Davlat byudjeti va uning milliy daromadni taqsimlash va qayta taqsimlashdagi o’rni - Экономика - Презентации

Davlat byudjeti va uning milliy daromadni taqsimlash va qayta taqsimlashdagi o’rni

Загружено в:

01.11.2023

Скачано:

0

Размер:

1748.7734375 KB

DAVLAT BYUDJETI VA UNING MILLIY DAROMADNI TAQSIMLASH VA QAYTA TAQSIMLASHDAGI O’RNI BAJARDI:____________________ QABUL QILDI:________________

REJA: • Davlat byudjetining ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati va ahamiyati. • Davlat byudjetining funksiyalari. • Davlat byudjetining mamlakat byudjet tizimida boshqa bo’g’inlari bilan o’zaro munosabatlari .

IQTISODIY KATEGORIYA SIFATIDA DAVLAT BYUDJETI Davlat bilan yuridik va jismoniy shaxslar o’rtasida mamlakatda yaratilgan yalpi ichki mahsulotning, uning faol qismi bo’lgan milliy daromadning (qisman milliy boylikning) qiymatini qayta taqsimlash yuzasidan kelib chiqadigan pul munosabatlari tizimi bo’lib, ular natijasida iqtisodiyotni, ijtimoiy-madaniy sohalarni, mudofaa va davlat boshqaruvi ehtiyojlarini moliyalashtirishga mo’ljallangan pul fondi – davlat byudjeti shakllanadi va maqsadga muvofiq tarzda ishlatiladi.

Markaziy va tegishli mahalliy hokimiyat va ijroiya organlari tomonidan ishlab chiqiladigan va belgilangan tartibda tasdiqlanadigan, markazlashgan pul mablag’lari fondini shakllantirish, taqsimlash va maqsadli ishlatishni ko’zda tutuvchi asosiy moliyaviy reja, yuridik xujjatdir. Yuridik hujjat sifatida O’zbekiston Respublikasida davlat byudjeti qonun hujjatlarida belgilangan tartibda va muddatlarda har moliya yili uchun tuziladi, ko’rib chiqiladi, tasdiqlanadi va ijro etiladi. Huquqiy kategoriya sifatida davlat byudjeti

MODDIY TUSHUNCHA SIFATIDA DAVLAT BYUDJETI Markaziy hukumat va tegishli darajadagi mahalliy hokimiyat idoralari faoliyatini ta‘minlovchi, ular oldidagi siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy va ekologik vazifalarni bajarishga mo’ljallangan markazlashtirilgan pul mablag’lari fondidir.

MODDIY MAZMUN JIHATIDAN, DAVLAT BYUDJETI Вставка рисунка Davlatning byudjet rejasini ijro etish jarayonida tashkil topadigan va foydalaniladigan asosiy markazlashtirilgan pul mablaglari jamg’armasidir. Mohiyat jihatidan, davlat byudjeti - davlat boshqaruvining muhim vositasi bo‟lib, uning yordamida davlat takror ishlab chikarish jarayonlariga ta’sir ko‟rsatadi, inson irodasiga buysunmaydigan bozor kuchlarining salbiy ta’sirini bartaraf etadi. Moddiy mazmun jihatidan, davlat byudjeti - davlatning byudjet rejasini ijro etish jarayonida tashkil topadigan va foydalaniladigan asosiy markazlashtirilgan pul mablaglari jamg‟armasidir. Mohiyat jihatidan, davlat byudjeti - davlat boshqaruvining muhim vositasi bo’lib, uning yordamida davlat takror ishlab chikarish jarayonlariga ta‟sir ko’rsatadi, inson irodasiga buysunmaydigan bozor kuchlarining salbiy ta’sirini bartaraf etadi.

Вставка рисунка

1. Davlat byudjetining funksiyalari. Davlat byudjetining mohiyati uning iqtisodiy kategoriya sifatidagi funksiyalarida namoyon bo’ladi. Turli davr va turli maktab iqtisodchilari davlat byudjetining funksiyalarini yoritishga turlicha yondoshadilar. Masalan, T.Malikov, N.Xaydarov hammuallifligidagi ―Davlat byudjeti o’quv qo’llanmasida davlat byudjetining funksiyalari quyidagi tarzda bayon qilingan: ―Davlat byudjeti moliyaning tarkibiy qismi sifatida, uning boshqa bo’linmalari singari, ikki xil funksiyani bajaradi: 1) taqsimlash; 2) nazorat. Bu va shu kabi boshqa adabiyotlarni o’rganish asosida, davlat byudjetining amalda namoyon bo’lish shakllarini o’rgangan hamda ko’pchilik iqtisodchi olimlarning fikriga qo’shilgan holda, davlat byudjeti quyidagi asosiy funksiyalarni bajaradi, deyishimiz mumkin: – yalpi ichki mahsulot qiymatini qayta taqsimlash funksiyasi; – iqtisodiyotnitartibgasolishvaboshqarishfunksiyasi; – ijtimoiy funksiyasi; – nazorat funksiyasi.

