субъектларда бўлган активлар ҳисобланади ва улар хўжалик юритувчи субъектнинг кундалик фаолиятида сотиш учун мўлжалланган тайёр маҳсулот, товарлар сифатида корхонанинг товар-моддий заҳиралари таркибига киради. Тайёр маҳсулотни ҳисобга олиш шу маҳсулотнинг ишлаб чиқаришдан олиниши, унинг ҳаракати, сотилиши ва харидорлар билан олиб бориладиган ҳисоб-китобларни акс эттиради. 362D 08

Тайёр маҳсулот деб - корхонадаги барча ишлов операцияларидан ўтиб бўлган, тайёр ҳолга келтирилган белгиланган давлат стандарти ва техникавий шартларнинг барча талабларига жавоб берадиган ҳамда техника назорати бўлими томонидан қабул қилинган ёки буюртмачиларга топширилган маҳсулотга айтилади.

Тайёр маҳсулот айланма маблағлари таркибига киради ва шунинг учун «Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида»ги узбскистон Республикаси қонунига(2016 йил 13 апрель) биноан у балансда ишлаб чиқариш жараёнида асосий воситалар, хомашё, материаллар, ёқилғи, қувват, меҳнат ресурслари ва уни ишлаб чиқаришга доир бошқа харажатлардан фойдаланиш билан боғлиқ харажатларни ўз ичига оладиган маҳсулотнинг ҳақиқий ишлаб чиқариш таннархи бўйича акс эттирилиши керак.

Тайёр маҳсулотнинг ҳақиқий таннархини фақат ҳисобот даври (ой) тугаши билан ҳисоблаш мумкин. Маҳсулотнинг ҳаракати (ишлаб чиқариш, юклаб жўнатиш, сотиш) эса ҳар куни юз беради, шунинг учун жорий ҳисоб учун маҳсулотнинг шартли баҳоси зарур. Тайёр маҳсулот ҳаракатининг жорий, кундалик ҳисоби ҳисоб нархларида режадаги ишлаб чиқариш таннархи ёки шартномавий нархлар бўйича юритилади. Ой охирида тафовут (четга чиуиш) аниқланади ва ҳисоб нархи ҳауиуий таннархга қадар етказилади. Жорий ҳисобда тайёр маҳсулотни баҳолаш «Товар-моддий бойликлар» деб номанлан 4-сонли БҲМСга биноан ФИФО ёки ўртача ҳисоблаш (АВЕКО) усулларидан бирига кўра амалга оширилиши мумкин. Тайёр маҳсулотни баҳолаш ва ҳисоблаш тартиби0A 20 16 170B13 0A 10 3F 2D 03 0D 18 08 22

2.Тайёр маҳсулот ишлаб чиқарилиши ва унинг омборга келиб тушиши ҳисоби. Ишлаб чиқарилган тайёр маҳсулотлар цеҳидан тайёр маҳсулотлар омборига топширилади. Тайёр маҳсулотни омборга топшириш қабул қилиш топшириш юк хатлари билан расмийлаштирилади, уларда қуйидаги кўрсаткичлар ўрин олади: • маҳсулотни қабул қилган омборнинг рақами (коди) • маҳсулотнинг номи • унинг миқдори • ўлчов бирлиги • нархи ва сўммаси • Бажарилган ишлар ва хизматлар қабул қилиш топшириш далолат номаси 37

Тайёр маҳсулотнинг синтетик ҳисоби қуйидаги счётларда юритилади: 2810-«Омбордаги тайёр маҳсулот» 2820-«Кўргазмадаги тайёр маҳсулот» 2830-«Комиссияга берилган тайёр маҳсулот». 2810-«Омбордаги тайёр маҳсулот» счёти Корхонанинг омборида мавжуд бўлган тайёр маҳсулот миқдорини билдиради. Ушбу счётнинг дебети 2010, 2110, 2310 ва бошқа счётларнинг кредити билан корреспонденцияда корхона омборига қабул қилинган тайёр маҳсулотлар қийматини ифодалайди. Ҳисоб-китобнинг журнал-ордер шаклида тайёр маҳсулотнинг аналитик ҳисоби 16- қайдномада юритилади.0A 0743 0743 0743 0743 19 16 1B 15 2D

