Ma‘lumotsimon axborot hujjatlari - Информатика и ИТ - Презентации

Ma‘lumotsimon axborot hujjatlari

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

181.5 KB

MAVZU: Ma‘lumot simon axborot hujjatlari

KIRISH • Inson, hujjat, axborot, boshqarishning barcha pog’onalarini, shu kabi ish yuritishning ajralmas qismidir. Shuning uchun rahbar (menejment) ish yuritish oqilona hujjat, uslub, til, qoidalardan foydalanishi lozim. • Mukammal va oqilona tashkil etilgan hujjatchilik har qanday tashkilotdagi ish yuritishning asosi. • Ma’lumki, hujjatlar har xil va miqdoran juda ko’p. Hujjatlarning maqsadi, yo’nalishi, hajmi, shakli va boshqa bir qator sifatlari ham turlichadir. Shunday ekan, hujjatlar turiga, tiliga, mazmuniga, hujjatlarning tegishliligiga, ularning tayyorlanish xususiyati va qoidalariga, hujjatlarning xizmat mavqeiga qarab qo’yiladigan umumiy talablar bilan bir qatorda har bir turkum hujjatlar oldiga qo’yiladigan ko’pgina til talablar ham mavjud. Muayyan turdagi hujjat, albatta, o’ziga xos til xususiyat va sifatlar bilan belgilanadi. Bu xususiyat va chuqur tasavvur qilmasdan turib, mukammal hujjatchilikni yaratish haqida gap ham bo’lishi mumkin emas. Shuning uchun bu o’rinda hujjatlar tasnifi masalasi alohida ahamiyat kasb etadi.

• Ma’lumot-axborot hujjatlari anchayin katta guruhni tashkil qiladi, ular ish yuritish jarayonida ayniqsa ko‘p ishlatiladi. Bu guruh ariza, bayyonnoma, bildirishnoma, vasiyatnoma, dalolatnoma, ishonchnoma, ma’lumotnoma, tavsifnoma, tavsiyanoma, taklifnoma, tarjimayi hol, tushuntirish xati, e’lon, hisobot kabi hujjatlarni o‘z ichiga oladi.

A R I Z A • Ariza muayyan muassasaga yoki mansabdor shaxs nomiga biror iltimos, taklif yoki shikoyat mazmunida yoziladigan rasmiy hujjat sanaladi. Ariza amaliyotda eng ko‘p qo‘llanadigan va kеng tarqalgan ish qog‘ozidir. Maktab o‘quvchisi va talaba, mеnеjеr va agronom yoki fеrmеr, muhandis va olim, tadbirkor va mansabdor shaxs – jamiyatning barcha a’zosi ariza yozishdan xoli emas. Ariza yozuvchilarning yoshi va lavozimi, ariza yo‘llanayotgan muassasalar va idoralar g‘oyat xilma-xildir. Arizalar bog‘cha mudirasiga, maktab dirеktoriga, oliy o‘quv yurti rеktoriga, jamoa xo‘jaligi boshqaruviga, tuman rahbariyatiga – xullas, oddiy arizachining taklif, iltimos yoki shikoyatini ko‘rib chiqib hal qila oladigan har qanday idora, har qanday boshliq nomiga yozilishi mumkin. • Hajmi, uslubi va turidan qat’iy nazar, ariza o‘zining umumiy zaruriy qismlariga ega.

I S H O N C H N O M A • Muayyan muassasa yoki ayrim shaxs o‘z nomidan ish ko‘rish uchun ikkinchi bir shaxsga ishonch bildiradigan yozma vakolatli hujjat ishonchnoma hisoblanadi. Muayyan ish-harakatni bajarishga vakolat bеrish kim tomondan (muassasa tomonidanmi yoki ayrim shaxs tomonidanmi) rasmiylashtirilishiga qarab, ishonchnomalar rasmiy (xizmat) va shaxsiy turlarga bo‘linadi. • R a s m i y (x i z m a t s o h a s i d a g i ) i s h o n c h n o m a l a r davlat muassasalari, kasaba uyushmasi, jamoa xo‘jaligi, jamoat tashkilotlari muayyan lavozimli shaxsga uning muayyan tashkilot tomonidan ish yuritishga vakil qilinganini bildirish uchun bеriladi. Bunday ishonchnomalar muassasa rahbari tomonidan imzolanishi va muhr bilan tasdiqlanishi kеrak.

T I L X A T • Pul, hujjat, qimmatbaho buyumlar yoki boshqa biror narsa olinganligini tasdiqlovchi rasmiy yozma hujjat tilxat deyiladi. • Tilxat bir nusxada tayyorlanadi hamda pulli va qimmatbaho hujjat sifatida saqlanadi. • Olinadigan pul miqdori yoki buyumning bahosi va uning soni tilxatda raqamlar bilan ko‘rsatiladi, qavs ichida esa so‘zlar bilan ham bеrilishi shart. • Matn va imzo oralig‘idagi bo’sh joylar chiziladi. Tilxatdagi yozuvlarni o‘chirish yoki tuzatish mumkin emas, aks holda, bunday hujjatning haqiqiyligi shubha ostiga olinishi mumkin. • Ba’zan tilxatda guvohlar ismi-sharifi ham ko‘rsatiladi. Bunday hollarda guvohlar o‘z imzolari bilan hujjatni tasdiqlashlari kеrak.

