Maktabda geografiya maydonchasini tashkil etish - География - Презентации

Maktabda geografiya maydonchasini tashkil etish

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

629.638671875 KB

Maktabda geografiya maydonchasini tashkil etish

1. Geografiya maydonchasini tashkil etish. 2. Geografiya maydonchasi o’lchamlari. 3. Maydonchadagi asbob-uskunalar. 4. Maydonchada uyushtiriladigan amaliy mashg’ulotlar. 5. Geografiya maydonchasining ahamiyati. Reja:

Geografiya o’tishda maktab hududida geografiya maydonchasi katta yordam beradi. Meteoroligik kuzatishlarni olib borish uchun eng avvalo geografiya maydonchasini tashkil etish lozim. Tayyorgarlik davrida maydoncha uchun joy tanlanadi. Uning kattaligi va unda joylashtiriladigan o’quv jihozlarining miqdori aniqlanadi. Geografiya maydonchasi uchun tekis, sport inshootlaridan, baland imorat va daraxtlardan uzoqroqda bo’lgan ochiq joy tanlanadi. Uning maydoni, ya’ni kattaligi maktab hovlisining umumiy maydoniga bog’liq holda 25x15; 15x15; 12x12; 10x10 m kabi o’lchamlarda bo’lishi mumkin.

Maktabning sharoitini hisobga olib geografik maydonchani kattaligi asosan 12x12 m bo’lsa, bu kattalikdagi maydoncha butun sinf o’quvchilari bilan mashg’ulot o’tkazishga, o’quv jihozlaridan foydalanishga, kuzatish ishlarini erkin amalga oshirishga va asboblardan to’g’ri hisob olishga erishish uchun qulay sharoit yaratib beradi. Geografiya maydonchasi uchun zarur o’quv jihozlarining miqdori va ular bilan ishlash yo’llari I.A.Abdug’aniev, V.P.Golov, X.S.Masudov va boshqa uslubchi geograflarning ishlarida yoritilgan. Zarur meteorologik asboblar to’plangandan so’ng maydonchani jihozlash boshlanadi.

Maydonchaning meteorologik sektorida meteorologik kuzatishlarni olib borish uchun quyidagi o’quv jihozlari joylashtiriladi: Geografiya maydonchasidagi meteorologik o’ quv jihozlar.Meteorologik butka Psixrometrik ternmometrlar Termograt Sochli gigrometrNefoskop h al q asiQor o’lchagich reyka

Maydonchani qurish va unda o'quv jihozlarini joylashtirish muhim bosqichdir. Bu bosqichda quyidagi ishlar amalga oshiriladi: Maydoncha uchun ajratilgan joy tekislanadi, chegaralari belgilanib, uning atrofi panjara-devor bilan to'siladi. Maydonchaning tamonlari gorizontning asosiy tomonlari bo'yicha oriyentirlanadi. Maydoncha sektorlarga bo'linadi va reja asosida ularga o'quv jihozlari qoidasi bilan joylashtiriladi (1-2-rasmlar). 1-rasmdagi geografiya maydonchasining biror sektorida meteorologik jihozlar joylashtiriladi. 2-rasmda esa maktabda alohida meteorologiya maydonchasida joylashtirilgan jihozlar keltirilgan. Bizningcha meteorologik sektor geografiya maydonchasining tarkibida tashkil etilishi maqsadga muvofiqdir. Chunki, geografiya maydochasida faqat meteorologik kuzatishlar emas, balki boshqa kuzatishlarni olib borish uchun ham jihozlar joylashtiriladi.O'quv jihozlari rangli bo'yoqlari bilan bo'yaladi va har birining tagiga uning nomi yozilgan taxtacha o'rnatiladi. Maydonchaga navbatchilar uchun eslatma yozilib ilib qo'yiladi. Unda meteorologik kuzatishlarni olib borish tartibi va boshqalar keltiriladi.Maydonchani doim yaxshi holatda saqlab turish uchun navbatchilar tayinlanadi.

Geografik maydonchasini jihozlash uchun o'quv vositalari, asboblarini topishda ma'lum qiyinchiliklar tug'iladi. Ayniqsa, meteorologik asboblarni topish qiyin, chunki ularai qo'lda ishlab bo'lmaydi. Bu asboblarni har bir katta shaharlar ko'rgazmali qurollar do'konlaridan topish mumkin yoki buyurtma asosida keltirish mumkin. Agar maktabda yaxshi jihozlangan geografiya maydonchasi bo'lib, ularda izchil ravishda meteorologik kuzatishlar olib borilsa, ularning ma'lumotlari har bir viloyat Gidrometeorologiya markaziga berib turilsa bu tashkilot maktabni zarur meteorologik asboblar bilan ta'minlab turishi mumkin. Har bir viloyat Xalq ta'limi bo'limi, viloyatlar gidrometeorologiya markazi birgalashib, o'sha viloyat maktablarini ehtiyojini hisobga olib meteorologik asboblar chiqariladigan zavodga bya maydonchalarini to'g'ri jihozlanishiga ijobiy yordam bo'lar edi.

