Soliq huquqi tushunchasi metodi va predmeti - Юриспруденция - Презентации

Soliq huquqi tushunchasi metodi va predmeti

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

3266.5 KB

SOLIQ HUQUQI TUSHUNCHASI METODI VA PREDMETI 1. Soliq tushunchasi va uning ahamiyati. 2. Soliq huquqining rivojlanishida ijtimoiy- iqtisodiy muhit. 3. Soliq huquqi haqidagi qarashlar va uning ta'rifi. Reja:

O'zbekiston Respublikasida amal qilayotgan soliq tizimi ko'p tomonlama milliy iqtisodiyotning o'ziga xos xususiyatlarini aks ettirish bilan birga, ko'p jihatdan soliq solishning g'arb tizimi ko'rsatkichlariga to'g'ri keladi, bu esa, davlatimiz ijtimoiy - iqtisodiy rivojlanishining strategik maqsadlari bilan uzviy bog'liqdir. Soliq tushunchasi va uning ahamiyati Soliq tizimining tuzilish tamoyillari, odatda, u yoki bu mamlakat rivojlanishining iqtisodiy rivojlanishiga bog'liq bo'lib, umumiy qonuniyatlarga ega.

O'zbekiston soliq tizimining rivojlanishi negiziga bir qancha taraqqiy etgan xorijiy davlatlarda asosiy hisoblangan va o'z samaradorligini ko'rsatgan soliq tizimining tuzilish tamoyillari asos qilib olingan. Ular orasida davlat tomonidan qattiq markazlashtirilgan boshqaruv asosida soliq tizimini bir butunligini ta'minlaydigan tizimlilik; soliqni undirishning keng qonunchilik asosi; ayrim hollarda soliq to'lovchiga soliq solishning aniq tizimini tanlash huquqi berilgan soliqlar o'rtasidagi o'zaro bog'liqlik; soliqlarni umumdavlat (markaziy) soliqlari va mahalliy soliqlarga qat'iy bo'lish; har yili soliqlar stavkalarini aniqlash hamda davlat tomonidan har yili qabul qilingan davlat byudjeti to'g'risidagi qonun doirasida siyosiy o'zgarishlar va iqtisodiy kon'yukturani hisobga olgan holda, soliq siyosatini amalga oshirish imkoniyati bilan ta'minlangan soliq tizimining qayishqoqligi (moslashuvchanligi); mamlakat iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishini rag'batlantirish bilan bog'liq.

Soliq tizimining rivojlanish negizida ma'lum huquqiy institutlar va tushunchalar yotadi, ularni e'tiborga olmaslik soliq haqidagi qonun hujjatlarining buzilishini keltirib chiqaradi, soliq yig'imlaridan kelib tushadigan mablag'larning keskin kamayishiga sabab bo'ladi. Soliqning ma'muriylashtirish tashkiliy-huquqiy unsurlarining muvozanatlashuviga, nazoratning shakl va uslublariga ham katta e'tibor qaratiladi.

Soliq institutlarining yuzaga kelishi davlat va bozor infratuzilmasi mavjudligi hamda ularning ishlashi bilan bog'liq ob'ektiv zaruriyat natijasidir. Agar sobiq rejali taqsimot tizimi doiralarida korxonalar foydasining turli ishlab chiqarish fondlarini shakllantirishdan qolgan qismi byudjetga o'tkazilag bo'lsa, bozor iqtisodiyoti soliq munosabatlarining ahamiyatliligini hokimiyat organlarini moliyaviy mablag'lar bilan ta'minlash usuli sifatida, iqtisodiy jarayonlarga taraqqiy etgan davlatning ta'sir ko'rsatuvchi muhum unsuri sifatida belgilab berdi.

