Dasturlash tizimlarining asosiy konstruksiyalari va tizimda qo’llash xususiyatlari

Загружено в:

28.12.2023

Скачано:

0

Размер:

102.830078125 KB

Скачать

Dasturlash tizimlarining asosiy konstrukstiyalari va tizimda qo’llash xususiyatlari

$C++ tilining alifbosi o’z ichiga 26 bosh lotin harflarini, 0 dan 9 gacha bo’lgan arab raqamlarini va quyidagi belgilarni ishlatadi: bo’sh joy belgisi; - + * / : ; . , % ? ! = «» № < > { } [ ] ( ) $ # & ^ ва ҳ.к.. C++ tilida xizmatchi so’zlar, izoxlar, identifikatorlar, amal belgilari, o’zgarmas va o’zgaruvchilar, ajratish belgilari mavjud. Dasturda izoxlar istalgan joyda berilishi mumkin. Ular { } - katta qavslar ichida yoziladi.$ Xizmatchi so’zlar. dasturchi tomonidan o’zgaruvchilar nomlari sifatida ishlatish mumkin bo’lmagan identifikatorlar xizmatchi so’zlar deyiladi. int extern else char register for float typedef do double static while struct goto switch union return case long sizeof default short break entry unsigned continue auto if

Xizmatchi so’zlar. dasturchi tomonidan o’zgaruvchilar nomlari sifatida ishlatish mumkin bo’lmagan identifikatorlar xizmatchi so’zlar deyiladi. int extern else char register for float typedef do double static while struct goto switch union return case long sizeof default short break entry unsigned continue auto if

Identifikator. Identifikatorlar lotin harflari, ostki chiziq belgisi va sonlar ketma ketligidan iborat bo’ladi. Identifikator lotin harfidan yoki ostki chizish belgisidan boshlanishi lozim. Misol uchun: A1, _MAX, adress_01, Katta va kichik xarflar farqlanadi, shuning uchun ohirgi ikki identifikator bir biridan farq qiladi.

O’zgaruvchilar. Dastur bajarilishi jarayonida o’z qiymatini o’zgartira oladigan kattaliklar o’zgaruvchilar dеyiladi. O’zgaruvchilarning nomlari harfdan boshlanuvchi harf va raqamlardan iborat bo’lishi mumkin. O’zguruvchilarni bеlgilashda katta va kichik harflarning farqlari bor. (A va a harflari 2 ta o’zgaruvchini bildiradi) har bir o’zgaruvchi o’z nomiga, toifasiga, xotiradan egallagan joyiga va son qiymatiga ega bo’lishi kеrak.

O’zgarmaslar. O’zgaruvchilar kabi o’zgarmaslar ham ma'lumotlarni saqlash uchun mo’ljallangan xotira yachеykalarini o’zida ifodalaydi. O’zgaruvchilardan farqli ravishda ular dasturni bajarilishi jarayonida qiymati o’zgarmaydi. Dasturda o’zgarmas e'lon qilinishi bilan unga qiymat bеrish lozim. Masalan: Const int pi=3.14

Amallar. Amallar undagi qastnashayotgan operandlarga ko’ra unar, binar, ternar toifalarga bo’linadi. Tilda quyidagi amallardan foydalanish mumkin: Arifmеtik amallar: +, -, /, *, % . Bo’lish amali butun sonlar ustida bajarilayotgan bo’lsa, natija doim butun bo’ladi, ya'ni kasr qism tashlab yuboriladi ( 9/5=1 ; vaxolangki 1,8 bo’lishi kеrak). Shuning uchun surat yoki maxrajiga nuqta (.) qo’yilsa, natija ham xaqiqiy bo’ladi (9./5=1.8) . % bеlgisi (modul opеratori) esa butun sonni butun songa bo’lgandan hosil bo’ladigan qoldiqni bildiradi. Masalan: 9 % 5=4.

Taqqoslash amallari: = = (tеngmi?); != (tеng emas); < ; > ; >=; <=. Mantiqiy amallar: && (and) mantiqiy ko’paytirish; || (or) mantiqiy qo’shish; ! (not) mantiqiy inkor. Mantiqiy amallarni ihtiyoriy sonlar ustida bajarish mumkin. Agar javob rost bo’lsa, natija 1 bo’ladi, agar javob yolg’on bo’lsa, natija 0 bo’ladi.

Masalan: i>50 && j==24 yoki 6 ≤ х ≤ 10 yozuvni х>=6 && x<=10 dеb yoziladi.

