logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Информатика и ИТ
  4. Тармоқ хавфсизлиги тушунчаси ва унинг моҳияти

Тармоқ хавфсизлиги тушунчаси ва унинг моҳияти

Загружено в:

04.12.2024

Скачано:

0

Размер:

4897.4384765625 KB
Скачать
12/04/2024 1 Тармоқ хавфсизлиги тушунчаси ва унинг моҳияти Режа: 1. Тармоқ хавфсизлиги фанига кириш. 2. Компьютер тармоқларида хавфсизлик тушунчаси. 3. Тармоқда ахборот хавфсизлигини таъминлаш асослари. 4. Тармоқ хавфсизлигига қўйиладиган талаблар. Мавзулар рўйхати 1-мавзу. Тармоқ хавфсизлиги тушунчаси ва унинг моҳияти. Тармоқ хавфсизлиги фанига кириш, компьютер тармоқларида хавфсизлик тушунчаси, тармоқда ахборот хавфсизлигини таъминлаш асослари, тармоқ хавфсизлигига қўйиладиган талаблар. 2-мавзу. Тармоқ хавфсизлигига замонавий таҳдидлар. Тармоқ таҳдидларининг замонавий шакллари ва улардан ҳимояланиш усуллари, тармоқ хавфсизлиги тахдидлари классификацияси ва уларни камайтириш усуллари. 3-мавзу. Компьютер тизимлари ва тармоқларида хавфсизлик сиёсати ва моделлари. Компьютер тизимлари ва тармоқларида хавфсизлик сиёсати ва моделлари тушунчаси. Хавфсизлик монитори (ядро) ва хавфсизлик сиёсатининг асосий турлари. 4-мавзу. Тармоқ хавфсизлигистандартлари (O‘z DSt ISO/IEC 27033). Тармоқ хавфсизлиги. Шарҳ ва концепциялар. Тармоқ хавфсизлигини лойиҳалаштириш ва жорий этиш бўйича рахбарий кўрсатмалар. Эталон тармоқ сценарийлари. таҳдидлар, лойиҳалаштириш усуллари ва бошқарув масалалари. 5-мавзу. OSI моделида хавфсизлик сиёсати. Тармоқ хавфсизлигини ташкил этиш ва вазифаларининг асосий тамойиллари. Очиқ тизимлар ўзаро ишлашининг эталон модели. Тармоқ протоколлари. OSI моделининг имкониятлари ва протоколлари. • 6-мавзу. Илова ватақдимот сатҳларида ахборотни ҳимоялаш инфратузилмаси. Илова сатҳи протоколларининг хавфсизлик муаммолари. Идентификация ва фойдаланишларни бошқариш. Ҳимояланган масофавий фойдаланишларни ташкил этиш. Тақдимот сатҳида ҳимоялаш воситалари. 7-мавзу. Канал ва сеанс сатҳларидаҳимояланган каналларни шакллантириш протоколлари. Канал сатҳида ҳимояланган каналларни шакллантириш протоколлари. PPTP, L2F ва L2TP протоколлари. Сеанс сатҳида ҳимояланган каналларни шакллантириш протоколлари. SSL/TLS ва SOCKS протоколлари. Мавзулар рўйхати 8-мавзу. Транспорт сатҳида маълумотларни ҳимоялаш. OSI моделининг транспорт сатҳи имкониятлари ва хусусиятлари. Транспорт сатҳи хавфсизлик протоколлари. 9-мавзу. Тармоқ сатҳида маълумотларни ҳимоялаш. IPSec хавфсизлик воситаси архитектураси. IPSec воситасини амалга ошириш.AH ва ESP протоколлари ёрдамида узатилаётган маълумотларни ҳимоялаш. IKE криптокалитларни бошқариш протоколи. 10-мавзу. Физик сатҳда компьютер тармоғини ҳимоялаш. Ахборотни ҳимоялашнинг ташкилий-техник усуллари. Физик сатҳ хавфсизлиги. 11-мавзу. Компьютер тармоқларидаги масофавий ҳужумлар. Масофавий ҳужум тушунчаси. Масофавий ҳужумларни таснифлаш ва уларни амалга ошириш механизмлари. Тармоқ трафигини таҳлиллаш. 