Korxonaning likvidlik ko`rsatkichlari va moliyaviy koeffisentlarning tahlili - Экономика - Презентации

Korxonaning likvidlik ko`rsatkichlari va moliyaviy koeffisentlarning tahlili

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1503 KB

Korxonaning likviditlik ko`rsatkichlari va moliyaviy kaefisentlarning tahlili Korxonaning likviditlik ko`rsatkichlari va moliyaviy kaefisentlarning tahlili

• Hisobot davri mobaynidagi moliyaviy natijalar ma’lum darajada korxonaning «moliyaviy natijalar tug‘risidagi hisobot»da(2-shakl) o‘z aksini topadi. Moliyaviy natijalar tug‘risidagi hisobotda mahsulotni sotishdan tushgan sof tushum asosiy moliyaviy ko‘rsatkich hisoblanadi. Mahsulotni sotishdan tushgan sof tushum mahsulotni sotishdan olingan tushumdan egri soliqlar va bojxona bojlari chiqarib tashlangandan sungi moliyaviy natijadir.

• Mahsulot sotishdan yalpi foyda-sof tushumdan tannax tarkibiga kiruvchi xarajatlarni chegirishdan qolgan moliyaviy natijadir. Bu ko‘rsatkich korxonaning ishlab chiqarish faoliyatining samaradorligini tahlil qilish imkoniyatini yaratadi. • Asosiy faoliyatdan olingan foyda (zararlar)- sotisholingan yalpi daromad summasidan davr xarajatlari chegiriladi va boshqa muomalaviyfaoliyatdan olingan daromadlar yig‘indisi hisoblanadi.

• Soliqqa tortilguncha bo‘lgan foyda- asosiy faoliyatdan olingan foydadan moliyaviy faoliyat va favqulodda vujudga keluvchi holatlar bo‘yicha daromad va xarajatlarning farqlari qushilishi va chegirilishi natijasida aniqlanadi. • Sof foyda-soliqqa tortilgancha bo‘lgan foydadan foydadan undiriladigan soliqlar va majburiy to‘lovlarni chegirib tashlangandan sung koladigan moliyaviy natija hisoblanadi. Bu moliyaviy natija sof ishlab chiqarishning moliyaviy natijasi hisoblanadi va undan divident tulanadi. Divident tulangandan sung qolgan foyda taqsimlanmagan foyda hisoblanadi va balansning 1 bo‘limida o‘z aksini topadi.

• «Xarajatlarning tarkibi tug‘risidagi nizom»ning qabul qilinishi moliyaviy natijalar tug‘risidagi hisobotda alohida o‘z aksini topdi. Moliyaviy natijalar tug‘risidagi hisobotning oxirgi moddasi taksimlanmagan foydani hisoblash uchun asos hisoblanuvchi sof foyda ko‘rsatkichi hisoblanadi. • Moliyaviy menedjment uchun nafaqat moliyaviy natijalarni bilish zarur, balki hisobot dvri mobaynida pul mablag‘larining harakatlarini va ulardan foydalanish yo‘nalishlarini aniqlash zarur. Pul mablag‘larining harakatlari tug‘risidagi hisobot ma’lumotlari moliyaviy menedjer uchun muhim axborotlar manbai hisoblanadi. Chunki, subyektdagi investitsion, moliyaviy ishlab chiqarish, muomalaviy faoliyatlar jarayonlarida pul oqimlarining dinamikasini aniqlashdagi asosiy moliyaviy axborotlar aynan pul mablag‘larining harakati tug‘risidagi hisobotdan olinadi.

• Moliyaviy hisobotlar ma’lumotlari asosida moliyaviy qaror qabul qilish uchun zaruriy ma’lumotlar tahlil qilinadi va mazkur tahlil natijalariga asoslangan holda boshqaruv qarorlari qabul qilinadi. • Moliyaviy hisobotlarni tahlil qilish deganda subyektlarning hisobotidagi moliyaviy-xo‘jalik faoliyati ko‘rsatkichlarini o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikni aniqlashtirish tushuniladi. Moliyaviy baholashning mazkur usuli natijalari bo‘yicha manfaatdor shaxslar va tashqilotlarning subyekt moliyaviy-xo‘jalik faoliyatining joriy natijalarini baholash asosida qarorlar qabul qilinadi.