Qiymat berish amallari: qiymat berish amali belgisi – “=” bo’lib, uning yordamida odatda ma’lum o’zgaruvchiga qiymat o’zlashtiriladi, masalan, a=5; b = 2*c; x = y = z =1; inkrеmеnt amali: (++) ikki ma'noda ishlatiladi: o’zgaruvchiga murojaat qilinganidan kеyin uning qiymati 1 ga oshadi (а++) va o’zgaruvchining qiymati uning murojaat qilishdan oldin 1 ga oshadi (++а) ;

dеkrеmеnt amali: (--) , xuddi inkrеmеnt amalii kabi, faqat kamaytirish uchun ishlatiladi. Masalan: s = a + b++ (a ga b ni qo’shib kеyin b ning qiymatini 1 ga oshiradi); s = a+(--b) (b ning qiymatini 1ga kamaytirib, kеyin a ga qo’shadi). C++ tilida ishlatiladigan qisqartirilib yoziladigan amallar ham ishlatiladi (1- jadval):

Qisqartirilgan yozuv To’liq yozuv x += a; x = x + a; x -= a; x = x - a; x *= a; x = x * a; x /= a; x = x / a; x %= a; x = x % a;Qisqartirilga n Yozuv To’liq yozuv x += a; x = x + a; x -= a; x = x - a; x *= a; x = x * a; x /= a; x = x / a; x %= a; x = x % a;

Ma'lumotlarning toifalari Elementar toifa butun, haqiqiy, mantiqiy va simvolli toifalarni o’z ichiga oladi. bool (mantiqiy); char (simvolli); wchar_t (katta diapazondagi simvolli); int (butun); float (haqiqiy); double (ikkilangan aniqlangandagi haqiqiy toifa).

Borland C++ Builder 6da konsol ilovasini yaratish. //--------------------------------------------------------------- #include <vcl.h> #pragma hdrstop //--------------------------------------------------------------- #pragma argsused int main(int argc, char* argv[]) { return 0; } //--------------------------------------------------------------- Tuzilgan dasturni ishga tushirishdan oldin uni saqlash kerak bo’ladi. Uni saqlash uchun asosiy menyudan File=>Save All buyruqlar ketma- ketligini tanlash lozim.

LOYIHA FAYLI YARATILISHI BILAN AVTOMATIK TARZDA QUYIDAGI FAYLLAR HAM TUZILADI - Project1.bpr - loyiha fayli (bosh loyiha moduli); - Unit1.cpp – dastur matni yozilgan matnli fayl (bunday fayllar bir nechta bo’lishi mumkin); - Project1.exe - ilova fayli yoki bajariluvchi fayl. Bu fayl kompilyator yordamida, ya'ni kompilyatsiya jarayonida tuziladi. - Project1.tds - dasturni sozlash uchun mo’ljallangan fayl;

MA'LUMOTLARNI KIRITISH VA CHIQARISH << - ma’lumotlarni oqimga yozish; >> - ma’lumotlarni oqimdan o’qish. Hotiraga kiritish: cin >> a >> b; cin >>max >>min >> a2; Hotiradan chiqarish : cout << a; cout << x << y; cout << “y=” << y; cout << “ifodaning qiymati teng =”<< fax; cout << “min=”<<min<<endl;

$Konsol rejimi //------------------------------------------------------------------ #include <stdio.h> #include<iostream.h> #include<conio.h> #include <math.h> #include <vcl.h> #pragma hdrstop //-------------------------------------------------------------------- #pragma argsused int main(int argc, char* argv[]) { float PI=3.14; float r,v; cout << "R radius qiymatini kiriting:"<<"\n"; cin >>r; v=4*PI*r*r*r/3; cout << "Natija: "<<"\n"; cout <<"Shar hajmi=x"<<v; getch(); return 0; } //------------------------------------------------------------------$ $# include <math.h> # include <vcl.h> #pragma hdrstop # include "Unit1.h" //--------------------------------------------------------------------------- # pragma package(smart_init) # pragma resource "*.dfm" TForm1 *Form1; //--------------------------------------------------------------------------- __fastcall TForm1::TForm1(TComponent* Owner) : TForm(Owner) { } //--------------------------------------------------------------------------- void __fastcall TForm1::Button1Click(TObject *Sender) { float x,y,a,b; float pi=3.14; x=StrToFloat(Edit1->Text); y= StrToFloat(Edit2->Text); a=(pow(x,2)+5/exp(y-2)+sqrt(pow(x,2)+5)); b=(1+(pi/2))/sqrt(cos(a*x/2))*(exp(1/3)*(x)+4)); Label3->Caption=(“a=“+FloatToStr(a)); Label4->Caption=(“b=“+ FloatToStr(b)); }$ Takrorlash uchun savollar: 1. Munosabat amallari va ularning kattaliklar orasidagi shartlar sifatida qo’llanilishi (shart, ifoda, mantiqiy ifoda, munosabat amallari). 2. Mantiqiy amallar va ularning bajarilishi (|||, &&, !=). 3. Tarmoqlanuvchi hisoblash jarayoniga ta’rif bеring. 4. Shartsiz o’tish opеratori va uning qo’llanishi.

Dasturlash tizimlarining asosiy konstruksiyalari va tizimda qo’llash xususiyatlari

28.12.2023

0

102.830078125 KB

Похожие