Индекслар ёрдамида халк хужалигида бўладиган структуравий ўзгаришларни ўрганиш - Экономика - Презентации

Индекслар ёрдамида халк хужалигида бўладиган структуравий ўзгаришларни ўрганиш

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

421.5 KB

Индекслар ёрдамида халк хужалигида бўладиган структуравий ўзгаришларни ўрганиш

Режа:  1 Индекс сўзининг лу г авий маъноси ва қўлланиши  2.Индексларнинг турлари ва таснифи  3. Якка индекслар ва уларнинг турлари.  4. Якка индексларнинг хоссалари  5. Вазнсиз умумий индекслар  6. Вазнли ўртача индекслар  7. Базис вазнли агрегат индекслар. Ласпейрес индекслари  8. Жорий вазнли агрегат индекслар. Пааше индекслари

Индекс сўзининг луавий маъноси ва қўлланиши  Индекслар одатда нисбий миқдор шаклида ифодаланади. Шунга асосланиб, индексларни нисбий миқдорлар деб таърифлаш дарсликлар ва илмий асарларда кенг тарқалган. Аммо бундай таъриф индекслар моҳиятини ҳаддан ташқари соддалаштириш, уларнинг социал-иқтисодий ҳодисаларни билиш қуроли сифатида роли ва ўрнини тор доирада чегаралашдан бошқа нарса эмас.  Индексларнинг нисбий миқдорларда ифодаланиши, уларнинг моҳиятини намоён бўлиш шаклларидан биридир, холос. Индекслар нафақат нисбий кўрсаткич, балки шу билан бирга ўртача кўрсаткичдир, чунки улар ўртача ўзгаришларни таърифлайди. Бундан ташқари, мутлақ ўзгаришни ҳам таърифлаши мумкин, чунки ўртача нисбий ўзгаришда мутлақ ўзгариш ҳам ўз ифодасини топади.  Демак, индекслар мураккаб иқтисодий кўрсаткичдир, табиатан у нисбий, ўртача ва мутлақ миқдорларни ўзида бирлаштиради.

Индексларнинг турлари ва таснифи  Индекслар қандай жараённи таърифлаши ва вазифалари жиҳатидан тўрт турга бўлинади: динамика индекслари, режа (шартномани) бажариш индекслари, ҳудудий индекслар ва халқаро индекслар.  Ҳудудий индекслар турли ҳудудларга ёки объектларга тегишли иқтисодий ҳодисаларнинг ўзаро нисбатини кўрсатади. Улар айрим вилоят ва минтақалар ривожланиш даражаси ва ихтисослашиши, миллий иқтисодиётга қўшаётган ҳиссаси каби муҳим масалаларни ўрганишда асосий қурол ҳисобланади.  Халқаро индекслар иқтисодий ҳодисаларнинг бутун жаҳон ва жўрофий минтақалар миқёсида ривожланиш даражаси, мамлакатлар ижтимоий - иқтисодий тараққиёт йўлида эришган қиёсий даражаларини тавсифлайди.

Iq doriy ko’rsatki ч lar indеksi Si f at ko’rsatki ч lari indеksi Rеjani bajari ш indеkslari Ҳududiy indеkslar Хal қ aro indеkslar Zanjirsimon indеks O’zgaruv чa n asosli indеks O’zgarmas asosli indеks Яkka indеkslar Umumiy indеkslar Guruҳiy indеkslar O’zgaruv ч an tarkibli indеkslar O’zgarmas tarkibli indеkslar Agrеgat ш aklli indеkslar Ari f mеtik o’rta ч a ш aklli indеkslar Garmonik o’rtaчa ш aklli indеkslar Gеomеtrik o’rta ч a ш aklli indеkslar Vaznsiz indеkslar Vaznli indеkslar Bazis vaznli indеkslar Joriy vaznli indеkslar To’plama ёki o’rta ч a vaznli indеkslarI q tisodiy indеks turlari Dinamika indеkslari