• Tahlilning asosiy usullaridan biri balans va moliyaviy natijalar tug‘risidagi xisobotlarni ko‘rib chiqish bilan bog‘liq hisobotlarni o‘qish va absolyut miqdorlarni o‘rganish hisoblanadli. Hisobotlarni o‘kish subyektning jalb qilingan mablag‘larining asosiy manbalari tug‘risidagi xulosalar qilish, ularni quyilmalar qilish yo‘nalishlari tug‘risidagi axborotlar olish, pul mablag‘larini olish manbalari tug‘risida ma’lumotlar olish, subyektning tashkiliy strukturasi va uning faoliyat yo‘nalishlari, dividend siyosati va boshqalar to‘g‘risida axborotlarga ega bo‘linadi. Biroq, bu axborotlar, o‘zining ahamiyatliligiga karamasdan, boshqaruv qarorlari qabul qilishda, xususan, moliyaviy menejment qarorlarini uchun subyektning faoliyatining asosiy ko‘rsatkichlari dinamikasini baholash va uni boshqa turdosh subyektlar bilan solishtirish imkoniyatini tuligicha ta’minlamaydi. Shuning uchun ham solishtirma tahlil kursakichlaridan ham amaliyotda keng foydalaniladi. Gorizontal tahlil, hisobot ko‘rsatkichlarining oldingi yillarga nisbatan, turli moddalarini solishtirish natijasidagi absolyut va nisbiy tebranishlarini aniqlaydi.

• Vertikal tahlil yillar bo‘yicha emas balki balans ko‘rsatkichlarining moddalarini bir biriga o‘zaro solishtirish bilan bog‘liq ko‘rsatkichlar tizimidan iborat bo‘lib moliyaviy menedjment qarorlari uchun zaruriy bo‘lgan axborotlarni olishda muhim hisoblanadi. Trend tahlil bir necha yillar mobaynidagi ko‘rsatkichlarni bazis yildagi ko‘rsatkichlar bilan o‘zaro solishtirish va yillar mobaynida ma’lum ko‘rsatkichlarning bazis yiliga nisbatan dinamik o‘zgarishlarini aniqlash bilan bog‘liqdir.

• Hisobotlarni tahlil qilishning keng qo‘llanilgan usullari maxsus moliyaviy koeffitsentlarni o‘rganish hisoblanadi. Bu koeffitsentlar korxonalar moliyaviy holati tug‘risidagi axborotlar berishda katta ahamiyatga ega hisoblanadi. Ularning afzalliklari korxona aktivlarini inflyatsiya jarayoni sharoitida to‘g‘ri baholashning muhim usuli hisoblanadi. Bu usulning mohiyati, birinchidan, ko‘rsatkichlarni hisoblashda; ikkinchidan, qandaydir asosga nisbatan solishtirish bilan belgilanadi. Bunday asoslarga quyidagilar kiritiladi: • -umumiy qabul qilingan standartlar; • -o‘rtacha tarmoq ko‘rsatkichlari; • -o‘tgan yillarning uxshash ko‘rsatkichlari; • -raqobatlashuvchi subyektlarning moliyaviy ko‘rsakichlari;

• Moliyaviy koeffitsiyentlarni hisoblashda yagona kursakichlar tizimiga rioya kilinmaydi. Masalan, A+Shda 10-15 ta ko‘rsatkichlardan foydalaniladi. Ammo, jaxon amaliyotida subyektlarning moliyaviy holatini baholashda va investitsion jalb qiluvchanligini baholashda quyidagi ko‘rsatkichlardan keng foydalanilishi ko‘zatiladi: • -likvidlilik koeffitsiyenti; • -kapitallarning tarkibi; • -ishbilarmon faollik ko‘rsatkichlari • -rentabellik koeffitsiyenti; • -bozor faolligi ko‘rsatkichi.

• Likvidlilik koeffitsiyenti subyektning yil mobaynida qisqa muddatli maburiyatlarini qaytara olish imkoniyatini aniqlaydi. Likvidlilik koeffitsiyenti: joriy likvidlilik, muddatli likvidlilik, absolyut likvidlilik, sof aylanma mablag‘lari kabi elementlardan iborat. Joriy likvidlilik koeffitsiyenti subyektning kichik davr mobaynida majburiyatlarini qaytara olish uchun zaruriy mablag‘lar mavjudligini aniqlaydi. Umumiy qabul qilingan standartlar bo‘yicha mazkur koeffitsiyentning me’yoriy miqdori 1 dan 2 gacha bo‘lishi lozim. Koeffitsentning past chegarasi korxonaning qisqa muddatli majburiyatlarini qaytarish uchun eng kam mablag‘larning miqdorini belgilaydi., aks holda kapitallarning noratsional strukturasi mavjudligini tasdiqlaydi. Koeffitsiyentni aniqlashda uning dinamikasiga alohida etibor berish lozim.

