O`zbekistonda olib borilayotgan kon qidiruv ishlari - Геология - Презентации

O`zbekistonda olib borilayotgan kon qidiruv ishlari

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

596.4443359375 KB

O`zbekistonda olib borilayotgan kon qidiruv ishlari

• Neft sanoati — ogʻir sanoat sohasi. Neft va gaz konlarini qidirish, kon quduqlari qazish, neft va neft bilan aralash chiqadigan gazni qazib olish, neft gazini qayta ishlash, neftni quvurlar orqali joʻnatishni oʻz ichiga oladi. Neft sanoati neft quduqlarini mexanik usulda qazishga oʻtilgan davrdan (AQSH, 1859) rivojlana boshladi, deb hisoblanadi. Rossiyada 1-neft qudugʻi Kubanda 1864 yilda qazilgan. Neft sanoati Kanadada 1862 yildan, Venesuelada 1917 yildan, Eronda 1908 yildan paydo boʻlgan.

• Hozirgi vaqtda energiyaning asosiy manbalaridan biri neft va gaz hisoblanadi. Ulardan asosan turli suyuq yoqilg’ilar- benzin, kerosin, dizel va qozonxona yoqilg’isi (mazut) olish uchun foydalaniladi. Shuningdek, neftdan maxsus va surkov moylari ham ishlab chiqariladi. Qayta ishlash jarayonlari orqali olingan maxsulotlar plastmassalar, sintetik kauchuk va smola, sun’iy tola, yuvish vositalari va shu kabi bir qator xalq xo’jaligi uchun zarur maxsulotlar ishlab chiqarishda xom-ashyo sifatida foydalaniladi.

• Mamlakatimiz mustaqillikka erishgan yillardan boshlab ishlab chiqarishning asosiy sohalaridan hisoblangan neft va gaz sanoatida katta e’tibor qaratildi. Mamlakatimiz prezidenti I.A. Karimovning 1992- yildagi neft va gaz sohasini rivojlantirish to’g’risidagi qaror va farmonlari sohada qilinishi kerak bo’lgan ishlar qo’lamini aniqlab berdilar. Respublika yoqilg’i-energetika mustaqilligiga erishish maqsadida mavjud ishlab turgan zavodlar qatoriga yangi zavodlar qurishga kirishildi. Yangi quriladigan zavodlar ishga tushishi bilan ichki bozordagi yoqilg’i maxsulotlariga bo’lgan talabni qondirish bilan birgalikda tashqi bozorga ham maxsulot eksport qilish ko’zda tutilgan edi.

• O’zbekiston mustaqillikka erishgunga qadar neft va gazni qayta ishlash zavodlari Oltiariq (1904 yil), Farg’ona (1958 yil), va Muborak (1971 yil) gazni qayta ishlash zavodlari qatoriga 1997-yil 22-avgustda ishga tushurilgan Buxoro neft va gaz kondensatini qayta ishlashga mo’ljallangan zavod va 2001 yilda Sho’rton gaz-kimyo majmuasi qo’shildi. Hozirgi kecha kunduzda Ustyurt platosida Janubiy Koreya respublikasi bilan hamkorlikda qurilishi boshlangan “Ustyurt gaz-kimyo majmuasi” 2016 yilda ishga tushirilishi ko’zda tutilmoqda. Umuman, O’zbekistondagi neft va gazni qayta ishlash sohasini vujudga kelishiga nazar solsak, XIX-asr oxirida Farg’ona vodiysida ochilgan dastlabki konlar asosida 1904 — 1906 yillarda O’zbekistonda birinchi Oltiariq neftni qayta ishlash zavodi asosan neftni birlamchi qayta ishlashga mo’ljallangan bo’lib, hozirgi vaqtdagi ishlab chiqarish quvvati yiliga 1,5 mln. tonnani tashkil etadi.

• Maxsulot ishlab chiqarishni ko’paytirish maqsadida 1958 yilda Farg’ona neftni qayta ishlash zavodi ishga tushirildi. Zavodda neftni birlamchi va ikkilamchi qayta ishlash jarayonlari olib boriladi. Uning hozirgi vaqtdagi ishlab chiqarish quvvati yiliga 5,5 mln., tonna neft va gaz kondensatini qayta ishlashga mo’ljallangan. Zavodda shuningdek, yiliga 500 ming tonna moy ishlab chiqarish quvvatiga ega qurilmalari mavjud. 1996 yil Farg’ona neftni qayta ishlash zavodi chet el ilg’or texnologiyalari (Yaponiya) asosida qayta rekonstrukstiya qilindi. Hozirda zavodda neft maxsulotlarini 50 dan ortiq turi ishlab chiqariladi.