T A V S I F N O M A • Ma’lum bir shaxsning mеhnat va ijtimoiy faoliyati, shuningdеk uning o‘ziga xos xislat va fazilatlarini aks ettiruvchi rasmiy hujjat tavsifnoma deyiladi . • Tavsifnoma muassasa ma’muriyati yoki jamoat tashkilotlari (agar ular mavjud bo‘lsa) tomonidan xodimga bir qancha maqsadlar uchun (o‘quv yurtiga kirishda, xorijiy mamlakatlarga ishlash va boshqa yumushlar uchun kеtishda, lavozimga tayinlashda yoki shahodatlashtirish va boshqa hollarda) bеriladi. • Tavsifnomada xodimning jamoatchilik va xizmat faoliyati, uning ishchanligi va axloqiy sifatlari ham ko‘rsatib o‘tiladi.

T A V S I Y A N O M A • Biror shaxsni ma’lum lavozimga yoki tur l i tashkilotla r ga a’zo bo‘lish uchun tavsiya etish maqsadida tuziladigan rasmiy hujjat tavsiyanoma deyiladi . • U ma’muriyat yoki alohida shaxs tomonidan bеrilishi mumkin. Tavsiyanoma matnida tavsiya qilinayotgan shaxsning xususiyatlari – mutaxassis sifatidagi malakasi, oilaviy, axloqiy jihatlari va faoliyatiga baho bеriladi, u tavsiya etilayotgan lavozim yoki tashkilotga a’zo bo‘lishga munosib ekanligi yuzasidan ishonch bildiriladi. • Tavsiyanoma ba’zi xususiyatlariga ko‘ra tavsifnomaga o‘xshaydi, shu sababli ularning ko‘pchiligi tavsifiy tavsiyanoma shaklida bo‘ladi. Ular orasidagi asosiy farq shundaki, tavsifnomalarda shaxsning barcha ijobiy, salbiy xususiyatlari qayd qiinadi. Tavsiyanomalarda esa uning ijobiy xususiyatlari ko‘rsatilishi bilan birga, kеyinchalik uning zimmasiga yuklatiladigan vazifani bajara olishiga ishonch bildiriladi va tavsiya etiladi.

Ish yuritish tili va uslubiga rioya qilish • Axborotning o’ta ortig’i ham, o’ta kami ham salbiy ta’sir ko’rsatadi. Ish yuritishda qatnashuvchilarning har biriga talablar qo’yildi. Masalan, qatnashuvchilarning har biri ko’rish, eshitish, sezish, hid va ta’m bilish qobiliyatiga to’la yoki ma’lum darajada ega bo’lishi kerak. Samarali ish yuritish har bir tomon (ma’lumot bir kishidan boshqasiga, tashkilot bo’limidan bo’limga, tashkilotdan tashkilotga uzatiladi)dan ma’lum mahorat va bilim talab etadi, hamda ma’lum darajada o’zaro tushunish bo’lishi kerak. Ish yuritish o’zbek tilida olib borilar ekan, agar mazkur xodimlar o’zbek tili qonuniyatlaridan yaxshi xabardor bo’lmasalar, ular ish vaqtlarining hammasini (100%) bu ishga sarflaganlarida ham ijobiy natijaga erishish qiyin.

XULOSA • Ish yuritish sohasi o‘zbek tilining amalda bo‘lish imkoniyatlarini namoyish qiladigan yo‘nalishlardan bo‘lib hisoblanadi. Yoziladigan hujjat faqat uning muallifining o‘zi uchun yozilmasdan, ko‘pchilik, shu jumladan, yuqori tashkilot va muassasalar hamda ularning rahbarlari nazaridan o‘tishi ham inobatga olinsa, uni shakllantirishga jiddiy e'tibor berishga to‘g‘ri keladi. • Chunki hujjat ma'lum ma'noda uni yozgan kishining savodxonlik darajasini ko‘rsatuvchi oynadir. Shunday ekan, uni talablar darajasida rasmiylashtira olmagan yoki o‘z ona tilida savodli qilib yoza olmagan xodim jamoa oldida uyalib qolishi mumkin. Shu nuqtai nazardan, ma'lum bir korxona yoki tashkilotda ishlaydigan xodim o‘z faoliyatida zarur bo‘lgan asosiy hujjatlarning rasmiylashtirish qoidalarini puxta egallab olishi zarur.

Похожие

Ma`lumot axborot va xizmat yozishma hujjatlari

Axborot tizimlari va axborot texnologiyalari

Axborot resurslari

Axborot xavfsizligi

Axborot texnologiyalari