Ishlab chiqarish menejmenti - Экономика - Презентации

Ishlab chiqarish menejmenti

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

812 KB

Ishlab chiqarish menejmenti

Boshqaruv vazifalarini amalga oshirish  Boshqaruv vazifalari - bu biror ob’ektga rahbarlik qilish uchun zarur bo’lgan faoliyat turi, deb tushuniladi.  Boshqaruv vazifalari o’zining tarkibi bilan boshqaruv texnologiyasini bunyod etadi. Boshqaruv vazifasining ma’nosiga ikkita element kiradi: u avvalgi tizimida nima qilinayotganini belgilasa, so’ngra qanday qilib savoliga javob berishni bildiradi. Ilmiy menejmentning toifaviy to’plamida vazifalarga markaziy o’rin beriladi. Bu quyidagi 3.1-chizmada yaxshi namoyon bo’ladi.  Menejerlar mehnatining vazifaviy taqsimlanishi ilmiy menejment maktabida yaratilgan. Uning asoschisi frantsuz olimi A.Fayoldir. U menejmentning 5 ta etaklovchi qoidasini ajratib ko’rsatadi: oldindan ko’rish, tashkilot, buyruq berish faoliyati, muvofiqlashtirish va nazorat qilish. Bir vaqtda A.Fayol barcha vazifalarni oltita guruhga taqsimladi: 1) ishlab chiqarish, 2) moliya, 3) nazorat, 4) hisob-kitob, 5) ma’muriyat, 6) texnika xavfsizligi.

Boshqaruv zamonaviy korxonalar faoliyatida ob’ektiv zaruriyat  Boshqaruv jamiyat munosabatlarining muhim ko’rsatkichi sifatida jamiyat hayotining barcha jabhalariga tegishlidir. U insonning jamiyatdagi mohiyati, mehnati taqsimoti, kooperatsiya va muomala zarurati, iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy munosabatlardan kelib chiqadi. Boshqaruvsiz tabiatni o’zgartirish, mehnat qurollari va predmetlarini yagona ishlab chiqarish jarayonida birlashtirishga yo’naltirilgan faoliyat yuritishning iloji yo’q. Boshqacha qilib aytganda, boshqaruv ishlab chiqarishning barcha qatnashchilari va elementlari o’rtasida kelishuvni yo’lga qo’yib, yuzaga kelgan munosabatlarning mazmuni va me’yorini tartibga soladi hamda resurslardan foydalanishning samarali yo’llarini topishga o’z hissasini qo’shadi. Boshqaruvning mohiyati va ob’ektiv zaruriyatini yanada osonroq va tezroq tushunish uchun adabiyotda mashhur bo’lgan misol - orkestr va dirijerga murojaat qilish lozim. Orkestr va dirijerning o’zaro aloqasini ilg’ab olish uchun musiqiy qobiliyat talab qilinmaydi. Kontsert tomoshalarida bo’lgan har bir kishi dirijerning sahnada paydo bo’lish chog’ini ko’rgan, albatta. Orkestr tomon o’girilgach, dirijer tayoqchasini ko’taradi va musiqachilar musiqa chalishni boshlaydilar.

