Kredit haqida slayd - Экономика - Презентации

Kredit haqida slayd

Загружено в:

14.12.2024

Скачано:

0

Размер:

1690.455078125 KB

KreditO’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI T O S H K E N T D AV L AT I Q T I S O D I YO T U N I V E R S I T E T I IQTISODIY XAVFSIZLIK-75IQTISODIYOT FAKULTETI Bank operatsiyalarini monitoringi

Kredit (lot. creditum — qarz, credo — ishonaman, maqullayman) — pul mablagʻlari, tovar va xizmatlarni kelishilgan ustama (foiz) toʻlab qaytarib berish sharti bilan maʼlum muddatlarga qarzga berish. Qarzga mablagʻ beruvchi tomon kreditor (davlat, bank, korxona, xususiy shaxs va boshqalar), ssuda oluvchi tomon esa debitor (qarzdor) deyiladi. Kredit kelishuvi qarzdan foydalanish shartlari kayd etilgan shartnoma bilan rasmiylashtiriladi. Kredit muomalasi qarz beruvchi va qarz oluvchi oʻrtasidagi iqtisodiy munosabatdir. Lekin har qanday qarz munosabati ham Kredit boʻla olmaydi. Kredit munosabatida olingan mablagʻ qaytarib berilishi, foydalanilgani uchun haq (kelishilgan foizda) toʻlanishi, muddatli, maʼlum tovar va nomoddiy aktivlar bilan taʼminlangan boʻlishi, maqsadli ishlatilishi shart. Berilishi muddatlariga koʻra, qisqa muddatli (1 yilga qadar), oʻrta muddatli (1yildan 5 yilgacha), uzoq, muddatli (6 yildan ortiq) Kreditga boʻlinadi.

Kredit iqtisodiyotda muhim vazifalarni bajaradi, ularning orasida moliya resurslarini qayta taqsimlash asosiy oʻrinda turadi. Kredit yordamida kapitalni bir tarmoqdan ikkinchisiga, bir mulkdordan boshqasiga oqib oʻtishi taʼminlanadi. Shu bilan ishlab chiqarishni kengaytirish, iqtisodiy rivojlanishni jadallashtirish, mablagʻlarni kapital qoʻyishning eng foydali va istiqbolli yoʻnalishlarida toʻplash imkoniyatlari yuzaga keladi. Kredit resurslarini banklar tomonidan tartibga solish mexanizmlari yordamidapul aylanmasi toraytiriladi yoki ken- gaytiriladi, toʻlovga qrbil talabning koʻpayishi yoki qisqarishi yuz beradi, bu esa, oʻz navbatida, ishlab chiqarish rivojiga ragʻbat beradi.

Kredit resurslarining asosiy manbalari quyidagilardan iborat: 1. korxonalarning amortizatsiya ajratmalari; 2. mahsulot sotishdan olingan pul tushumlari; 3. korxonalarning ishlab chiqarish, fan va texnikani rivojlantirish fondlari, moddiy ragʻbatlantirish fondlari; 4. korxonalar foydasi. ular davlat byudjeti va kredit tizimi bilan hisob-kitob qilinguncha, shuningdek uning tegishli qismi korxona ehtiyojlari uchun foydalanguncha bankdagi hisoblarida saqlanadi; 5. bankdagi byudjet muassasalari, kasaba uyushmalari va boshqa ijtimoiy tashkilotlarning joriy pul resurslari; 6. aholining boʻsh pul mablagʻlari.