Soliqlar huquqining paydo bo'lishi va rivojlanishi jamiyatning demokratlashuvi, huquqiy davlat g'oyasi bilan bog'liqdir. Soliq solish huquqiy tabiat nuqtai -nazaridan ijtimoiy ishlab chiqarish bilan davlat o'rtasidagi mulkiy munosabatlarni tartibga solish, ularni muayyan doiraga kiritish chora - tadbiridir. Soliq huquqning asosiy vazifasi mulkchilik huquqini davlatning noqonuniy va cheklanmagan da'vo, talablaridan himoyalash, soliq to'lovchi bilan davlat manfaatlari muvozanatini saqlab turishdir. Soliq huquqining rivojlanishida ijtimoiy- iqtisodiy muhit

Soliqqa tortishda yuzaga keladigan huquqiy munosabat qarz va qarzdor munosabatidir. Qarz va qarzdor munosabatining yuzaga kelishi uchun taraf mavjud bo'lishi kerak. Soliq munosabatlarida bu taraflardan biri soliq undiruvchi va ikkinchisi esa soliq to'lovchidir. Soliq undiruvchi - qonun tomonidan soliq undirish vakolati berilgan ma'muriy tashkilotlarga soliq undiruvchi deyiladi. Bu vakolat bir mamlakatda ustunlik haqiga ega bo'lgan, boshqacha qilib aytganda, mamlakatda fuqarolar va mol- mulk ustidan o'z vakolatini qo'llash huquqiga ega bo'lgan, ijtimoiy organga oiddir.

O'zbekiston kabi markaziy davlatlarda soliqqa tortish huquqi faqatgina davlatga oiddir. AQSh yoki Shvetsariya kabi federal davlatlarda bu huquq markaziy federal davlat bilan federal hokimiyatlarga oid ekanligi davlatlar konstitutsiyalarida ko'rsatib o'tilgan. Bu tur davlatlarda federal davlat bilan federatsiya a'zolari o'rtasida alohida soliqlarni o'z ichiga oluvchi soliq sohalari belgilangan. Markaziy davlatlarda davlat o'zining soliqqa tortish huquqini ba'zi hollarda mahalliy idoralarga berishi murnkin. Masalan, Konstituttsiyamizning 100-moddasida shunday deyiladi: -«mahalliy hokimiyat organlari ixtiyoriga quyidagilar kiradi: .. .mahalliy byudjetni shakllantirish va uni ijro etish, mahalliy soliqlar, yig'imlarni belgilash, byudjetdan tashqari jamg'armalarni hosil qilish; Soliq undirishning asosi davlatning qonun yordamida fuqarolarning soliqqa tortish huquqiga asoslanganidan soliq undiruvchi davlat yoki uning tomonidan vakolat berilgan ijtimoiy tashkilotlardir.

So'ngi yuz yillikda xalqaro munosabatlarning avj olishi va rivojlanishi natijasida ikki tomonlama soliqqa tortish muammosini yuzaga keltirdi. Bir soliq to'lovchining bitta iqtisodiy faoliyat yoki daromad yuzasidan, birdan ortiq davlatga soliqlar bo'yicha qarzdor bo'lishi, soliqqa tortishning adolat printsipiga ziddir. Bu masalada, awallari bir qancha davlatlar o'zlarining soliqqa tortish vakolatlari doirasini toraytirish yo'li bilan ikki tomonlama soliqqa tortishni bartaraf etish uchun bir yoqlama harakat qilganlar.Davlatning soliqqa tortish vakolatlari asosiy qoida sifatida faqatgina mazkur davlatda amal qilinadi.

ADABIYOTLAR : 1. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1997 yil, № 2, 54-modda. 2. O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining qarorlari to‘plami, 1997 yil, 6-son, 23-modda. 3. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1994 yil, №5, 1995 yil №9. 4. O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudining Axborotnomasi, 1996 yil, № 3-4. 5. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining Axborotnomasi. 1991 yil, № 4 - 86-modda.

Похожие

Rim huquqi tushunchasi va predmeti

Mulk va mulk huquqi tushunchasi va tamoyillari

Xalqaro huquq fanining predmeti, metodi va tizimi

Jinoyat huquqi tushunchasi, prеdmеti, vazifalari va prinsiplari

Huquq tizimi va huquqiy tizim