DAVLAT BYUDJETINING FUNKSIYALAR Taqsimlash funksiyasini soliq, zayom, davlat mulkidan tushgan daromadlar, qogoz pullar emissiyasidan tushgan daromadlarni o’z ichiga oluvchi byudjet daromadlari amalga oshiradi. Bunda byudjet jamg‟armasi xo’jalik sub’ektlari (yuridik va jismoniy shaxslar) daromadlari hisobiga shakllanadi. Bu daromadlar sof milliy mahsulotning birlamchi taqsimoti (ishchi va xizmatchilarning ish haqi, yollanma ishchilarning daromadlari, tadbirkorlik foydasi, renta, foiz) natijasida yuzaga keladi. Вставка рисунка

MAMLAKAT BYUDJET TIZIMINING TARKIBIY TUZILISHI MAMLAKAT BYUDJET TIZIMINING TARKIBIY TUZILISHI Mamlakat byudjet tizimining tarkibiy tuzilishi

DAVLAT BYUDJETI DAVLATNING QONUN KUCHIGA EGA BO’LGAN ASOSIY MOLIYAVIY REJASI HISOBLANADI. BYUDJET HOKIMIYATNING QONUN CHIQARUVCHI ORGANI TOMONIDAN TASDIQLANADI. DAVLAT MOLIYASINING AHAMIYAT JIHATDAN MUHIM BO’G’INLARIDAN YANA BIRI – DAVLATNING BYUDJETDAN TASHQARI MAQSADLI JAMG’ARMALARI BO’LIB, ULAR JAMIYATNING AYRIM EHTIYOJLARINI MABLAG’ BILAN TA‘MINLASH MAQSADIDA DAVLAT TOMONIDAN JALB QILINGAN MOLIYAVIY RESURSLARNI TAQSIMLASH VA ISHLATISH SHAKLI HISOBLANADI. BU FONDLARNING ASOSIY TAYINLANISHI MAXSUS MAQSADLI AJRATMALAR VA BOSHQA QATOR MANBALAR HISOBIDAN DAVLATNING ANIQ MAQSADLI TADBIRLARINI MOLIYALASHTIRISHDAN IBORAT.

BYUDJET MUNOSABATLARI, ULARNING KO’PQIRRALILIGI. •  davlat byudjeti mablag’lari hisobidan davlat maqsadli jamg’armalaridagi vaqtinchalik kassaviy uzilishlar mablag’ bilan qoplanishi mumkin, o’z navbatida, davlat maqsadli jamg’armalarining mablag’lari davlat byudjetida yuzaga kelgan taqchillikni qoplashning noinflyatsion manbasi bo’lib xizmat qiladi; •  davlat krediti orqali davlat o’z majburiyatlarini bajarish uchun ichki va tashqi manbalardan qarz oladi, shuningdek mamlakat ichkarisidagi subyektlarga hamda xalqaro moliyaviy munosabatlarining ishtirokchilari bo’lgan subyektlarga qarz beradi, byudjetning taqchilligini qoplash manbai sifatida ham davlat qarzi maydonga chiqadi, shu munosabatlarda davlat byudjeti bilan davlat moliyasining alohida bo’g’ini bo’lgan davlat krediti o’rtasida muayyan moliyaviy munosabatlar sodir bo’ladi;

ДОБАВИТЬ ЗАГОЛОВОК СЛАЙДА - 5 Вставка рисунка

MODDIY MAZMUN JIHATIDAN, DAVLAT BYUDJETI Davlatning byudjet rejasini ijro etish jarayonida tashkil topadigan va foydalaniladigan asosiy markazlashtirilgan pul mablaglari jamg’armasidir. Mohiyat jihatidan, davlat byudjeti - davlat boshqaruvining muhim vositasi bo‟lib, uning yordamida davlat takror ishlab chikarish jarayonlariga ta’sir ko‟rsatadi, inson irodasiga buysunmaydigan bozor kuchlarining salbiy ta’sirini bartaraf etadi. Moddiy mazmun jihatidan, davlat byudjeti - davlatning byudjet rejasini ijro etish jarayonida tashkil topadigan va foydalaniladigan asosiy markazlashtirilgan pul mablaglari jamg‟armasidir. Mohiyat jihatidan, davlat byudjeti - davlat boshqaruvining muhim vositasi bo’lib, uning yordamida davlat takror ishlab chikarish jarayonlariga ta‟sir ko’rsatadi, inson irodasiga buysunmaydigan bozor kuchlarining salbiy ta’sirini bartaraf etadi.