• Joriy likvidlilik koeffitsiyentini hisoblashda hisobotlarning ko‘rsatkichlaridan foydalaniladi. Chunonchi, pul mablag‘lari, qisqa muddatli moliyaviy quyilmalar, sof debitorlik qarzlari, moddiy ishlab chiqarish zahiralarining yig‘indisini subyektning qisqa mudadatli qarzlariga nisbati ko‘rinishida aniqlanadi. Joriy likvidlilik koeffitsiyentining tarkibiy qismi sifatida muddatli likvidlilik koeffitsiyentni hisoblanadi. Muddatli likvidlilik koeffitsiyenti aylanma aktivlarning nisbatan yuqoriroq likvidlilikka ega qismini qisqa muddatli majburiyatlarga nisbatini aks ettiradi. Muddatli likvidlilikni aniqlashda korxonaning pul mablag‘lari, qisqa muddatli moliyaviy quyilmalar, sof debitorlik qarzlarining qisqa muddatli qarzlarga nisbatini kursatib beradi. Subyektda muddatli likvidlilikning yo‘qligi ishbilarmonlik imkoniyatlarini qo‘llashga qobiliyatsiz ekanligidan dalolat beradi. Mazkur ko‘rsatkichning past darajasi ma’muriyatng harakatlarida erkinlik yo‘qligini bildiradi. Subyekt joriy qarzlarini va majburiyatlarini tulay olmasligi uta jiddiy salbiy natijalar mavjudligidan dalolat beradi. Bu esa, uzoq muddatli moliyaviy quyilmalar va aktivlarni majburan sotishga, ayrim hollarda inqirozga uchrashga olib keladi. Absolyut likvidlilik koeffitsiyenti korxonaning real pul mablag‘larini qisqa muddatli majburiyatlargi nisbatini anilab beradi. Sof aylanma kapitallar aylanma aktivlardan qisqa muddatli aktivlarni chegirib tashlagandan so‘ng qolgan qismi hisoblanadi.

• Yuqoridagi ko‘rsatkichlar tizimi vositasida biz subyektlarning turli xil xatarlardan himoyalanganlik darajasini aniqlash imkoniyatiga egaligini aniqlab olishimiz mumkin. Ammo bu ko‘rsatkichlar har doim ham subyektlarning faoliyatini tuligicha baholab bera olmaydi. Chunonchi, likvidlilik koeffitsiyentining me’yordan ortishi bevosita subyektlarda ishchan kapitallar me’yorining pasayishiga olib keladi. Masalan, absolyut likvidlilik koeffitsiyenti pul mablag‘larini qisqa muddatli qarz majburiyatlarga nisbati orqali aniqlanadi. Ammo, naqd pul mablag‘larini ko‘payishi korxonada ishchanlik faoliyatining pasayishiga olib keladi. Shuning uchun ham moliyaviy ko‘rsatkichlar tizimidagi ayrim ko‘rsatkichlarning miqdor koeffitsiyentlari bir biriga teskari nisbatda hisoblanadi.

• Subyekt mulkdolari uchun likvidlilikning yo‘qligi yoki uning past darajasi daromadning pasayishi, nazoratning yo‘qolishi, kapital quyilmalarning qisman yoki butunlay yo‘qolishini bildiradi. Agar mulkdorning javobgarligi cheklanmagan bo‘lsa, u holda zararlar mol mulkning miqdoriga ham ta’sir etishi mumkin. Kreditorlar uchun bunday ahvol foiz to‘lovlarining va ular qarzlarining asosiy miqdorining kechiktirilishini hamda ularga tegishli miqdorning qisman yoki butunlay yo‘qolishini bildiradi. • Joriy to‘lovga qodirlilik tor tushuncha, negaki, u kelajakka karatilgan. Likvidlilikning ko‘rsatkichlari esa kelajakda to‘lovga qodirlilikni aniqlashga yordam berishi mumkin. Iqtisodiyotning nobarqarorligi va inflyatsiya jarayonlarining kuchayishi har bir korxonada yetarlicha likvidlilik koeffitsiyentini bashorat qilishga undaydi. Likvidlilik koeffitsiyenti darajasi bashorat qilingan hisobot yoki ekstrapolyatsiya usuli yordamida xal qilinadi. Hisob va balans ma’lumotlari asosida amalga oshiriladi.

• Xususiylik koeffitsiyenti subyektning xususiy kapitallari tarkibidagi ulushini ko‘rsatadi. Rivojlangan mamlakatlarda bu ko‘rsatkich imkoniyat darajasida yuqori bo‘lishi lozimligining mAqsadga muvofiqligi ta’kidlanadi. Umuman olganda, mazkur koeffitsiyentning nisbatan yuqori bo‘lishi kreditorlar va investorlarning manfaatlari uchun yuqori hisoblanadi. Ammo, foyda meyori bank kreditlari va boshqa qarz mablag‘lari % me’yorlaridan yuqori bo‘lgan sharoitda bunday ko‘rsatkich okilona qarz olish konsepsiyasiga unchalik to‘g‘ri kelmaydi. Chunki, kredit mablag‘larining bozor iqtisodiyoti sharoitidagi konseptual asoslari «nochor» subyektlar uchungina beriladigan moliyaviy yordam emas, balki kredit mablag‘lari kredit resurslaridan samarli foydalanish imkoniyatiga ega bo‘lgan subyektlar tomonidan olinishi bilan bog‘liq tadbirkorlik faoliyatiga asoslanadi.

Похожие

Korxonaning moliyaviy holati ko`rsatkichlari tahlili

Korxonaning moliyaviy natijalari tahlili (tushuncha)

Korxona moliyaviy natijalari va rentabellik ko`rsatkivlari tahlili

Aholi turmush darajasi va uning ko`rsatkichlari

Korxonaning asosiy va aylanma fondlaridan foydalanish tahlili