logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Информатика и ИТ
  4. Dasturlash tillari sintaksisi va obyektlari. Python dasturida ko‘p uchraydigan xatolar

Dasturlash tillari sintaksisi va obyektlari. Python dasturida ko‘p uchraydigan xatolar

Загружено в:

21.11.2024

Скачано:

0

Размер:

749.6201171875 KB
Скачать
2-Ma’ruza PYTHON TILI01 Mavzu: Dasturlash tillari sintaksisi va obyektlari. Python dasturida ko‘p uchraydigan xatolar. Ma’lumot turlari, o‘zgaruvchilar, Sonlar va Matematik Amallar, ular ustida amallar tahlili. XATOLAR Har qanday dasturchi kod yozishda xato qiladi. Ko'p yozgan odam esa ko'p xato qiladi va bu tabiiy. Ba'zi xatolarimiz Python tomonidan dastur bajarilishdan avvaloq aniqlanadi. Ba'zilari esa dastur bajarish jarayonida aniqlanib, dasturimiz to'xtab qoladi. Keling, bugun dasturlashni yangi boshlaganlar eng ko'p yo'l qo'yadigan xatolar bilan tanishamiz. SyntaxError - SINTEKS XATOLIK SyntaxError bu eng ko'p uchraydigan xato bo'lib, odatda dasturlash tili qoidalariga amal qilmaslik natijasida kelib chiqadi. Aksar dasturlash muhitlari sintaks xatolikni dastur bajarilishidan avvaloq aniqlab, dasturchiga ishora beradi. Sintaks xatolik bor dasturni Python bajarmaydi. print "Hello World!" Natija: SyntaxError: Missing parentheses in call to 'print'. Did you mean print("Hello World!")? Odatda dasturlash muhiti xatoning turi bilan birga (SyntaxError), xato haqida qo'shimcha ma'lumot ham beradi (Missing parentheses in call to 'print'. Did you mean print("Hello World!")?). Agar ingliz tilini tushunmasangiz, Google Translate sahifasi yordamida matnni rus yoki o'zbek tiliga tarjima qilib olishingiz mumkin. EOL va EOF xatolik EOL (End of Line - qator yakuni) xatoligi sintaks xatolikning bir turi bo'lib, odatda qator oxirida qo'shtirnoq (birtirnoq) ni yopish esdan chiqqanda yuzaga keladi.   print("Hello World! Natija: SyntaxError: EOL while scanning string literal EOF (End of function - funksiya yakuni) xatoligi esa funksiya oxirida qavsni yopish esdan chiqqanda yuzaga keladi. print("Hello World!" Natija: SyntaxError: unexpected EOF while parsing   EOF xatoligining muammoli tarafi, Python aynan qaysi funktsiya yopilmay qolganini ko'rsata olmaydi, ya'ni kodni sinchiklab ko'zdan kechirib chiqish talab qilinadi. • Reja:  Butun sonlar bilan ishlash  O’nlik sonlar bilan ishlash  Python dasturida matematik amallar bilan ishlash  Kompleks sonlar bilan ishlash  Python dasturida const lar bilan ishlash  Python dasturida tasodifiy son funksiyalari bilan ishlash Sonlar bilan ishlash1C07 INTEGERS — BUTUN SONLAR Butun sonlarni ham o'zgaruvchida saqlash, ularning ustida qo'shish (+), ayirish (-), ko'paytirish(*), bo'lish (/) kabi arifmetik amalarni bajarish mumkin: a = 20 # Sonlar musbat yoki b = -30 # manfiy bo'lishi mumkin c = a + b print(c) Python - operatorlar orasidagi bo'shliqlarni inobatga olmaydi. O'qishga qulay bo'lishi uchun yuqoridagi kabi (bo'shliqlar bilan) yozishingiz mumkin.1D1E 1E 05 19 FLOATS — O'NLIK SONLAR Pythonda dasturida o'nlik sonlar floating point numbers yoki qisqa qilib floats deyiladi. " Floating point numbers " atamasini o'zbek tiliga " suzuvchi nuqtali sonlar " deb tarjima qilish mumkin. Ingliz tilida o'nlik sonlarni yozishda vergul (,) emas nuqta (.) belgisi ishlatiladi, va bu nuqta sonning katta kichikligiga qarab joyi o'zgargani uchun "floating" (suzuvchi) deyiladi. a = 20.0 # O’nlik musbat yoki b = -30.0 manfiy bo'lishi mumkin c = a + b print(c) a = 20.0 b = -30.0 c = 22.54661585352726 • Ayrim dasturlash tillarida konstant qiymatlar tushunchasi bor. Ya’ni konstantlar o'zgarmas bo'ladi (misol uchun π\pi π ning qiymati konstanta, o'zgarmas qiymat hisoblanadi). Pythonda konstanta tushunchasi yo'q, shuning uchun dasturchilar bunday o'zgaruvchilarning nomini katta harflar bilan yozishga kelishishgan ( ogohlantirish sifatida ) va buni python dasturi o’zgarmas qiymat deb qabul qiladi. Bu albatta qat'iy qonun emas, lekin kelajakda o'zgaruvchilar orasida konstant qiymatlarni ajratish uchun yaxshi usullardan biri. • PI = 3.14159 • E = 2.71 Python dasturida const lar bilan ishlash Qiziqarli fakt: Pi-dunyodagi eng tan olingan va eng mashhur matematik konstanta. Uning o'ziga xos bayram sanasi bor, u  Pi kuni  deb ataladi , bu 14 martga to'g'ri keladi (3/14).01 11 19 05 0102 18 11 0E 0A 0D UZUN SONLARNI KIRITISH Uzun sonlarni kiritishda, qulaylik uchun, raqamlarni pastki chiziq (_) yordamida guruhlash mumkin. Python - son tarkibidagi pastki chiziqlarni (_) inobatga olmasdan, uzun sonligicha qabul qiladi. Masalan : aholi_soni = 7_594_000_000 # o'zmizga qulay bo'lishi uchun shunday yozdik Print(aholi_soni) Natija: 7594000000 40 ARIFMETIK AMALLAR • Avvalgi darsimizda foydalanuvchidan ma'lumot olish uchun input() funktsyasidan foydalanishni o'rgandik. Kelin endi shu funktsiya yordamida foydalanuvchidan son olishni ko'raylik. Quyidagi kod foydalanuvchining tug'ilgan yilini so'raydi va uning yoshini hisoblab beradi: foydalanuvchining tug'ilgan yilini so'raymiz t_yil = int(input("Tug'ilgan yilingizni kiriting: ")) foydalanuvchi yoshini xisoblaymiz yosh = 2020 - t_yil # foydalanuvchi yoshini konsolga chiqaramiz print("Siz " + yosh + " yoshda ekansiz") INPUT() FUNKSIYASI VA SONLAR O'ZGARUVCHI (VARIABLE)0607 Ularni amalda sinab ko’rsak yaxshiroq tushunamiz: x = 10 y = 3 print(x + y) print(x - y) print(x * y) print(x / y) print(x % y) print(x ** y) print(x // y) 13 7 30 3.3333333333333335 1 1000 3 Ushbu darsimizni 2-qismida siz Python  math moduli haqida hamma narsani bilib olasiz. Matematik hisoblar Python rivojlanishining muhim qismidir. Ilmiy loyiha ustida ishlayapsizmi, yoki moliyaviy dastur yoki boshqa turdagi dasturlash bo'yicha ishlayapsizmi, matematikaga bo'lgan ehtiyojdan qochib qutula olmaysiz. Pythonda oddiy matematik hisoblar uchun siz qo'shish (+), ayirish (-), bo'lish (/) va ko'paytirish (*) kabi o'rnatilgan matematik  operatorlardan  foydalanishni o’rgandiz. Ammo shunday qiymatlar borki ular dasturda eksponensial, logarifmik, trigonometrik yoki daraja funktsiyalari kabi ilg'or operatsiyalar o'rnatilmagan. Bu siz ushbu funktsiyalarning barchasini noldan amalga oshirishingiz kerakligini anglatadimi ? Python  math moduli haqida Yaxshiyamki, yo'q. Python yuqori darajadagi matematik operatsiyalar uchun maxsus ishlab chiqilgan  modulni math ni taqdim etadi:1E080A0D 20 0B 19 Python math  moduli matematik operatsiyalar bilan  shug'ullanish  uchun mo'ljallangan muhim xususiyatdir. U standart Python versiyasi bilan birga keladi va boshidanoq mavjud. Uni chaqirish uchun dastur boshida import math deb kiritishni o’zi kifoya Import math import math R=int(input(“Radiusni qiymatini kiriting = “)) S=2*math.pi*R print(“S ning qiymati quyidagiga teng bo’ldi” , S)391917 