C++ da kiritish chiqarish operatorlari va arifmetik amallar - Информатика и ИТ - Презентации

C++ da kiritish chiqarish operatorlari va arifmetik amallar

Загружено в:

28.07.2023

Скачано:

0

Размер:

611 KB

C++ da kiritish chiqarish operatorlari va arifmetik C++ da kiritish chiqarish operatorlari va arifmetik amallaramallar Reja:Reja: 1. Arifmetik ifoda va amallar; 2. Siljitish amallari; 3. Inkrement va dekrement; 4. Bitlarga ishlov beruvchi operatorlar; 5. Amallar bajarilish ketma-ketligi; 6. Xulosa.

Arifmetik ifodalar Konstantalar, o‘zgruvchilar, ajratgichlar, amallar belgilarni kiritib, ma'lumotlarni asosiy tiplarini tavsiflab va o‘zgaruvchilarni qaragandan so‘ng albatta ifodalarni ta'riflash mumkin. <ifoda>:: = <arifmetik ifodalar> | <mantiqiy ifodalar> <arifmetik ifodalar> +, -, *, /, % (modul bo‘yicha bo‘lish) amallari bilan bog‘langan. Masalan: a=b 12.9-x 3.14159*7 x/3 16% Bu yerda ( ) qavslari ishlatiladi. a+(6*s-s)/2 (a+b)*c-1

Munosabat va mantiqiy ifoda Munosabat amallari. = = teng, != teng emas < kichik, < = kichik yoki teng > katta, > = katta yoki teng Munosabatlarga misollar a-b>6.3 (x-4)*3 = = 1< 6< = 44 Mantiqiy amallar ! – inkor && - kon'yunksiya || - diz'yunksiya

Munosabat va mantiqiy ifoda х у !.x x||y x & &y 0 0 1 0 0 0 1 1 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0 1 1

Arifmetik amallar Amallar odatda unar, ya'ni bitta operandga qo‘llaniladigan amallarga va binar, ya'ni ikki operandga qo‘llaniladigan amallarga ajratiladi. Binar amallar additiv ya'ni + qo‘shish va – ayirish amallariga, hamda multiplikativ, ya'ni * ko‘paytirish, / bo‘lish va % modul olish amallariga ajratiladi. Butun sonni butun songa bo‘lganda natija butun songacha yaxlitlanadi. Misol uchun, 20/3 = 6; (-20)/3 = -6; 20/(-3) = -6.

Arifmetik amallar Modul amali butun sonni butun songa bo‘lishdan hîñèë bo‘ladigan qoldiqqa tengdir. Agar modul amali musbat operandlarga q¢llanilsa, natija hàì musbat bo‘ladi, aks hîëäà natija ishorasi kompilyatorga bog‘liqdir. Unar amallarga ishorani o‘zgartiruvchi unar minus – va unar plyus + amallari kiradi. Bundan tashqari inkrement ++ va dekrement -- amallari hàì unar amallarga kiradi.

Inkrement Inkrement ++ unar amali qiymatni 1 ga oshirishni ko‘rsatadi. Amalni prefiks, ya'ni ++i ko‘rinishda ishlatish oldin o‘zgaruvchi qèéìàòèíè oshirib, so‘ngra foydalanish lozimligini, postfiks esa i++ ko‘rinishda ishlatish oldin o‘zgaruvchi qiymati foydalanib, so‘ngra oshirish kerakligini ko‘rsatadi. Misol uchun, i ning qiymati 2 ga teng bo‘lsin, u hîëäà 3+(++i) ifoda qiymati 6 ga, 3+i++ ifoda qiymati 5 ga teng bo‘ladi. Ikkala holda ham i ning qiymati 3 ga teng bo‘ladi.

Dekrement Dekrement -- unar amali qiymati 1 ga kamaytirishni ko‘rsatadi. Bu amal ham prefiks va postfiks ko‘rinishda ishlatilishi mumkin. Bu ikki amalni faqat o‘zgaruvchilarga qo’llash mumkin.

