Ijtimoiy xulq normalari tushunchasi

Ijtimoiy xulq normalari tushunchasi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

526.087890625 KB

Ijtimoiy xulq normalari tushunchasi

• Ijtimoiy normalar - bu jamiyatda insonlarning umumiy xulk-atvori qoidalari yigindisi bulib, ijtimoiy-iktisodiy tuzumga asoslangan, ongli iroda foaliyatining natijasidir. • Jamiyat xayotidagi ijtimoiy munosabatlarni tartibga solishda ijtimoiy normalar katta urin uynaydi. Ijtimoiy normalar deganda, kishilarning, jamoalar va ijtimoiy guruxlarning о`zaro munosabatlarini, yurish-turishi va xatti- xarakatlarini tartibga soluvchi barcha qoidalar yig`indisi tushuniladi.

• Ijtimoiy normalar – odamlar va ularning birlashmalari о`rtasidagi munosabatlarni tartibga soluvchi umumiy xulq-atvor qoidalari bо`lib, ular «inson – inson» munosabatlarini tartibga soladi. • Ijtimoiy normalarning turlariga quyidagilar kiradi: axloq normalari, jamoat birlashmalari normalari, milliy urf-odatlar, xalqlarning odatlari, an`analarning normalari, siyosiy hayot normalari, huquq normalari, diniy normalar.

• Axloq normalari – ezgulik va yovuzlik, sha`n, qadr-qimmat, adolat va nohaqlik, burch va mas`uliyat haqidagi axloqiy tushunchalarga muvofiq ravishda jamiyatda о`rnatilgan xulq- atvor qoidalaridir.

• Jamoat birlashmalarining normalari – jamoat birlashmalarining о`z faoliyatini tartibga solish uchun va tashkilotlarning a`zolari о`rtasidagi munosabatlarni aniqlash uchun о`rnatgan xulq-atvor qoidalaridir.

• Odat normalari – kishilarning kо`p marta takrorlanganligi uchun odatga aylangan va shu tariqa avloddan-avlodga о`tib kelayotgan xulq-atvor qoidalaridir. • An`ana normalari – ilg`or an`analarni asrash munosabati bilan yuzaga kelgan umumlashgan va barqaror xulq-atvor qoidalari.

• Siyosiy normalar – alohida shaxslar va siyosiy birlashmalarining hokimiyatga munosabati masalalarini tartibga soluvchi xulq-atvor qoidalari. • Huquq normalari – davlat tomonidan belgilanadigan umummajburiy xulq-atvor qoidalari.

• Ijtimoiy normalarning umumiy belgilari quyidagilardan iborat: • a) insonlarning jamiyatdagi xulk-atvor qoidalari, ya`ni fukarolarning о`rtasidagi munosabatlar qanday bо`lishini belgilaydi; • b) umumiy xulk-atvor qoidalar sifatida muayyan xayot vaziyatlarida xarakatlarni belgilaydi; • v) insonlarning ongli-xoxish foaliyati natijasida vujudga keladi; • g) jamiyatdagi ijtimoiy-iqtisodiy tuzum bilan chambarchas bog`likligi, uning iqtisodiy bazisini /ustkurmasini/ belgilaydi.

• Muxtasar qilib aytganda, inson yashar, faoliyat kо`rsatar ekan, xoxlaydimi, yо`qmi muayyan qoidalarga asoslanib yashaydi. Uning hayotini tartibga solib turuvchi qoidalar ijtimoiy normalar deyiladi.

• Har bir inson о`z hayotida huquq bilan aloqada bо`lib, huquq haqida о`z shaxsiy tasavvuriga ega bо`ladi. «Umrida tabiatshunoslik va tarix masalalariga qiziqmagan insonni topish mumkindir, - deb ta`kidlagan edi rus huquqshunosi N.M.Korkunov, - lekin hayoti davomida huquq masalasiga duch kelmay yashash hech aql bovar qilmaydigan ishdir.

• Qanchalik odamovi bо`lmang, qanchalik odamlardan qochmang, siz huquqiy masalalarni chetlab о`tolmaysiz. Hech bо`lmaganda bitta huquq, shaxsiy erkinlik huquqi sizni qiziqtirmasdan qolmaydi. Odamlardan qochib bо`lsa-da siz ularga: bu yer mening shaxsiy mulkim, bu yerga bostirib kirishga haqqingiz yо`q, - deb aytishingiz kerak-ku"

• Fikrlash jarayoni va uning qonuniyligining о`zi normativdir, til va uning grammatikasi normativdir va, nihoyat, ijtimoiy voqelik va inson axloqi ham normativdir. Insoniyat, odatda bilimni va ma`lum qoidalar ichidagi harakatining kerakligini jamlab, erishilgan bilim va tajribalarni mustahkamlaydi, doimo rivojlantiradi, ijtimoiy hayotni meyorga soladi.

Похожие

Huquq normalari

Huquq tushunchasi (8-sinf darslik asosida)

Jinoyat sub’yekti tushunchasi

Huquq haqida ta’limot

Xalqaro huquq fanining predmeti, metodi va tizimi