Cheksizlik ∞ Cheksizlikni raqam bilan aniqlash mumkin emas. Aksincha, bu hech qachon tugamaydigan yoki cheksiz narsani ifodalovchi matematik tushunchadir. Cheksizlik har ikki yo'nalishda ham, ijobiy yoki salbiy bo'lishi mumkin. Berilgan qiymatni mutlaq maksimal yoki minimal qiymatga solishtirishni xohlaganingizda  algoritmlarda  cheksizlikdan foydalanishingiz mumkin . Pythonda musbat va manfiy cheksizlik qiymatlari quyidagicha: >>> f "Positive Infinity = { math . inf } " ‘ Positive Infinity = inf ’ >>> f "Negative Infinity = { - math . inf } " ‘ Negative Infinity = -inf ‘ Endigi kodda , 10  308  (suzuvchi nuqtali raqamning maksimal hajmi) math.inf qiymatidan kattaroqdir , bu ikki barobar aniqlikdagi raqam.x x = 1e308 math . inf > x True y = -1e308 y > -math.inf True 0D1C Raqam emas (NaN) Raqam yoki NaN emas, aslida matematik tushuncha emas. U kompyuter fanlari sohasida raqamli bo'lmagan qiymatlarga havola sifatida ko’rsatish uchun paydo bo'lgan. NaN qiymati noto'g'ri kiritilgan ma'lumotlarga bog'liq bo'lishi mumkin yoki raqamli bo'lishi kerak bo'lgan o'zgaruvchi  matn  belgilari  yoki belgilar bilan buzilganligini ko'rsatishi mumkin. Qiymatning NaN ekanligini tekshirish osonroq. Agar shunday bo'lsa, bu sizning dasturingizda noto'g'ri qiymatlarga olib kelishi mumkin. Python 3.5 versiyasida NaN konstantasini taqdim etdi. Quyidagi qiymatni kuzatishingiz math.nan ko’rishish mumkin:01 • Ko’p qatorli izohlar • Python ko’p qatorli izohlar hosil qilish uchun alohida belgiga ega emas . Shuning uchun har bir qator uchun alohida # belgisi ishlatiladi. Ammo 3 talik qo’shtirnoq ichiga yozilgan matnni o’zgaruvchiga biriktirilmasa ko’p qatorli izoh sifatida ishlatish mumkin: """ Bu izoh ko'p qatorli izohidir """ • print("Dasturlashni o'rganamiz") type Ma’lumot turini aniqlash Ma’lumot turini aniqlash uchun type() funksiyasi ishlatiladi. Hozirgi misolda x o’zgaruvchisining turini ekranga chiqaramiz: x = 5 print(type(x)) Complex sonlar • Kompleks sonni yaratish uchun complex(a,b) funksiyasidan foydalanish mumkin. • Bunda a - argument sifatida haqiqiy qism, b – argument sifatida, mavhum • qismuzatiladi. Shuningdek, sonni a+bj ko‘rinishida ifodalanadi. a= float ( input ('Kompleks sonning haqiqiy qismini kiriting:')); b= float ( input ('Kompleks sonning mavhum qismini kiriting:')); x= complex (a,b); print(x); • Ikkita kompleks sonlarning haqiqiy va mavhum qismlari berilgan. Ushbu kompleks sonlarning yig‘indisini ekranga chiqaruvchi dastur tuzing. a= float (input('1-kompleks sonning haqiqiy qismini kiriting = ')); b= float (input('1-kompleks sonning mavhum qismini kiriting = ')); x= float (input('2-kompleks sonning haqiqiy qismini kiriting = ')); y= float (input('2-kompleks sonning mavhum qismini kiriting = ')); kompleks1 =complex(a,b); kompleks2 =complex(x,y); s=kompleks1+kompleks2; print("Kompleks sonlarning yig'indisi=",s) E ’ ti b o r i n g i z u c h u n t a s h a k k u r20 0F 16 0B 07 0A 0C 04 37 0C 3B 05 02 19 0D 02 04 05 03 09 06 0D 09 10 10 02 0A

Похожие

Python dasturlash tili
Loyihalashning lingvistik ta’minoti kiritish tillari va dasturlash tillari
Axborot jarayonlarini algoritmlash va dasturlash. Zamonaviy dasturlash tillari
Python dasturida telegramm botni tuzish tartibi va modullari. Python dasturida Telegramm Bot yaratishda kerak bo‘ladigan metodlar
Python dasturlash tilida tasodifiy sonlar