16-қайднома «Тайёр маҳсулотнинг пул шаклидаги ҳаракати» Кўрсаткичлар Баҳоси бўйича Таннарх бўйича Ёзув учун асос Ой бошига қолдиқ Ишлаб чиқаришдан қабул қилиш Қолдиқ билан жами ҳақиқий таннархнинг ҳисоб баҳосига нисбати, % Ҳисобот ойидаги ортиб жўнатилган маҳсулот Ой охирига бўлган қолдиқ36 01

Тайёр маҳсулотнинг синтетик ҳисоби 2810 «Тайёр маҳсулот» ҳисоб варағида юритилади. Мисол . Ҳисобот даври мобайнида омборга ҳисоб нархлари бўйича 80 минг сўмлик тайёр маҳсулот келиб тушди. Ой охирида унинг ҳақиқий таннархи белгиланди, у 75 минг сўмни ташкил этди.0A 331310

Қуйидаги проводкаларни берамиз: Келиб тушган маҳсулотга ҳисоб нархлари бўйича қуйидаги ўтказма берилади: Ҳисоб нархининг ҳақиқий таннарҳдан тафовути, агар ҳақиқий таннарх ҳисоб нархидан оз бўлса, «Қизил сторно» усулида қуйидаги ўтказма билан расмийлаштирилади: ДТ КТ 2010 80,0 ДТ 2810 80,0 КТ ДТ КТ 2010 5,0 ДТ 2810 5,0 КТ45

3.Тайёр маҳсулотни юклаб жўнатиш ҳисоби. Юклаб жўнатилган маҳсулотлар (бажарилган иш ва кўрсатилган хизмат) лар – маҳсулот ҳамда хизматлар учун тўлов ҳужжатлари, мол юборувчилар томонидан банкка топширилган, лекин харидорлар томонидан тўланмаган суммани англатади. Ой охирида юклаб жўнатилган, лекин тўлов ҳужжатлари банкка топширилмаган маҳсулотлар балансда омбордаги тайёр маҳсулотлар билан бирга акс эттирилади ва корхонанинг айланма маблағлари таркибида кўрсатилади.40 1A 1B 32 33 14 0B 1E1D 240B 240B 1B 1B

омборга доир буйруқ юк хати Улар асосида счёт фактуралар ёзилади, уларда юклаб жўнатилган маҳсулот миқдори ва ушбу маҳсулот учун тегишли сўмма кўрсатилади. Тайёр маҳсулотни бериш ва уни корхона омборидан юклаб жўнатиш буйруқ юк хат билан расмийлаштирилади, унга икки ҳужжат киритилган: 0A 331B14 130B16

Юклаб жўнатилган маҳсулотни ҳисобга олишнинг икки усули мавжуд: Ҳисоблаш усули ва харидордан олинган тўловлар ҳисоб-китоб варағига қайд этилган сана сотиш пайти деб ҳисобланадиган Касса усули - Бухгалтерия ҳисоби тўғрисидаги Ўзбекистон Республикаси қонунининг 18- моддасига биноан ва Бухгалтерия Хисоби Стандартларига махфий даромад ва харажатлар ҳақ тўлаш вақти ва пул келиб тушиш санасидан қаътий назар улар таъллуқли бўлган ҳисобот даврида акс эттирилади.1A1B 12 0F 240B22

Юклаб жўнатилган сотишга берилган лекин тўланмаган маҳсулотнинг ҳисоби  9110 «Сотилган тайёр маҳсулотнинг таннархи ҳисоб варағида юритилади. Сотиш пайтида тайёр маҳсулот товарлар ишлар ва хизматлар таннархи харажатларини ҳисобга олувчи  2010 «Асосий ишлаб чиқариш»  2810 «Тайёр маҳсулот»  2910 «Товарлар» ҳисобварағлари билан корреспендентланган ҳолда  9110 «Сотилган тайёр махсулотнинг таннархи»  9120 «Сотилган товарларнинг таннархи» «Бажарган ишлар ва кўрсатилган хизматларнинг таннархи» ҳисобварағларининг дебетида акс эттирилади.1A 02 4C 1F 32 02 0F 07 02 0F 07 02 0F 07 02 0F 4C 02 0F 4C 0F 21 20