Kredit turlari Tarixiy taraqqiyot davomida kreditning ikki — pul va tovar shakllaridan foydalanib kelingan. Hozirgi vaqtda mamlakat ichki aylanmasida pul kreditidan kengroq foydalanib, u bank, tijorat, davlat, isteʼmol va xalqaro kredit shakllarini oladi. Bank krediti — kreditning asosiy va etakchi shakli sifatida chiqadi. U pul egalari — banklar va maxsus kredit muassasalari tomonidan qarz oluvchilarga (tadbirkorlar, davlat, uy xoʻjaligi sektori) pul ssudalari shaklida beriladi. Xoʻjaliklararo kredit — bir korxona (muassasa) tomonidan ikkinchisiga beriladi va ularning kapital qurilish, qishloq xoʻjaligi sohalaridagi munosabatlariga, shuningdek, ichki xoʻjalik hisobi boʻgʻinlari bilan munosabatlariga xizmat qiladi. Isteʼmol krediti — xususiy shaxslarga, hammadan avvalo, uzoq muddat foydalanadigan isteʼmol tovarlari (mebel, avtomobil, televizor va boshqalar) sotib olish uchun maʼlum muddatga beriladi. U chakana savdo magazinlari orqali tovarlarning haqini kechiktirib toʻlash bilan sotish shaklida yoki isteʼmol maqsadlarida bank ssudalari berish shaklida amalga oshiriladi. Isteʼmol kreditidan foydalanganlik uchun ancha yuqori foiz undiriladi.

Ipoteka krediti — koʻchmas mulklar (er, bino) hisobiga uzoq muddatli ssudalar shaklida beriladi. Bunday ssudalar berish vositasi, banklar va korxonalar tomonidan chiqariladigan ipoteka obligatsiyalari hisoblanadi. Davlat krediti — kredit munosabatlarining oʻziga xos shakli boʻlib, bunda davlat pul mablagʻlari qarzdori, aholi va xususiy biznes esa kreditorlari boʻlib chiqadi. Davlat krediti mablagʻlari manbai boʻlib, davlat qarz obligatsiyalari xizmat qiladi. Davlat kreditning bunday shaklida, avvalo, davlat byudjeti kamomadini qoplash uchun foydalanadi. Xalqaro kredit — ssuda kapitalining xalqaro iqtisodiy munosabatlar sohasidagi harakatini namoyish qiladi. Xalqaro kredit tovar yoki pul (valyuta) shaklida beriladi. Kreditor va qarz oluvchilar banklar, xususiy firmalar, davlat, xalqaro va mintaqaviy tashkilotlar hisoblanadi. Tijorat krediti — bu korxonalar, birlashmalar va boshqa xoʻjalik yurituvchi subʼektlarning bir-biriga beradigan kreditlaridir. Tijorat krediti, avvalo, toʻlovni kechiktirish yoʻli bilan tovar shaklida beriladi.

2019 yil oktyabr oyida O‘zbekiston banklaridagi avtokreditlar bo‘yicha holat Bugungi kunga kelib avtokredit bozorida ko‘p o‘zgarishlar bo‘ldi: bir qator banklar avtokreditlar berishni to‘xtatdi, shartlar o‘zgardi, foiz stavkalari oshirildi. 2019 yil yanvar oyida Spot O‘zbekiston banklaridagi avtokreditlar bo‘yicha ma’lumot bergan edi. O‘shanda 2018 yil kuzgi kuzatuv bilan taqqoslaganda juda ko‘p o‘zgarishlar (ba'zi banklarda avtokredit berish to’xtatildi, shartlar va foiz stavkalari o‘zgardi) bo‘lgani ma’lum qilindi. Iyun oyida esa ayrim banklar yana avtokreditlar berishni boshladi, ba’zilari to‘xtatdi, shartlar o‘zgardi. Bugungi kunga kelib avtokredit bozorida ko‘p o‘zgarishlar bo‘ldi: bir qator banklar avtokreditlar berishni to‘xtatdi, shartlar o‘zgardi, foiz stavkalari oshirildi. Foiz stavkalari baland bo‘lsa-da, aholining avtokreditga bo‘lgan ehtiyoji ham yuqoriligicha qolmoqda. Markaziy bank tomonidan iqtisodiyotdagi inflyatsion kutilmalarni aniqlash bo‘yicha o’tkazilgan so‘rovda aholining kreditga bo‘lgan munosabati o‘rganilganda respondentlarning 21%i avtomobil kreditidan foydalanish niyatida ekanligini bildirdi.