B oshqaruv - ijtimoiy mehnat jarayoni  B oshqaruv - ijtimoiy mehnat jarayoniga ishlab chiqarish rivojlanishining ob’ektiv qonunlari asosida yo’naltirilgan tarzda ta’sir o’tkazish tizimi, har bir ishchining va butun jamoaning mehnatini bir vaqtning o’zida nazorat qilish, motivatsiya va tartibga solish usulidir. Moddiy boyliklar va ne’matlar hamda ularga tenglashtirilgan qadriyatlarni taqsimlash, iste’mol qilish va ayirboshlash ham boshqaruvni talab qiladi. Hozirgi paytda, iqtisodiy va ilmiy-texnik o’zgarishlar davrida boshqaruv usullari, tamoyillari va texnikasida sezilarli o’zgarishlar ro’y bermoqda. Boshqaruv alohida tizim sifatida tobora ko’proq tajriba almashish sohasi, reklama, ishlab chiqarish vazifalarini tezkor hal qilish vositasi bo’lib bormoqda. Bunga esa boshqaruvni professionallashtirish, biznes va tadbirkorlik maktablari hamda maslahat markazlarining ochilishi sabab bo’lmoqda. Ma’muriy-buyruqbozlik tizimi borgan sari xo’jalik yuritishning iqtisodiy usullariga asoslangan boshqaruv tizimiga o’rnini bo’shatib bermoqda. Boshqaruvga yondashishdagi zamonaviy usullarning muhim ahamiyati inson omilini faollashtirish, o’z-o’zini boshqarish va tashabbuskorlikni rivojlantirish, bozor iqtisodiyoti talablariga javob beruvchi yangi tashkiliy tuzilmalarni yaratishda namoyon bo’ladi. Ma’lumki, o’z korxonasi yoki tsexida, o’z ish yoki xizmat joyining “xo’jayini” bo’lmay turib iqtisodiyotning har tomonlama rivojlanishini talab qilib bo’lmaydi. Insoniyat hayotida shu narsa isbotlab berilganki, moddiy to’kin-sochinlik o’zidan-o’zi paydo bo’lmaydi, uni mehnat faoliyati va oqilona boshqaruv yordamida yuzaga keltirish mumin. Bu holatni aniq tushunish va unga to’g’ri baho berish zamonaviy menedjmentni boshqaruv to’g’risidagi fan sifatida qabul qilishni asoslab beradi. O’zaro aloqada va ma’lum jihatdan bir-biriga bo’ysinuvchi bo’lgan boshqaruv ob’ektlari va sub’ektlari faoliyatning alohida ko’rinishi sifatida boshqaruvning muhim elementlari hisoblanadi.

Korxonada boshqaruv  Korxonada boshqaruvning ta’siri boshqaruv ob’ektiga yo’naltirilgan bo’lib, ishlab chiqarish va xo’jalik yuritish jarayonlari, ishab chiqarish uskunalarini ekspluatatsiya qilish, turli miqyosdagi mehnat kooperatsiyasi va hokazolar boshqaruv ob’ekti bo’lishi mumkin. Boshqaruv sub’ekti esa qoidaga ko’ra, korxona rahbari yoki boshqaruv ob’ektlarini maqsadli ravishda boshqarishni amalga oshiruvchi xizmat rahbarlaridir. Agar yuqorida keltirilgan misolga qaytadigan bo’lsak, orkestr, bu – boshqaruv ob’ekti, dirijer esa, boshqaruv sub’ektidir.

Masalan, zamonaviy g’arbiy firma (korporatsiya) 20-25 dan kam bo’lmagan (ba’zida 40 gacha) ichki va tashqi ishlab chiqarish vazifasiga ega.  Ular quyidagilar:  Asosiy ishlab chiqarishni boshqaruvi.  Yo rdamchi ishlab chiqarishni boshqaruvi.  Xizmatga ishlab chiqarishni boshqaruvi.  Marketing boshqaruvi.  Moliya boshqaruvi.  Sifat boshqaruvi.  Meh n at boshqaruvi.  Yangiliklar kiritish boshqaruvi.  Xodimlar boshqaruvi va boshqalar.

Boshqarish faoliyatining turlariga ko’ra, funktsiyalar quyidagicha bo’ladi:  boshqarishning iqtisodiy funktsiyalari; ya’ni:  mablag’larning doiraviy oborotini amalga oshirish;  mahsulot ishlab chiqarish va xizmatlar ko’rsatish;  marketing xizmatini uyushtirish;  foyda olishni ta’minlash va h.k.