• Respublikamizda neft kimyosi va organik sintez moddalar olishni ko’paytirish maqsadida 17-fevral 1998-yil “O’zbekneftgaz” va “ABB Lummus Global” ( AQSh), “ABB Soimi” (Italiya), «Nisho Ivai», “Toyo iujiutgiug”(Yaponiya), kompaniyalari o’rtasida gaz kimyo majmuasini loyixalash, qurilmalarni yotqizish, o’rnatish va ishga tushurish bo’yicha shartnoma imzolandi. 2001 yil oxirida Sho’rtan gaz-kimyo majmuasi ishga tushirildi va 2002 yil 15-avgustda birinchi o’zbek polietileni ishlab chiqarildi. Gaz kimyo majmuasining umumiy quvvati yiliga 4,2 mlrd.m 3 tabiiy gazni qayta ishlashga mo’ljallangan bo’lib, quyidagi maxsulotlar olinadi: • - donador polietilen ( 125 ming, tonna); • - suyultirilgan gaz (137 ming, tonna); • - donador oltingugurt (4 mlrd. tonna).

• 1960 yilda 1,6 mln. tonna neft (gaz kondensati bilan birga) qazib olingan bo`lsa, 1980 yilda-1,3, 1990 yilda- 2,8, 1997 yilda-7,9 va 2004 yilda-6,6 mln. tonna neft qazib olindi. Neft mahsulotlariga bo`lgan ehtiyojni to`la ta`minlash va neft mustaqilligiga erishish maqsadida 1993 yildan boshlab Fransiyaning "Teknep" firmasi, Yaponiyaning "Marubeni" va "Jey- Ji-Si", Turkiyaning "Gama" kompaniyalari sarmoya va mutaxassislari bilan hamkorlikda Buxoro viloyatining Qorovulbozor tumanida neftni qayta ishlash zavodini qurish boshlandi. Mazkur zavodning birinchi navbati 1997 yilning 22 avgustida ishga tushdi.

• Respublikamizda neft va gaz sanoatining rivojlanishi ancha katta tarixga ega. Kadimiy yunon tarixchi va faylasufi Plutarx Iskandar Zulkarnaynning Urta Osie orkali Xindistonga kilgan yurishi (eramizgacha 329-327 yillar) tarixini ezishda Amudare dare sining okimi buylab bir necha joylarda maysimon kora suyuklikning er yuziga chikkan joylarini belgilab utgan. • XVIII asr oxirlarida Moylisoy xududida neftning er yuziga kalkib chikkan joylari ma’lum buldi. Umuman 1870-1872 yillarda Fargona vodiysida 200 ga yakin neft manba’lari ma’lum edi.

• Zamonaviy iqtisodning energiya xom ashyosi neft zahirasi bo‘yicha mintaqa dunyoda birinchi o‘rinni egallaydi. Mashriqning 4ta mamlakati (Saudiya Arabistoni, Iroq, Quvayt, BAA) so‘nggi o‘n yilliklar mobaynida dunyo neft qazib chiqaruvchi yetakchilari o‘ntaligiga doimo kirib kelmoqda.

• Asosiy neft konlari Mashriqning sharqiy qismida – Fors ko‘rfazi bo‘yida, oz qismi Zagrosning tog‘ oldi bukilmasida to‘plangan. Aksincha g‘arbiy qismi konlardan mahrum. Neft qazib chiqaruvchi yirik davlatlarda (masalan, Eron va Iroqda) neft eksportidan tushadigan daromadlarni milliy iqtisodiyot uchun o‘zlashtirish va ko‘p sonli aholi o‘rtasida taqsimlash cheklangan. Aholisi kam sonli mamlakatlarda bunday emas. Neft daro madlarini milliy jihatdan o‘zlashtirish iste’mol mahsulotlarini yoppasiga import qilish yo‘lidan bordi.

Похожие

Kon mashinalari

Qalmoqqir konida tog' jinslarini yuklashni tashkil qilish, yuklash transportlarini tanlash

Geologik qidiruv ishlarida Temir yo`l transporti va uning ahamiyati

Muruntau kareri sharoitida burg’ilash - portlatish ishlarining marksheyderlik ta’minoti

Geologik qidiruv ishlarida yuklarni ortish va tushurish transportida foydalanish