“ Asia Alliance Bank” Kredit 25% miqdorida boshlang‘ich badal to’lanishi sharti bilan avtomobil qiymatining eng ko’pi bilan 75% miqdorida beriladi . Foiz stavkasi boshlang‘ich to‘lovdan kelib chiqib belgilanadi: 25%dan 49%gacha — 27%; 50%dan 74%gacha — 26%; 75% va undan yuqori bo‘lsa, u holda 25%ni tashkil etadi. “ InfinBANK” Kredit 12 oygacha muddatga beriladi, foiz stavkasi boshlang‘ich to‘lovdan kelib chiqqan holda 30−38%ni tashkil etadi. Boshlang‘ich to‘lov 25%dan boshlanadi. “ Davrbank” Kreditlar 36 oygacha bo‘lgan muddatga beriladi. Foiz stavkasi boshlang‘ich to‘lovdan kelib chiqib belgilanadi: to‘lov 50% bo‘lganda stavka — 18%; to‘lov 40% bo‘lganda stavka — 23%; to‘lov 35% bo‘lganda stavka — 28%.

“ Ravnaq-bank” Kreditlar 1 yildan 3 yilgacha beriladi. Boshlang‘ich to‘lov 30%ni tashkil etadi. Foiz stavkasi — 1 yilgacha 28%, uch yilgacha — 32%. Kredit miqdori cheklanmagan. “ Ipoteka-Bank” Foiz stavkasi 30%. Kredit summasi — EKIHning 700 barobarigacha. Kredit uch oylik imtiyozli davr bilan 1 yilgacha bo‘lgan muddatga beriladi . “ Orient Finans” bank Avtokreditlar 300 mlndan ko‘p bo‘lmagan miqdorda 4 yilgacha muddatga beriladi. Stavka boshlang‘ich to‘lov miqdoriga bog‘liq: 25% bo‘lsa, stavkasi 28%, 40% bo’lganda — 27%, 50% va undan ko‘p bo‘lsa — 26% bo‘ladi. “ Hamkorbank” Kredit 36 oygacha beriladi . Miqdori — EKIHning 1000 barobarigacha. Minimal boshlang‘ich to‘lov va foiz stavkasi 30%ni tashkil etadi. “ Ipak Yo‘li” banki Kreditni 36 oyga olish mumkin. Boshlang‘ich to‘lov 40%dan boshlanadi, foiz stavkasi — 23,8%ni tashkil etadi. Kreditning maksimal miqdori avtomobil modelidan kelib chiqib belgilanadi.

Kreditlar Kreditlar iste'mol ehtiyojlari, avtomobil sotib olish, birlamchi bozorda uy-joy sotib olish yoki ta'lim olish uchun ajratiladi. Iste’mol krediti Aholining istе’mol ehtiyojlari uchun foydalaniladigan O‘zbеkiston Rеspublikasida ishlab chiqarilgan quyidagi tovar va xizmatlarni sotib olishga ajratiladi • Kredit muddati 3 yil • Imtiyozli davr 3 oy • Kredit summasi 66 mln so`mgacha.