12-мавзу. Ҳимояланган виртуал тармоқ технологиялари асослари. Ҳимояланган виртуал тармоқ технологиялари. IPsec VPN компоненталари ва функциялари. CLI (command-line interface) ёрдамидатомон-томон (Site-to-Site) IPsec VPNни амалга ошириш. ASA VPN конфигурацияси. 13-мавзу. Тармоқлараро экран технологиялари. Фойдаланишларга рухсат бериш рўйхати (ACL). Тармоқлараро экран технологиялари. Тармоқлараро экранларнинг қўшимча имкониятлари. Зонали сиёсатга асосланган тармоқлараро экран. ASA (Adaptive Security Appliance) га кириш. ASA тармоқлараро экраннинг конфигурацияси. 14-мавзу. Ҳужумларни аниқлаш ва бартараф этиш. Ҳужумларни аниқлаш тизими. IDS/IPS технологиялари. IPS сигнатураси. IPSни қўллаш. 15-мавзу. “Булутли” ҳисоблаш тизимларида ахборот хавфсизлиги. Булутли ҳисоблаш тизимлари хизматларидан фойдаланишда ахборот хавфсизлиги муаммолари, булутли ҳисоблаш тизими платформалари турлари, булутли тизимларда фойдаланувчилар маълумотларининг хавфсизлигини таъминлаш. Асосий адабиётлар 1. William Stallings, Network Security Essentials: Applications and Standards, 6th Edition, 2017. 2. Олифер В.Г., Олифер Н.А. “Безопасность компьютерных сетей” 2017 3. Ольков Евгений - Практическая безопасность сетей - 2017 г. 4. Ольков Евгений - Архитектура корпоративных сетей - 2014 г. 5. Ганиев Салим Каримович, Кучкаров Тахир Анварович, Безопасность сетей, 2019. с. 148 6. Ганиев Салим Каримович, Кучкаров Тахир Анварович, Тармоқ хавфсизлиги, 2019. с. 139 7. Н.В.Максимов, И.И.Попов "Компьютерные сети". Учебное пособие. Москва "Форум" 2018 г. стр. 454 8. Бирюков А.А. Информационная безопасность: защита и нападение. Второе издание. 2017 9. Шангин В.Ф. «Информационная безопасность и защита информации», Учебное пособие. М.: 2017 г. 10. Ғаниев С. К., Каримов М. М., Ташев К. А. “Ахборот хавфсизлиги”, “Фан ва технологиялар” нашриёти, Тошкент 2016 Қўшимча адабиётлар 1. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги ПФ-4947-сон «Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар стратегияси тўғрисида» ги Фармони. 2. Мирзиёев Ш.М. Қонун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш – юрт тараққиёти ва халқ фаровонлигининг гарови. 2017. 3. Tim Boyles. CCNA Security Study Guide. Copyright © 2010 by Wiley Publishing, Inc., Indianapolis, Indiana. Published simultaneously in CanadaISBN: 978-0-470- 52767-2 4. Mark Ciampa. Security+.Guide to NetworkSecurity Fundamentals. Fifth Edition. Printed in the United States of AmericaPrint Number: 01 Print Year: 2014 5. Emad S. Hassan. Security and Data Reliability in Cooperative Wireless Networks. © 2018 by Taylor & Francis Group, LLC 6. William Stallings. Cryptography and network security principles and practice.Fifth edition. Copyright © 2011, 2006 Pearson