Корхона фаолиятини режалаштириш ва башорат қилиш

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

487 KB

Скачать

КОРХОНА ФАОЛИЯТИНИ КОРХОНА ФАОЛИЯТИНИ РЕЖАЛАШТИРИШ ВА РЕЖАЛАШТИРИШ ВА БАШОРАТ ҚИЛИШБАШОРАТ ҚИЛИШ

Бозор иқтисодиёти шароитларида режалаштириш ва башорат қилишнинг иқтисодий табиати ва объектив зарурияти. • Иқтисодиёт б ў йича замонавий адабиётларда ва қЎлланмаларда режалаштиришга м ў лжалланган иш ёки маълум бир ҳаракатларни бажариш муддати, тартиби ва кетма-кетлигини к ў зда тутувчи чора- тадбирлар тизими сифатида изоҳ берилган. Ҳар бир инсон Ўз иш куни, дам олиш куни, байрамлар, ёзги таътил, т ў й ва бошқа тадбирларни қандай Ўтказишни режалаштиради. Айнан режалаштириш ва башорат қилиш й ў ли билан корхоналар нимани, ким учун, қачон ва қанча маҳсулот ишлаб чиқариш, қайси ҳамкорлар ёки шериклар билан шартнома тузиш ёки кооперацияни ривожлантириш, зарур б ў лган моддий- товар бойликлари заҳирасини яратиш каби бир қатор масалаларни ҳал қилади.

• Бозор муносабатларига Ўтгандан с ў нг режалаштириш бир оз ёддан к ў тарилиб қолди. Ҳаттоки режалаштириш х ў жалик юритишнинг бозор механизмига т ўғ ри келмайди ёки бозор режалаштиришга зиддир, деган фикрлар ҳам пайдо бЎлди.

Корхонада режалаштиришнинг услубий асослари, тамойиллари ва вазифалари. • Режалаштириш услубияти – бу иқтисодиётни бошқаришнинг турли б ўғ инларида, жумладан, корхоналарни бошқаришда режаларни ишлаб чиқиш усуллари мажмуасидир. Аввалги режали иқтисодиёт шароитларида у аввало режа органларининг, ҳам собиқ иттифоқ миқёсида, ҳам алоҳида республикалар миқёсида амал қилган иқтисодий ва ижтимоий ривожланишнинг асосий й ў налишларини ишлаб чиқиш б ў йича услубий к ў рсатмаларга таянар эди. Иқтисодиётнинг муҳим соҳа ва тармоқларини жорий ва истиқболли режалаштириш ушбу к ў рсатмалар асосида амалга оширилади.

• Р ежалаштириш услубиятига к ў ра, “юқоридан пастга” тамойили асосида назорат рақамлари, лимит ва нормативлар туширилар, кейин эса “пастдан юқорига” тамойили асосида, яъни корхоналардан юқори турувчи органларга қайта узатилар эди. “Юқори” даражада режа к ў рсаткичлари йириклашган тавсифли б ў лса, корхоналар миқёсида эса ишлаб чиқариш билан бо ғ лиқ ҳолда муайян ва деталли тавсифга эга бЎлади. Режалаштиришда ушбу тизимнинг камчилиги шунда эдики, деярли ҳар бир корхонанинг фаолият режаси мажбурий тарзда “юқоридан” тасдиқланиши зарур эди. Бусиз режа ў з реаллигини й ў қотар эди.

• Бозор иқтисодиёти шароитларида корхоналар ў з фаолиятини режалаштиришни мустақил равишда амалга оширади. Бироқ бу режалаштиришнинг текшириб к ў рилган ва фойдали усулларидан воз кечишни англатмайди. Бугунги шароитларда ҳам корхоналар фаолиятини режалаштириш-техник- иқтисодий ҳисоб-китоблар, прогрессив норма ва нормативлар, иқтисодий таҳлил, муқобил вариантларни танлашга асосланади.

• Режалаштиришнинг энг к ў п тарқалган усуллари қаторига қуйидагиларни: баланс, норматив, иқтисодий- математик, статистик, омиллар б ў йича, к ў п вариантли ҳисоб- китоб усули кабиларни киритиш мумкин. Режаларнинг асосланганлик даражасини оширувчи ва уларни тезда амалга оширилишига хизмат қилувчи, шунингдек, таваккалчилик ва вужудга келиши мумкин б ў лган талофатларни камайтирувчи усул энг самарали усул ҳисобланади.

• Ҳозирги пайтда баланс усулининг аҳамияти ошиб бормоқда. Ушбу усулнинг моҳияти, ў заро алоқада б ў лган к ў рсаткичларни солиштириш билан ифодаланади. Баланс усули асосида корхонанинг ишлаб чиқариш воситалари, ишчи кучи, ишлаб чиқариш қувватига б ў лган талаблари ва уларнинг манбалари аниқланади. Бундан келиб чиққан ҳолда моддий баланс, ишлаб чиқариш қувватлари баланси, ишчи кучи баланси, иш вақти баланси, қиймат балансини ажратиб к ў рсатиш мумкин. Баланслар, қоидага к ў ра, эҳтиёжлар ва уларга мос келувчи ресурсларнинг мавжудлиги ёки манбаларини ў з ичига олувчи, ў заро мослашувчи жадвал шаклида тузилади.

• Норма (меъёр) – бу, белгиланган сифатдаги маҳсулот бирлиги (иш, хизмат) тайёрлаш учун сарфланувчи хом ашё, материал, ёқил ғ и, энергия ва бошқа ресурслардан фойдаланишнинг й ў л қ ў йилиши мумкин б ў лган максимал ёки минимал чегарасидир.

$Корхоналарда режалаштириш ва башорат қилиш • Башарот – бу, корхона, объект ёки ҳодисанинг келажакдаги аҳволи ва уларни амалга ошириш вариантлари ва муддати тЎ\рисидаги илмий жиҳатдан асосланган мулоҳазадир. Башоратларни ишлаб чиқиш жараёни башорат қилиш, яъни келажакни ҳозирги пайтдан келиб чиққан ҳолда олдиндан кЎра билиш деб аталади. • Режалаштириш – қарор қабул қилишнинг узлуксиз бир жараёни бЎлиб, бу жараён давомида корхона фаолияти ва ривожланишининг мақсад ва вазифалари атрофда р ў й бераётган Ўзгаришларни инобатга олган ҳолда вақт б ў йича аниқланади ва белгиланади ҳамда уларни амалга ошириш учун ресурслар аниқланади. Мазмунига к ў ра, режалаштириш техник- иқтисодий ва тезкор- ишлаб чиқариш турларига б ў линади.$

Корхона фаолиятини режалаштириш ва башорат қилиш

23.09.2019

0

487 KB

Похожие