Ta’lim krediti O‘zbekiston Respublikasi Oliy o‘quv yurtlari kunduzgi bo‘limlariga to‘lov- kontrakt asosida qabul qilingan talabalarning o‘qish uchun beriladi • Kredit muddati 10 yil • Imtiyozli davr 51 oy • Kredit summasi 30 mln so`mgacha

Investitsiya — (nemischa „Investition“, lotincha „Investio“) soʻzidan olingan boʻlib, asosan, ishlab chiqarishga uzoq muddatli qoʻyilmalar sarfi, yaʼni xarajatlar yigʻindisi deb talqin etilgan. Investitsiya — foyda (daromad) olish yoki ijtimoiy samaraga erishish maqsadida, davlat, xuquqiy va jismoniy shaxslar (investorlar) tomonidan cheklangan imkoniyatlardan samarali foydalanib, cheklanmagan extiyojni qondirish uchun iqtisodiyotning turli soxalariga maʼlum muddatga sarflangan barcha turdagi boyliklardir. Ko‘pchilik iqtisodiyotni tushunmaydiganlar Investitsiyani qarz deb tushunadi. Davlat qarzi hisoblab chiqilganda Investiitsiyalar hisobga olinmaydi.

Real investitsiya – asosiy fondlar va aylanma mablagʻlarga investorlar tomonidan qoʻyiladigan barcha turdagi boyliklar. Moliya investitsiyalar – qimmatli qogʻozlar (aksiya, obligatsiya) sotib olishga va bank depozitlariga uzoq muddatga jalb qilingan qiyilmatlar. Intellektual investitsiyalar – mutaxassislarni tayyorlash, tajriba, ilmiy tekshirish, litzensiya va nou-xou berish, avtorlik huquqi va boshqalar. Investitsiyalar kim tomonidan kiritilishiga qarab 2 turga boʻlinadi: Ichki investitsiyalar. Tashqi investitsiyalar. Ichki investitsiyalar — mamlakat hududida ichki investorlar tomonidan amalga oshiriladigan investitsiyalar hisoblanadi. Tashqi investitsiyalar — foyda olish maqsadida chet el investorlari tomonidan boshqa davlat iqtisodiyotiga qo'yiladigan investitsiyalardir.

Davlat qarzi — davlatning aholi, firma, tashkilot, banklar, xorijiy moliya-kredit muassasalari oldidagi qarz majburiyatlari. Davlat oʻz daromadlari bilan harajatlarini qoplay olmay qolganda byudjet taqchilligi paydo boʻladi va u qarz koʻtarish yoʻli bilan qoplanadi. Davlat qarzni turli qimmatli qogʻozlar, obligatsiyalar, zayomlar chiqarib sotish, moliya muassasasi (bank)dan ssuda olish va b. usullar bilan oladi. Investiitsiya davlat qarzi deb hisoblanmaydi. D.q.ning toʻlov davriga koʻra qisqa muddatli va uzoq muddatli, tarkibiga koʻra ichki qarz (davlat mamlakatning oʻzidagi iqtisodiy subʼyektlardan qarzdor boʻladi) va tashqi qarz (xorijiy davlatlar, xalqaro tashkilotlar va b.dan qarzdorlik) kabi turlari bor. Ichki qarz va uning foizlari milliy pulda, tashki qarz va uning foizlari esa erkin almashtiriladigan valyutada toʻlanadi.

Davlat qarzining haddan tashqari ortib ketishi iqtisodiyotni izdan chiqaradi, xalq turmush darajasini pasaytiradi (chunki qarzni toʻlash uchun zarur pul byudjetda soliklarni oshirish orqali toʻplanadi), mamlakatdagi iqtisodiy faollikni susaytiradi. Tashqi qarzning koʻpayib ketishi milliy mustaqillikka tahdid soladi, undan qutulishi uchun milliy iqtisodiyotni yuksaltirishga ketadigan investitsiyalarni qisqartirish va hatto milliy boylikning bir qismini xorijga sotishga ham toʻgʻri keladi. Vaqtida toʻlanmagan tashqi qarzga qoʻshimcha foiz toʻlanadi, undiriladigan foiz qarzga qoʻshilib, uning miqdori yanada oshadi.