Education, Inc., publishing as Prentice Hall. 7. Joseph MiggaKizza. Computer Network Security and Cyber Ethics. Fourth edition. McFarland & Company, Inc., Publishers Jefferson, North Carolina © 2014. Интернет сайтлари http:// www.ziyonet.uz http://www.nasa.gov\statistics\ http://www.security.uz http://www.cert.uz Мақсад ва вазифалар Талабаларга тармоқ хавфсизлигини таъминлаш соҳасидаги ҳалқаро ва миллий меъёрий, назарий ва амалий изланишлар натижалари билан таништириш билан бир қаторда тармоқ хавфсизлигини таъминлашда фойдаланиладиган усуллар, аппарат ва дастурий воситалар ва улардан фойдаланиш, тармоқ хавфсизлигини таъминлашда ҳимоя қурилмалари ва воситаларини қўллашга доир билимлар ва уқувлар ҳосил қилишдан иборат МАҚСА Д ВАЗИФА Талабаларга назарий билимлар, амалий кўникмалар бериш, ҳамда тармоқ хавфсизлигининг асосий тушунчалари, тармоқ турлари ва тармоқ хавфсизлигига замонавий таҳдидлар, тармоқ хавфсизлиги стандартлари, тармоқ хавфсизлигини таъминлашда фойдаланиладиган воситаларнинг аҳамиятини очиб бериш 6 Тармоқ хавфсизлигининг асосий тушунчалари 7Конфиденциаллик -Тизим маълумоти ва ахборотига фақат ваколатга эга субъектлар фойдаланиши мумкинлигини таъминловчи қоидалар. - Мазкур қоидалар ахборотни фақат қонуний фойдаланувчилар томонидан “ўқилишини” таъминлайди Яхлитлик (бутунлик) - Маълумотни аниқ ва ишончли эканлигига ишонч ҳосил қилиш. - Яъни, ахборотни рухсат этилмаган ўзгартиришдан ёки “ёзиш” дан ҳимоялаш. Фойдаланувчанлик - Маълумот, ахборот ва тизимдан фойдаланишнинг мумкинлиги. - Яъни, рухсат этилмаган “бажариш” дан ҳимоялаш 8аутентификация — ахборот захираси эгаси деб эълон қилинган шахс хақиқатан хам ахборотнинг эгаси эканлигига бериладиган кафолат аппелляция қилишлик — етарлича мураккаб категория, лекин электрон бизнесда кенг қўлланилади. Керак бўлганда хабарнинг муаллифи кимлигини исботлаш мумкинлиги кафолати. Фойдаланувчанлик - Маълумот, ахборот ва тизимдан фойдаланишнинг мумкинлиги. - Яъни, рухсат этилмаган “бажариш” дан ҳимоялашТармоқ хавфсизлигининг асосий тушунчалари Замонавий ахборотлашган жамиятда кўпроқ «ахборот» тушунчаси сотиб олиш, сотиш, бирор бошқа нарсага алмаштириш мумкин бўлган махсус товарнинг белгиланиши каби ишлатилади. Шу сабабдан:  ахборотни рухсат этилмаган мурожаат этишдан;  била туриб ўгартиришдан;  ўғирлашдан;  йўқ қилишдан;  бошқа жиноий ҳаракатлардан ҳимоя қилишнинг жиддий зарурлиги келиб чиқади. Компьютерлар, компьютер тизимлари ва тармоқлари ахборотни сақлаш ва қайта ишлашни, уни истеъмолчиларга тақдим этишни, шу билан бирга энг замонавий ахборот технологияларини қўллашни амалга оширадиган, ахборотни қайта ишлайдиган барча автоматлаштирилган тизимларнинг асоси ҳисобланади. Ахборот хавфсизлиги деб, маълумотларни йўқотиш ва ўзгартиришга йўналтирилган, табиий ёки сунъий хоссали, тасодифий ва қасддан қилинган таъсирлардан ва хар қандай