Amallar ustivorligi Murakkab ifodalarda qaysi amal birinchi navbatda bajarilishi operator prioritetiga bog‘liq. Masalan: x = 5+3*8. Ko‘paytirish qo‘shishga nisbatan yuqoriroq prioritetga ega. Shuning uchun bu ifoda qiymati 29 ga teng bo‘ladi. Agarda ikkita matematik ifodaning prioriteti teng bo‘lsa, ular chapdan o‘ngga qarab ketma-ket bajariladi. Masalan: x = 5+3+8*9+6*4 . Bu ifodada birinchi ko‘paytirish amallari chapdan o‘ngga qarab bajariladi 8*9 = 72 va 6*4 = 24 . Keyin qo‘shish amallari bajariladi. Natijada x = 104 qiymatga ega bo‘ladi.

Amallar ustivorligi Lekin, barcha amallar ҳ am bu tartibga amal қ ilmaydi. Masalan , o’zlashtirish amali o’ngdan chapga qarab bajariladi. Additiv amallarining ustivorligi multiplikativ amallarining ustivorligidan pastrokdir. Unar amallarning ustivorligi binar amallardan yuqoridir.

Nisbat amallari Nisbat amallari qiymatlari 1 ga teng agar nisbat bajarilsa va aksincha 0 ga tengdir. Nisbat amallari arifmetik tipdagi operandlarga yoki ko‘rsatkichlarga qo‘llaniladi. Misollar: 1! = 0 qiymati 1 ga teng; 1 == 0 qiymati 0 ga teng; 3> = 3 qiymati 1 ga teng; 3>3 qiymati 0 ga teng; 2< = 2 qiymati 1 ga teng; 2<2 qiymati 0 ga teng; Katta >, kichik <, katta yoki teng > = , kichik yoki teng < = amallarining ustivorligi bir xildir. Teng = = va teng emas ! = amallarining ustivorligi o‘zaro teng va qolgan amallardan pastdir.

Mantiqiy amallar C++ tilida mantiqiy tip yo‘q. Shuning uchun mantiqiy amallar butun sonlarga qo‘llanadi. Bu amallarning natijalari quyidagicha aniqlanadi: x||y amali 1 ga teng agar x>0 yoki y>0 bo‘lsa, aksincha 0 ga teng. x&&y amali 1 ga teng agar x>0 va y>0 bo‘lsa, aksincha 0 ga teng. !x amali 1 ga teng agar x>0 bo‘lsa, aksincha 0 ga teng Bu misollarda amallar ustivorligi oshib borish tartibida berilgandir. Inkor ! amali unar qolganlari binar amallardir.

Qiymat berish amali Qiymat berish amali = binar amal bo‘lib chap operandi odatda o‘zgaruvchi o‘ng operandi esa ifodaga teng bo‘ladi. Misol uchun z = 4.7+3.34 Bu qiymati 8.04 ga teng ifodadir. Bu qiymat Z o‘zgaruvchiga ham beriladi. Bu ifoda oxiriga nuqta vergul (;) belgisi qo‘yilganda operatorga aylanadi. z = 4.7+3.34 Bitta ifodada bir necha qiymat berish amallari qo‘llanilishi mumkin. Misol uchun: c = y = f = 4.2+2.8;

Qiymat berish amali Bundan tashqari C++ tilida murakkab qiymat berish amali mavjud bo‘lib, umumiy ko‘rinishi quyidagichadir: O‘zgaruvchi_nomi amal = ifoda; Bu yerda amal quyidagi amallardan biri *,/,%,+,-, &,^,|, <<,>>. Misol uchun: x+ = 4 ifoda x = x+4 ifodaga ekvivalentdir; x* = a ifoda x = x*a ifodaga ekvivalentdir; x/ = a+b ifoda x = x/(a+b) ifodaga ekvivalentdir; x>> = 4 ifoda x = x>>4 ifodaga ekvivalentdir;