O’zbekistonning tashqi qarzi 20 mlrd dollarga yaqinlashmoqda Qarzdorlikning o‘sishi asosan davlat sektoriga (1,7 mlrd $), shundan 1 mlrd $i xalqaro obligatsiyalarga to‘g‘ri keldi. Markaziy bank 2019 yilning I choragi uchun O‘zbekistonning to‘lov balansi, xalqaro investitsion pozitsiyasi va tashqi qarzini e’lon qildi . O‘zbekiston tashqi qarzining umumiy hajmi 2019 yil boshidan 10,3%ga yoki 1,8 mlrd $ga oshgan holda 2019 yil 1 aprel holatiga 19,1 mlrd $ni tashkil qildi. Qarzlar 2019 yilning I choragida qarzdorlikning o‘sishi asosan davlat sektoriga (1,7 mlrd $), shundan 1 mlrd $i xalqaro obligatsiyalarga to‘g‘ri keldi. Xususiy sektor tomonidan umumiy miqdorda 361,3 mln $ qarzdorlik jalb qilindi. Qarzdorlikni jalb qilish asosan: • banklar tomonidan — 326,7 mln $; • to‘qimachilik sektori korxonalari tomonidan — 4,7 mln $; iqtisodiyotning boshqa sektori korxonalari tomonidan — 29,8 mln $ amalga oshirildi.

2020 yilga kelib, O‘zbekistonning Xitoy oldidagi qarzi 3,006 milliard AQSh dollariga yetadi. Bu raqamlar O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining “Fuqarolar uchun byudjet loyihasi”da keltirilgan. O‘zbekiston qarzdor bo‘lgan ikkinchi yirik davlat bu – Yaponiya. 2019 yilning 1 yanvar holatiga ko‘ra, O‘zbekiston ushbu davlatdan 1,049 milliard AQSh dollari qarz bo‘lgan. 2020 yil boshida bu raqamlar 1,831 milliard AQSh dollariga o‘sadi. O‘zbekiston qarzdor bo‘lgan davlatlar keyingi o‘rinlarda, mos ravishda quyidagicha joylashgan: Fransiya - 27 million AQSh dollaridan 573,1 million AQSh dollariga (21 barobar) o‘sgan; Janubiy Koreya - 114,1 million AQSh dollaridan 568,2 million AQSh dollariga (deyarli 5 barobar) o‘sgan; Rossiya - 69,8 million AQSh dollaridan 120,5 million AQSh dollariga (deyarli 2 barobar) o‘sgan; AQSh - 28,9 million AQSh dollaridan 26,7 million AQSh dollariga kamaygan. 2020 yilning boshida O‘zbekiston davlat qarzining umumiy summasi 21,3 milliard AQSh dollari bo‘lishi bashorat qilinmoqda.

Xorijiy davlatlardan - 6,7 milliard AQSh dollari; Xalqaro moliya institutlaridan - 7,7 milliard AQSh dollari; Investorlardan - 1 milliard AQSh dollari. Xalqaro moliya institutlari bo‘yicha qarzdorlik esa quyidagicha taqsimlangan: Osiyo taraqqiyot banki - 3,929 milliard AQSh dollari; Jahon banki - 2,795 milliard AQSh dollari; Islom taraqqiyot banki - 869,7 million AQSh dollari. Davlat makroiqtisodiy barqarorlikni saqlab qolish uchun 2020 yilda yangi qarzlarni olishga limit o‘rnatmoqchi. Endi hukumat nomidan yoki uning kafilligi ostida olinadigan qarzlar miqdori 4 milliard AQSh dollaridan oshib ketmasligi, maqsadli davlat dasturlari uchun jalb qilingan zayomlar miqdori esa 1,5 milliard AQSh dollaridan oshmasligi kerak. Bu kelasi yil uchun belgilangan limit miqdori.

E’TIBPRINGIZ UCHUN RAHMAT!

Похожие

Youtube haqida slayd

Sukuk haqida slayd

Kredit shakllari

Pul-kredit tizimi davlatning pul kredit siyosati

Nobank kredit-moliya institutlari