ташувчилардан ахборотнинг ҳимояланганлигига айтилади. Ахборотнинг ҳимояси деб, бошқариш ва ишлаб чиқариш фаолиятининг ахборот хавфсизлигини таъминловчи ташкилот ва ахборот захираларининг яхлитлилиги, ишончлилиги, фойдаланиш осонлиги ва махфийлигини таъминловчи қатьий регламентланган динамик технологик жараёнга айтилади. Ахборот тушунчаси Компьютер тизимлари ва тармоқларининг хавфсизлиги деганда, улар меъёрий ишлаш жараёнига тасодифий ёки олдиндан мўлжалланган аралашишдан ҳамда уларнинг ташкил этувчиларини ўғирлашга, ўзгартиришга ёки бузишга бўлган интилишлардан ҳимоя қилинганлиги тушунилади. Ахборотга мурожаат қилиш деганда , ахборот билан танишиб чиқиш, уни қайта ишлаш, нусхалаш, ўзгартириш ва йўқотиш тушунилади. Ахборотга рухсат этилган мурожаат қилиш - бу, мурожаат қилиш чекланишларига ўрнатилган қоидаларни бузмайдиган, ахборотга мурожаат қилиш тушунилади. Ахборотга рухсат этилмаган мурожаат қилиш - бу, мурожаат қилиш чекланишларига ўрнатилган қоидаларнинг бузилиши билан тавсифланади. Ахборот хавфсизлиги тушунчалари Компьютер тармоғи - фойдаланувчиларни алоқа каналлари ва коммутация воситаларини қўллаган ҳолда ўзаро маълумот алмашишлари, тармоқдаги техник, дастурий, ахборот ресурсларидан фойдаланишлари учун ягона тизимга уланган компьютерлар тўпламидир. PAN ( Personal Area Network) – инсон атрофида қурилган тармоқ 1 3 54 2 VLAN Virtual Local Area Network – виртуал локал тармоқ GAN Global Area Network) – глобал (халқаро, қитъалараро) тармоқ LAN Local Area Network – локал тармоқ (бир офис, бино ичидаги алоқа); CAN (Corporate Area Network) – бир нечта тармоқдан ташкил топган ташкилотнинг ягона тармоғи 12/04/2024 11 Тармоқ архитектураси Бир рангли архитектур а 12/04/2024 12Клиент сервер архитектур аТерминал архитектур а Тармоқ топологияси 12/04/2024 13Шина (автобус) топологияси Халқа топологияси Юлдуз топологияси Гибрид топологияМантиқийж и см они й топ ол оги я д о ир а си д а си г на л л арн ин г «ҳа рак ати »ни акс этт ир а д иЖисмоний та р м о қ туг ун л ар и ни н г ал оқа си ёки ж о й л аш и ш и ни акс этт и ра д и Ахборотли та р м о қ б ўй л а б уза ти л аё т га н ахб ор о т оқи м и ни акс этт ира д и04 26 0D 1609 0A0C 0D 2503 0B0A 45 0A07 0A140D 2303 1F 0A 0D1C 05 160D 1F 0503 160D 14 0C05 07 07 051C 0C 0D0C 1403 4C1505 1C05 13 050B0D 4D0C 0D03 05131603 120B0B 0D1C 05 1F 0D 4E 0B05 1C 09 0A 0E03 0B0814 080C07 051C 0D 0C0D 0C 1403 0507 0A0E05 160D 03 20130D03 26 0A 2507 0510 0D10 0D0C0D 03 05131603 120B0B 0D1C05 1F 0D 4F1A 0B05 1C 09 0A 0E03 1B 1D25 07 05 1B 03 081E05 0B0D 07 0520 0B 1405 0C03 051A1B 0A1C 0A 0B03 0A0E0D 09 0D 0C0D 03 05131603 120B0B 0D1C05 1F 0D Тармоқ қурилмалари Switsh Коммутатор 12/04/2024 14Router маршрутизат орКонцентр ато р hub Алоқани ташкил этиш учун тармоқдаги қурилмаларни боғловчи, OSI моделининг 1-қатламида (яъни, жисмоний (физик) қатлам ишлай олувчи тармоқ қурилмаси. Тугунлар коммуникациянинг OSI моделидаги 2 қатламда ишловчи тармоқ қурилмаларидир. Свитч «ақлли хаб» деб ҳам юритилади. OSI моделининг 3-қатламида ишловчи қурилма бўлиб, бир- биридан мустақил бўлган 2 ёки ундан ортиқ тармоқлар ўртасидаги алоқани ташкил этади. Тармоқ кабеллари 12/04/2024 15коаксиаль кабель ўрама жуфт кабель оптик толали кабель Коаксиаль кабель турлари 12/04/2024 16Қаттиқ линияли (hardline) Радиацион (radiating, “leaky”) Эгизак ўқли (twinaxial) Уч ўқли (triaxial) Ярим қаттиқ (semi-rigid) Қаттиқ (rigid line) RG-6 Ўрама жуфт кабель 12/04/2024 17UTP кабелларнинг категория бўйича техник тавсифи Кабель категорияси Частота кенглиги, МГцгача Маълумот алмашиш тезлиги, Мбит/секунд Тавсифи CAT1 0.1 - Телефон, ISDN CAT2 1 4 TokenRing, ҳ. қўлланилмайди CAT3 16 10/100 телефон, 10BASE-T Ethernet CAT4 20 16 (1ж) 100 метр, ҳ. қўлланилмайди CAT5 100 100 (2ж), 1000 (4ж) Ethernet CAT5e 125 100 (2ж) 100 Mbps TPDDI, 155 Mbps ATM, Gigabit Ethernet CAT6 250 1000 (4ж), 10 000 (50м) Gigabit Ethernet CAT6a 500 40 000 Gigabit Ethernet CAT7 700 50 000 Gigabit Ethernet Оптик толали кабель 12/04/2024 18GOF POF glass optic fiber cable plastic optic fiber cable Тармоқ манзиллари IP манзил DNS ДОМЕН Регистр атор IPv4 IPv6 Қабул DNS ёки Domain Name System - IP-манзилларда ёки TCP/IP тармоқларида доменларнинг белгили номларини ташкил этиш имкониятини берадиган домен номи хизмати Рўйхатдан ўтказилган домен номлари ҳақида маълумотларга эга бўлган маълумотлар базаси ягона домен реестри деб номланади. Реестрни масъул органлар бошқаради, - мисол учун .UZ домени администратори. Хизматларни рўйхатдан ўрказиш учун администратор томонидан аккредитацияга эга бўлган жисмоний шахс Регистратор деб аталади. 12/04/2024 19IPv4 Қўлланилиши: 1981 Ўлчами: 32 бит Формат: 192.168.100.13 Префикс: 192.168.100.0/24 Миқдори: 2^32=4.294.967.296 IPv6 Қўлланилиши: 1999 Ўлчами: 128 бит Формат: fe80:20:f8ff :fe21:ab9::67cf Префикс: fe80:20:f8ff :fe21::/64 Миқдори: 2^128=340.282.366.920. 938.463.463.374.607.431.768.211 .456 Чексиз интернет уммонидаги серверлардан бирида жойлашган қайсидир сайтга олиб борадиган манзил ҳисобланади www.state.gov .aero ҳаво-транспорт саноати .coop кооператив ассосиациялар .us АҚШ .uz Ўзбекистонwww.pm.gov. uz 12/04/2024 20OSI модели 12/04/2024 21ИЛОВА ТРАНСПОРТ Telnet, SMTP, FTP, NNTP, HTTP, SNMP, DNS, SSH . TCP, UDP IP, ICMP, ARP, DHCP Ethernet, PPP, ADSLТармоқ протоколларининг TCP/IP модели сатҳларида қўлланиши ИНТЕРНЕТ ТАРМОҚҚА КИРИШ 0102 06 07 Тармоқда АХни таъминлаш асослари Қонуний-ҳуқуқий ҳимоя чоралари га мамлакатда амалда бўлган, маълумотдан фойдаланиш қоидаларини белгилаб қўйган ва маълумот алмашув иштирокчиларини ҳуқуқ ва мажбуриятларини мустаҳкамлаб қўйган, ҳамда, бу қоидаларни бузилганлиги учун жавобгарлик юкловчи, бу орқали маълумотни