PUBLIC BUDGETING SYSTEMS NOMLI QO’LLANMADA ―DAVLAT BYUDJETI NIMA? DEB QO’YILGAN SAVOLGA ―SODDA QILIB TA‘RIFLAGANDA, BYUDJET - BU TASHKILOTNING (MASALAN, OILA, KORPORATSIYA, HUKUMAT) MOLIYAVIY HOLATI VA KELGUSI REJALARINI, YA‘NI DAROMADLAR, XARAJATLAR REJASI, MAQSADLAR VA NATIJALAR TO’G’RISIDAGI MA‘LUMOTLARNI O’Z ICHIGA OLUVCHI HUJJAT YOKI HUJJATLAR YIG’INDISI , DEB TA‘RIF BERILGAN. RETROSPEKTIV XARAKTERGA EGA BO’LGAN, YA‘NI O’TGAN DAVR MA‘LUMOTLARINI AKS ETTIRISHGA ASOSLANGAN BUXGALTERIYA HISOBOTIDAN FARQLI O’LAROQ, (GARCHI BYUDJET ISHLAB CHIQILAYOTGANDA BYUDJETNING O’TGAN DAVRDAGI DAROMADLARI VA XARAJATLARI IJROSINING BUXGALTERIYA HISOBI MA‘LUMOTLARIDAN FOYDALANILSADA) BYUDJET – KELGUSIDA KUTILAYOTGAN DAROMADLAR, XARAJATLAR VA NATIJALARNI KO’RSATUVCHI PERSPEKTIV HUJJAT HISOBLANADI. Вставка рисунка

IQTISODIYOTNI TARTIBGA SOLISH VA BOSHQARISH FUNKSIYASI . Вставка рисунка Soliqlar va byudjet xarajatlari orqali byudjet iqtisodiyotni tartibga solish, investitsiyalarni rag’batlantirish, ishlab chiqarish samaradorligini oshirishning hal qiluvchi va muhim quroli bo’lib xizmat qiladi. Bunda byudjet mablag’lari hisobidan iqtisodiyotning ilg’or tarmoqlari – aviasozlik, kosmik dasturlar va loyihalar, atom sanoati, energetika va mashinasozlik sanoatlari kabilar qo’llab- quvvatlanadi. Samaradorligi yuqori bo’lgan va o’zini tez qoplovchi loyihalarni davlat tomonidan qo’llab-quvvatlash ham muhimdir.

DAVLAT BYUDJETINING IJTIMOIY FUNKSIYASI . Davlat ijtimoiy siyosatini amalga oshirishda davlat byudjeti katta o’rin egallaydi. Davlatning ijtimoiy kafolatlari doirasidagi xizmatlarni ko’rsatadigan ta‘lim, sog’liqni saqlash, fan, madaniyat sohalarini mablag’ bilan ta‘minlash, aholining kam ta‘minlangan qatlamlarini (pensionerlar, nogironlar, bolalar, kam ta‘minlangan oilalar) ijtimoiy himoya qilish - ijtimoiy siyosatning ustuvorliklari hisoblanadi. Bundan tashqari, madaniyat sohasi keng ma‘nodaiqtisodiy taraqqiyotning muhim komponentlaridan biridir, bu borada jamiyat a‘zolarining imkoniyatlarini rivojlantirish taraqqiyotning harakatlantiruvchi kuchi hisoblanadi. Shunday ekan, bu yo’nalishdagi davlat tadbirlarini mablag’ bilan ta‘minlashda davlat byudjetining ijtimoiy funksiyasi yanada yaqqolroq namoyon bo’ladi.

1 . Oʻzbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi.T.: «Oʻzbekiston», 2021 y. 2. Oʻzbekiston Respublikasining Budjet kodeksi, 2013 yil 26 dekabr 3. Oʻzbekiston Respublikasi Soliq kodeksi. Oʻzbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari toʻplami. 2019 yil 4. “Oʻzbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish boʻyicha harakatlar strategiyasi toʻgʻrisida”gi Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi PF-4947-sonli Farmoni Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT!

Похожие

Davlat byudjeti

Davlat byudjeti profitsitining negativ oqibatlari

Soliqlarning davlat byudjeti daromadlaridagi o`rni

Aksiz solig'ining soliq tizimi va davlat byudjeti daromadlarida o`rni

Milliy iqtisodiyot va uning makroiqtisodiy o’lchamlari. Yalpi milliy mahsulot va uning harakat shakllari