Ҳисобот даврининг охирида 9110 «Сотилган тайёр махсулотнинг таннархи» 9120 «Сотилган товарларнинг таннархи» 9130 «Бажарган ишлар ва кўрсатилган хизматларнинг таннархи» ҳисобварағлари 9910 «Якуний молиявий натижа» 15

Харидоларга маҳсулот юклаб жўнатилган пайтда ҳисоблаш усули билан қуйидаги бухгалтерия ёзувлари амалга оширилади: 1) сотилган маҳсулотнинг ҳақиқий ишлаб чиқариш таннархига: 2) савдода юклаб жўнатилган маҳсулотларнинг ҳақиқий таннархига: 3) бажарилган ишлар, кўрсатилган хизматларнинг хақиқий таннархига: 4) Ҳисобот даврининг охирида сотилган маҳсулотлар, товарлар, ишлар ва хизматлар таннархини ҳисобга олувчи счётлар 9910 «Якуний молиявий натижа» счётига қуйидаги ўтказмалар билан ёпилади: ДТ 9110 КТ 2810 ДТ 912 0 КТ 291 0 ДТ 9130 КТ 2010 ДТ 991 0 КТ 911 0 912 0 913 0

Жорий ҳисобда юклаб жўнатилган тайёр маҳсулотлар ҳисоб (режадаги ёки сотиш) нархларида расмийлашгирилади. Чунки юклаб жўнатиш пайтида унинг хақиуий таннархи номаълум бўлади. Ой охирида юклаб жўнатилган маҳсулотнинг ҳауиуий таннархи ва унинг ҳисоб нархлари билан фарқи аниқланади.

Мисол . Юклаб жўнатилган маҳсулотнинг ҳақиқий таннархини ҳисоблаймиз, минг сўм: Кўрсаткичлар Ҳисобдаги нарх Хақикий таннарх Фарқ (+, -) Ой бошига омбордаги тайёр маҳсулотнинг қолдиги 200 208 +8 Ишлаб чиқаришдан ҳисобот ойи давомида қабул қилинган тайёр маҳсулот 800 772 -28 Жами 1000 980 -20 Хақикий таннарнинг ҳисобдаги нархга нисбати, % (980ғ1000*100)у98% Бир ойда юклаб жўнатилган маҳсулот 900 882у(900*98%ғ100) -18 О Ой охирига омбордаги тайёр маҳсулот қолдиги 100 98 -201 0102 1A 20

Ой охиридаги фарқлар сўммасига қуйидагича ўтказмалар берилади: Д-т 9110 «Сотилган тайёр маҳсулотнинг таннархи» -18 минг сўм. К-т 2810 «Тайёр маҳсулот» - 18 минг сўм. ДТ 2810 КТ ДТ 9110 КТ 18,0 18,0

4.Маҳсулот, товарлар, ишлар ва хизматлар сотилиш ҳисоби. Маҳсулот(ишлар ва хизматлар) сотилишидан олинадиган даромадни ҳисобга олиш тартиби «Асосий фаолиятдан олинган даромадлар» деган 2-сон БҲМСда келтирилган. Ушбу стандартга кўра қуйидаги шартлар бажарилганда товарларни сотишдан даромад олинган деб тан олинади: 42

агар корхона харидорга товарларга эгалик қилишга доир хатарлар ва имтиёзларнинг анчагина қисмини берса; корхона сотилган товарларга эгалик қилиш ва уларни назорат қилиш ҳуқуқини сақлаб қолмаса; даромад сўммаси ҳаууонийликнинг катга даражаси билан баҳоланиши мумкин; корхонага битим билан боғлиқ даромаднинг келиб тушиш эҳтимоли мавжуд.