қонунга хилоф равишда ишлатилишига ҳалақит қилувчи ва яширин қоидабузарларни тўхтатиб турувчи қонунлар, фармонлар ва норматив актлар киради. Маънавий-ахлоқий чоралар га мамлакат ва жамиятда анъанавий тарзда шаклланиб келган хулқ-атвор қоидаларига зид бўлганларига қарши туриш киради. Бу қоидалар кўп ҳисобда қонун жиҳатдан мажбурий эмас, бироқ, уларга риоя қилмаслик одамларнинг бошқа шахслар ва ташкилотлар гуруҳи обрў, нуфузи тушушига олиб келади. Маънавий-ахлоқий қоидалар қуйидаги гуруҳларга бўлинади:  ёзилмаган (ҳақгўйлик, ватанпарварлик);  ёзилган (қоида ёки буйруқларнинг расмийлаштирилиши). Ҳимоянинг ташкилий чоралари – ташкилий ҳарактердаги чоралар бўлиб, тизимнинг ишлашида қатъий ўрнатилган жараёнлар, унинг ресурслари ишлатилиши, ходимларнинг фаолияти, ҳамда хавфсизликка таҳдидни амалга ошиш эҳтимолини иложи борича қийинлаштириш ёки бартараф этиш мақсадида тизим фойдаланувчилари ўзаро таъсирлашувини тартиблаш жараёнидир. Ташкилий чоралар ўз ичига қуйидагиларни олади:  тизимни лойиҳаланишда ва қурилишида амалга оширилувчи тадбирлар;  фойдаланувчиларга, тизим ресурсларига рухсат берувчи қоидаларни ишлаб чиқиш тадбирлари;  тизим ходимларини танлаш ва тайёрлашда амалга оширилувчи тадбирлар;  қўриқлаш ва ишончли ўтказиш режимини ташкил этиш;  реквизитларни тақсимлаш, рухсатни чегаралаш ва ҳоказо. Ҳимоянинг физик чоралари , махсус мўлжалланган турли хил механик, электрон ёки электр меҳаник қурилмалар ва иншоотларни қўллаган ҳолда яширин бузувчиларни тизим компонентлари ва ҳимояланувчи маълумотларга ҳамда, визуал кузатув техник воситаларига, алоқа ва қўриқлов сигнализациясига мавжуд яширин кириш йўллари ва имкони орқали киришга физик тўсқинлик қилишдир. Ҳимоянинг техник (аппарат-дастур) чоралари турли хил электр қурилмалари ва махсус дастурларни ишлатишга асосланади. Улар тизим таркибига киради ва мустақил ёки бошқа воситалар билан уйғун равишда ҳимоя функциясини бажаради. Буларга фойдаланувчиларни идентификация ва аутентификация қилиш, ресурсларга рухсатни чегаралаш, ҳолатларни рўйхатдан ўтказиш, маълумотларни криптографик беркитиш, электрон-рақамли имзо киради. Физик ва техник ҳимоя воситалари ташкилий чоралардаги камчиликларни бартараф этиш учун керак. Бунда улар ёвуз ниятли шахс йўлига мустаҳкам тўсиқ қўяди ва ходимлар ва фойдаланувчилар тизимига максимал даражада тасодифий зарар етказишни олдини олади. Тармоқ хавфсизлигига қўйиладиган талаблар 1. Умумий талаблар Тармоқ хавфсизлигини таъминлашга мавжуд талаблардан бири бу индивидуал фойдаланувчиларни, терминалларни, индивидуал дастурларни (топшириқларни) номи ва функцияси бўйича шунингдек, ёзиш ёки элемент даражасигача зарурат туғилганда маълумотларни алоҳида идентификация қилиш ҳисобланади. 2. Ташкилий талаблар Ҳимоя қилиш тизимига ташкилий талаблар маъмурият ва процедуравий тадбирлар бирлигида ишлатилади. 