K orxonaning nima, qachon, qaerda, kimga ishlab chiqarish bilan bog’liq bo’lgan siyosati  Boshqaruv sub’ekti ishlab chiqarish resurslari va asbob-uskunalardan foydalanish siyosatini belgilaydi, ishlab chiqarish vositalarining ishchi kuchi bilan birlashuviga ko’maklashadi. Ya’ni korxonaning nima, qachon, qaerda, kimga ishlab chiqarish bilan bog’liq bo’lgan siyosati, birinchi o’rinda boshqaruv sub’ekti tomonidan hal qilinadi. Shu sababli, boshqaruv ob’ektlari va sub’ektlari orasidagi aloqa, jumladan, ularning ichki tashkil qilinishi qanchalik mustahkam bo’lsa, bir xil sharoitlarda ishlab chiqarish hamda boshqaruv tizimining samaradorligi shunchalik yuqori bo’ladi. Boshqaruv faoliyati - boshqaruvchi shaxs yoki organ tomonidan boshqaruv amallarini bevosita va bilvosita komandalar (buyruq, tavsiya va ko’rsatmalar) shaklida ishlab chiqish va amalga oshirishdir. Boshqaruv amallari ishlab chiqarish jarayonining yakunlanishi uchun moddiy shart- sharoit vazifasini bajaradi. Aytish mumkinki, boshqaruv amallari boshqaruv faoliyati va natijalari o’rtasidagi bog’lovchi bo’g’in bo’lib xizmat qiladi. Ishlab chiqarishning, jumladan, boshqaruv foliyatining o’zining samaradorligini oshirishda, ishlab chiqarishning allohida elementlari va bo’g’inlari o’rtasida yuzaga keluvchi boshqaruv munosabatlari muhim o’rin egallaydi. Bu erda boshqaruv organi (sub’ekti) yoki boshqaruvchi shaxs tomonidan boshqariluv organiga nisbatan ta’sir ko’rsatishning o’zigina kamlik qiladi. Boshqarilayotgan ob’ektdan boshqaruv ob’ektiga javob tariqasida teskari aloqa ham bo’lishi zarur.

B oshqaruv organi  Agar bunda teskari aloqa bo’lmasa yoki boshqaruv organi tomonidan qabul qilinmasa, boshqarilayotgan ob’ekt nazorat ostidan chiqishi hamda boshqarilmaydigan ob’ektga aylanishi mumkin. Bu vazifa amalda boshqaruvning har bir elementi yoki bo’g’ini tomonidan ma’lum bir vazifani bajarishni ko’zda tutuvchi bir-biriga bo’ysinuvchanlik tizimi yordamida bajariladi

B oshqaruv tizimi ishlab chiqarish samaradorligi  Ya’ni gap korxona direktori, bosh muhandisi va boshqalardan, to tsex boshliqlari va boshqa ishlab chiqarish bo’linmalarining boshliqlarigacha - korxonaning boshqaruvchilari yoki maxsus xizmatlariga yuklatiluvchi funktsional vazifalar haqida bormoqda. Munosabatlarning bunday ko’rinishdagi bir-biriga bo’ysinuvchanligi boshqaruv tizimining samarali tarzda faoliyat yuritishi uchun muhim shart hisoblanadi. Shu tariqa, boshqaruv tizimi ishlab chiqarish samaradorligiga erishish va korxonaning iqtisodiy salohiyatini mustahkamlashda muhim omillardan biri bo’lib xizmat qiladi. Shu bilan bir paytda ishlab chiqarish samaradorligining o’sish sur’ati, qabul qilingan yoki amalga oshirilayotgan boshqaruv tizimi progressivligining o’lchovi xizmatini ham o’taydi.

Bozor munosabatlari sharoitlarida korxonani boshqarishning tamoyillari, maqsad va vazifalari  Korxonani boshqarishda samaradorlikka erishish uchun, avvalo, boshqaruvning maqsadlari, shuningdek, vositalari va unga erishish usullarini aniq belgilab olish zarur. Yuqori sifatli va raqbotbardosh mahsulotlarni eng kam xarajatlar asosida ishlab chiqarish eng ko’p daromad olishni ta’minlab, inqirozga uchrashdan saqlaydi hamda har bir korxonaning asosiy vazifasi hisoblanadi. Boshqaruvning barcha vazifalari ushbu maqsad amalga oshishiga xizmat qilishi lozim. Boshqaruvning samaradorligiga ko’p jihatdan korxona oldiga qo’yilgan maqsadlar va bajariluvchi vazifalarning o’zaro munosabatlari yordamida erishiladi. Korxonani boshqarishning maqsadlarini quyidagi turlarga bo’lib tasniflashimiz mumkin: * amalga oshirish muddatiga ko’ra - joriy va istiqbolli; * ahamiyat darajasiga ko’ra - asosiy (strategik) va ikkinchi darajali (taktik); * boshqaruv ob’ektiga munosabatiga ko’ra - xususiy va umumiy; * natijaga erishish darajasiga ko’ra - yakuniy va oraliq yoki bosqichli.

Похожие

Ishlab chiqarish menejmenti mazmun mohiyati

Ishlab chiqarish harajatlari

Kam ishlab chiqarish

Ishlab chiqarish jarayonlarini boshqarish

Ishlab chiqarish rejasining zarurligi