Маҳсулот (иш ва хизмат) ларни сотиш ҳисоби Маҳсулот (иш ва хизмат) ларни сотиш ҳисоби 9010 -«Тайёр маҳсулотларни сотишдан даромадлар» 9020 -«Товарларни сотишдан даромадлар» 9030- «Ишлар бажариш ва хизматлар кўрсатишдан даромадлар» счётларида юритилади. Ушбу счётлар транзит бўлиб, пассив счётларга мансубдир. Бу счётлар тайёр маҳсулотлар товарлар, бажарилган ишлар ва кўрсатилган хизматларни сотиш жараёни тўғрисидаги ахборотни умумлаштириш учун тайинланган. Бу счётларнинг кредит қолдиқлари молиявий натижани аниқлаш мақсадида ҳар ойнинг охирида 9910 -«Якуний молиявий натижа» счётига ўтказилиб борилади.2A 0F 2A 4C 4C 4C 16 44 16 1B1D 18 2D 12 11

Юклаб жўнатилган маҳсулотнинг шартнома (сотиш) қийматига: ДТ 4010 «Харидорлар ва буюртмачилардан олинадиган счётлар» счёти; КТ 9010 «Тайёр маҳсулотларни сотишдан даромадлар» счёти.1A 2E1612

16- қайдноманинг ИИИ- бўлимида тўланган, ҳисобдан чиқарилган, тўланмаган ва ҳисобдан чиқарилмаган суммалар тўғрисидаги йиғма маълумотлар акс эттирилади. Дебет-ланувчи счёт Кредитланувчи ва дебетланувчи счётлар жорий ой учун қайднома бўйича ўтган ой учун қайднома бўйича 5110 - 4010 - 2810-счётнинг кредитидан (маҳсулот сотиш бўйича оборот шаклида акс эттирилмаган сумма) қуйидаги счётларнинг дебетига: «Ҳисоб-китоб счёти» 9010-счётнинг кредитидан қуйидаги счётларнинг дебетига: «Харидорлар ва буюртмачилар билан ҳисоб- китоблар» 9600 726272 Жами 735872 06 0E 1E

«Асосий (операцион) фаолиятнинг даромадларини ҳисобга олувчи счётлар» корреспонденсияси (9000)21 2010

Юклаб жўнатилган ва сотилган маҳсулотларнинг турлари бўйича синтетик ҳисоби 11- журнал–ордерида юритилади. Бу журнал- ордер 2810, 9410, 9010, 9020, 9030, 9210, 9220, 4010 - счётларнинг кредит оборотларини ва 9010, 9020, 9030 - счётларининг аналитик маълумотларини ёзиш учун тайинланган. 11 - журнал–ордер 15 ва 16 - қайдномаларнинг аналитик маълумотларига асосан тўлдирилади. Қуйида 11- журнал–ордерининг шакли келтирилади.Ҳисоботларда акс эттирилиши15

11 – журнал-ордер Сўм ҳисобида Счётлар кредити Счётлар дебети 2810 9410 9010 9020 6410 Жами 2810 «Юкланган товарлар» 432800 432800 4010 «Харидорлар ва буюртмачилардан олинадиган счётлар» 2832 440108 442940 5010 «Миллий валутадаги пул маблағлари» 9600 565300 160972 735872 жами 432800 2832 449708 565300 160972 16161206060F490F1C18

Назорат саволлари Тайёр маҳсулотлар, бажарилган ишлар ва кўрсатилган хизматлар ва уларнинг аҳамиятини ёритинг? Тайёр маҳсулотларни сотиш, бажарилган ишларни топшириш ва хизмат кўрсатиш жараёнини тушунтиринг? Ушбу соҳада ҳисобга олиш тартиблари ва унинг вазифаларини ёритинг? Тайёр маҳсулотларни баҳолаш ва уларнинг номенклатурасини таснифланг? Тайёр маҳсулотларнинг ҳаракатини – жўнатиш ва сотиш жараёнини ҳужжатлаштириш нималардан иборат? 52

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАҲМАТ!

Похожие

Товар (иш, хизмат)лар ишлаб чиқариш харажатлари ҳисоби

Сотиш стратегиясини шакллантириш

Бизнес жараёнлари ҳисобининг тамойиллари

Туризм корхоналарида бизнес режалаштириш

Илмий-инновацион ишланмаларни тижоратлаштириш