3. Техник таъминотга талаблар Техник таъминотга талабларни қуйидаги тарзда гуруҳлаштириш мумкин:  ташкилий талаблар;  дастурий бошқаришли аппаратурага талаблар. 4. Дастурий таъминотга талаблар Тармоқ хавфсизлигини таъминлаш дастурий воситалари фойдалана олишни назорат қилиш, маълумотлар хавфсизлиги ва яхлитлигини, ҳамда хавфсизликни таъминлаш тизимининг ўзини муҳофаза қилинишини ишлатилишини бажариши керак. 5. Ҳужжатлаштиришга талаблар Тармоқ хавфсизлигини таъминлаш тизимини (ТХТТ) ҳужжатлаштиришга алоҳида талаблар гуруҳини ажратиб кўрсатиш мумкин: протоколлаштириш, тестлаш ва таҳдидларни қайта ишлаш. 6. Фойдаланувчи хавфсизлигини таъминлаш процедураларига талаблар. Фойдаланувчи хавфсизлигини таъминлаш процедураларига қуйидаги талаблар қўйилади: ахборотлар, дастурий таъминот ва телекоммуникация воситалари муаллифлаштирилган фойдалана олишдан, ҳхатто ДТ ва аппаратура қисмда жиддий авариялар бўлган ҳолларда ҳам муҳофазаланган бўлиши керак; фойдалана олишга рухсат (фойдаланувчи ўзи эга бўлган ахборотларга доимо фойдалана олишга эга бўлиши керак); ҳатто фойдаланувчи унинг ишлаш технологияси ҳақида билимларга эга бўлганда ҳам тизимнинг муҳофаза қилиш механизмини бузишнинг мумкин эмаслиги; фойдаланувчи фойдалана олиш ҳуқуқига эга бўлган файлларга эркин маълумотларни киритилишини таъминлаш; рухсат этиладиган иш тури кўрсатиладиган фойдаланувчи ахборотларига алоҳида шахсларни фойдалана олиши фойдаланувчи спецификациясининг бўлиши мумкинлиги; файлларни янгилаш ва қайта ишлаш процедураларини бажарилиш имконияти, шунингдек, модификацияни яратиш ёки улар жавоб берадиган соҳалардан маълумотларни йўқ қилиш. Тармоқни ҳимоялаш зарурлиги қуйидаги ҳоллардан келиб чикади: бошқа фойдаланувчилар массивларини ўқиш; компьютер хотирасида қолиб кетган маълумотларни ўқиш; ҳимоя чораларини айланиб ўтиб, маълумот ташувчиларни нусхалаш; фойдаланувчи сифатида яширинча ишлаш; дастурий тутгичларни ишлатиш; дастурлаш тилларининг камчиликларидан фойлаланиш; ҳимоя воситаларини билиб туриб ишдан чиқариш; компьютер вирусларини киритиш ва ишлатиш. Тармоқ хавфсизлигига қўйиладиган талаблар:  Ҳимо тизимининг назорати;  файлларга киришнинг назорати;  тармоқда маълумот узатишнинг назорати;  ахборот заҳираларига киришнинг назорати;  тармоқ билан уланган бошқа тapмоклapгa маълумот тарқалишининг назорати. Тармоқ, элементлари ўртасида ўтказилаёттан маълумотларни ҳимоя қилиш учун қуйидаги чораларни кўриш керак:  маълумотларни аниқлаб олишга йўл қўймаслик;  ахборот алмашишни таҳлил қилишга йўл қўймаслик;  хабарларни ўзгартиришга йўл қўймаслик;  яширинча уланишга йўл қўймаслик ва бу ҳолларни тезда аниқлаш. Эътиборингиз учун раҳмат

Похожие

Электрон бизнес ва унинг хавфсизлиги муаммолари
Ахборот тушунчаси ва унинг ахамияти
Тармоқ хавфсизлигига замонавий таҳдидлар
Тармоқ сатҳида маълумотларни ҳимоялаш
Ахборот хавфсизлиги