Shartli amal Shartli amal ternar amal deyiladi va uchta operanddan iborat bo‘ladi: <1-ifoda>?<2-ifoda>:<3-ifoda> Shartli amal bajarilganda avval 1- ifoda hisoblanadi. Agar 1-ifoda qiymati 0 dan farqli bo‘lsa 2- ifoda hisoblanadi va qiymati natija sifatida qabul qilinadi, aks holda 3-ifoda hisoblanadi va qiymati natija sifatida qabul qilinadi. Misol uchun modulni hisoblash: x<0?-x:x yoki ikkita son kichigini hisoblash a<b?a:b. Shuni aytish lozimki shartli ifodadan har qanday ifoda sifatida foydalanish mumkin. Agar F FLOAT tipga,a N – INT tipga tegishli bo‘lsa, (N > 0) ? F : N ifoda N musbat yoki manfiyligidan qat'iy nazar DOUBLE tipiga tegishli bo‘ladi. Shartli ifodada birinchi ifodani qavsga olish shart emas.

Define direktivasi Almashtiruvchi define direktivasidan nomlangan konstantalar kiritish uchun foydalanish mumkindir. Misol uchun: #define ZERO 0 Agar dasturda quyidagi matn mavjud bo‘lsin: int d = ZERO; Preprotsessor bu matnda har bir ZERO konstantani uning qiymati bilan almashtiradi, va natijada quyidagi matn hosil bo‘ladi. int d = 0;

Tiplar bilan ishlovchi amallar Masalan: int x q 1.7Q1.8; int y q (int)1.7Q(int)1.8; Bu amallar bajarilishi natijasida x o'zgaruvchi qiymati 3 ga o'zgaruvchi qiymati 2 ga teng bo'ladi. int a q 1/3; //0 float a q 1.7Q1.8; float b q (float)1/3; 0.333333333

Kutubxona funksiyalari (direktivalar). • #include <stdio.h> - C tilida kiritish/chiqarish. • #include <iostream.h> - CQQ tilida kiritish / chiqarish • #include <math.h> - standart funksiyalar uchun • #include <conio.h> - kiritish/chiqarishni nazorat qilish • #include <string.h> - qator tipli o’zgaruvchilar bilan ishlash • #include <stdlib.h> - standart kutubxona fayllarini chaqirish • # include <time.h> - kompyuterning soatidan foydalanish • #include <graphics.h> - CQQ tilining grafik imkoniyatlaridan foydalanish

Standart funksiyalar Функц ия Ёзилиши Функци я Ёзилиши sin x sin(x) sqrt (x); pow(x,1/2.) cos x cos(x) abs(x); fabs(x) tg x tan(x) arctan x atan (x) ln x log(x) pow(x, 2/3.) lg x log10(x) log 2 x log(x)/log(2) x^a pow(x,a) e exp(x) arcsin x asin(x) arccos x acos(x)

Qo’shimcha standart funksiyalar • a) ceil(x) - x ni o’zidan katta yoki teng bo’lgan butun songacha yaxlitlash. • Masalan: ceil (12.6) = 13; ceil (-2.4)= -2; • b) floor (x) – x ni o’zidan kichik yoki teng bo’lgan butun songacha yaxlitlash. • Masalan: floor (12.1) = 12; floor (4.8) = 4; • floor(-12.1) = -13; floor (15.9)=15; • c) fmod (x,y) – x/y ning qoldig’ini kasr son ko’rinishida beradi. • Masalan: fmod (7.3,1.7) = 0.5

Xulosa • C++ da amallarni bajarish har doim = belgisi bilan boshlanmaydi. Binobarin (c+=1) amali ham bor. • Dasturda hech qachon ifodada qatnashgan identifikatorlarni ifodadan keyin e’lon qilib bo’lmaydi.

Похожие

C++ da o’zgaruvchilar

C++ da istisnolar bilan ishlash

C++ da dastlabki dasturni yozish

Visual C++ da komponentalar bilan ishlash

Python da matematik funksiyalar, pythonda arifmetik, mantiqiy operatorlar va ularning tadbiqi