Тошкент хусусий дўконларида савдо ҳажми ва баҳолари • Маҳсулот турлари • ўлчов бирлиги • Маҳсулот миқдори • 1кг ёки дона баҳоси сўм • Якка индекслар • % % • базис давр • Жорий давр • базис давр • жорий давр • Маҳсулот миқдори • Баҳо • қ 0 • қ 1 • п 0 • П 1 • гўшт: • қўй, мол • т. • 100 • 120 • 1350 • 1300 • 120.0 • 96.3 • Парранда • т. • 50 • 40 • 1800 • 2000 • 80.0 • 111.1 • сабзавот: • Картошка • т. • 150 • 180 • 120 • 100 • 120.0 • 83.3 • Карам • т. • 80 • 85 • 70 • 60 • 100.3 • 85.7 • помидор • т. • 100 • 140 • 50 • 40 • 140.0 • 80.0 • туфли: • еркаклар • минг жуфт • 10 • 10 • 3100 • 3000 • 100.0 • 96.8 • Аёллар • 12 • 12 • 5700 • 6000 • 100.0 • 105.3 • гилам (3∙4) • минг дона • 1.0 • 0.6 • 25000 • 40000 • 60.0 • 160.0

Ўзбекистон истеъмол баҳолари индекслари Вазн I Чорак II Чорак III Чорак IV Чорак йиллик д товарлар жами 0,85544 97,0 94,8 99,4 101,4 98,0 шу жумладан Озиқ-овқат 0,63560 93,6 90,9 97,4 100,1 95,3 Ноозиқ-овқат 0,21884 107,3 105,6 105,8 105,6 106,3 Хизматлар 0,14556 128,4 125,6 120,4 122,3 123,6

Вазнли ўртача индекслар  Инсон ҳаётида, турмушимизда барча ҳодисалар бирдай аҳамият касб этмайди, айримлари муҳим ролъ ўйнаса, салмоқли қимматга эга бўлса, бошқалари иккинчи ўринли ҳисобланади, улар ичида аҳамияцизлари ёки арзимайдиганлари ҳам учраб туради. Шундай қилиб, турли хил ҳодисалар ўзгаришини ягона индексда умумлаштириш учун уларнинг аҳамиятини назарда тутиб, ҳар хил вазминдорликда ҳисобга олиш зарур. Бундай индекслар вазнли умумий индекслар деб аталади. Улар вазнсиз индексларга ўхшаб икки усулда тузилади: бири- якка индекслардан тортилган (вазминдор) ўртача индекслар ҳисоблаш, иккинчиси- айрим индекслаштирилаётган кўрсаткичларни вазминлаштириб умумий агрегат барпо этишга асосланади. Илк бор инглиз олими Артур Юнг вазнсиз баҳо индексларини тенг вазминдор бўлгани учун танқид қилиб, 1811 йилда ўртача баҳо индексларини вазнли шаклда тузишни таклиф этди ва амалда қўллади:

 Занжирсимон, ўзгармас асосли ва ўзгарувчан асосли якка индекслар . Занжирсимон индекслар айни (ҳар бир) давр кўрсаткичини ўзидан олдинги давр кўрсаткичи билан солиштириш натижасида ҳосил бўлади. Бу жиҳатдан улар занжирсимон ўсиш суратларини эслатади.

Вазнсиз умумий индекслар  Бу индекслар мураккаб ҳодиса ўзгаришида айрим элементлар тенг вазминдорликда қатнашади деган илмий гипотезага асосланади. Вазнсиз индексларни тузишнинг иккита усули бор, улар оддий ўртача миқдор ва оддий агрегат тушунчаларининг қўлланишига асосланади. Бу усуллар билан вазнсиз умумий баҳолар индексини тузиш мисолида яқиндан танишиб чиқамиз.  Биринчи усулда ўртача баҳо индекси якка баҳо индексларидан ҳисобланган оддий ўртача миқдор шаклида тузилади. Кўпинча у оддий арифметик ўртачага асосланади

Похожие

Иктисодий индекслар

Mehnat bozorining sosiologik tadqiqoti

Mehnat bozorining sotsiologik tadqiqoti

Инновацион иқтисодиётнинг умумий асослари, предмети ва ўрганиш усуллари

Мехнат ресурсларининг шаклланиши ва улардан фойдаланиш