Geografiya maydonchasiga joylashtirilgan jihozlar: 1. Panjarali o'lchagich. 2. Yo'lka. 3. Tuproq na'munalari. 4. Tog' jinslarining na'munalari. 5. Kvadrat metr. 6. Kub metr. 7. Reper. 8. Flyuge.; 9. Nefoskop halqasi. 10. Meteorologik budka. 11. Yog'in o'lchagich. 12. Qor o'lchagich chizg'ichi. 13. Astrolyabiya. 14. Eklimetr. 15. Qutb yulduzi ko'rsatkichi. 16. Rumb, azimutlar halqasi. 17. Gorizontal quyosh soati. 18. Ekvatorial quyosh soati. 19. Yo'nalishlar doirasi. 20. Gnomon. 21. Mahalliy meridian va parallellar. 22. Qumli yashik. 23. Relyef shakllarining modeli. 24. Stol va stullar. 25. Sinf doskasi. 26. O'qituvchi stoli.

1. Maydoncha chegarasi; 2. Maydonchaga kirish joyi; 3. Psixrometrik budka; 4-5. Termometrlar; 6. Flyuger; 7. Yog'in o'lchagich; 8. Qor o'lchagich. 9.Nefoskop xalqasi.

GEOGRAFIYA MAYDONCHASIDAGI METEOROLOGIK O'QUV JIHОZLAR Geografiya maydonchasi uchun zarur o'quv jihozlarining miqdori va ular bilan ishlash yo'llari I.A.Abdug'aniyev, V.P.Golov, K.K.Semakin, L.A.Kuzmin, A.V.Suxorukova, X.S.Masudov, F.A.Muminov va boshqa uslubchi-geograflarning ishlarida yoritilgan. Zarur meteorologik asboblar to'plangandan so'ng maydonchani jihozlash boshlanadi. Maydonchaning meteorologik sektorida meteorologik kuzatishlarni olib borish uchun quyidagi o'quv jihozlari joylashtiriladi.

Meteorologik budka ayrim meteorologik asboblarni joylashtirish uchun hizmat qiladi. Bu maydonchaning janubiy-sharqiy qismida eshigi shimolga qaratilgan holda er yuzasidan 2 m balandlikka ega bo'lgan joyga o'rnatiladi. (3-rasm). Bunday holatda budkaning ichkarisidagi asboblarga quyosh nurlari tushmaydi va atrofdagi predmetlar hamda tuproqdan qaytayotgan issiqdan himoya qilinadi. Budka maxsus konstruksiyaga ega bo'lgan qurilma boiib, devorlari yog'och panjaradan ishlatilgan va 2 m balandlikda 4 ta yog'och oyoqqa o'rnatilgan bo'ladi. Uning tomi 2 qavat bo'ladi. Budkaning o'lchami quyidagicha: balandligi 525 mm, bo'yi 460 mm, eni 290 mm. Budkaning devorlari qalinligi 6 mm va eni 35 mm li yog'och taxtalardan iborat.

Psixrometrik termometrlar havo haroratini va namligini o'lchash uchun qo'llaniladigan ikkita vertikal o'rnatilgan simobli termometrlardan iborat. Bular simobli bo'lib, uzunligi 39- 43 sm, simob solingan idishchaning diametri 9-12 mm bo'ladi. Shkalasi 0° dan yuqorida 50° gacha, 0° dan pasti esa -35° gacha har 0,2° aniqlikda ko'rsatadigan bo'linmadan iborat. Termometrlarning birini simobli idishi toza batis bilan o'rab qo'yiladi va shu qismi toza suvli stakanga tushirib qo'yiladi. Quruq termometr ko'rsatkichidan havoning harorati, quruq va namlangan termometrlarning ko'rsatishlaridan psixrometrik jadval yordamida havoning namligi tavsifnomasi (to'yingan suv bug'larining elastikligi, namlik yetishmasligi, nisbiy namlik, shudring nuqtasi) aniqlanadi.

Maksimal termometr simobli bo'lib, havoning eng yuqori haroratini o'lchash uchun ishlatiladi. Uzunligi 350 mm, shkalasining har bir bo'limi 0,5° ga teng bo'lib, havo haroratining 71° dan 31° gacha o'zgarishini ko'rsatadi. Undan hisob olib bo'lingandan so'ng termometrni qo'lga olib, 2-3 marta silkitib, yana gorizantal holatda o'z joyiga qo'yiladi. Minimal termometr biror vaqt ichida eng past haroratni o'lchash uchun qo'llaniladi. Bu termometr spirtli bo'lib, kapilyar naycha ichida qora rangli shtiv (shisha cho'p) bo'ladi. Hisob olinganda qo'l bilan tegilmaydi va hisob shtivning yuqori uchiga to'g'ri kelgan shkala qismidan olinadi. Termometrning uzunligi 300 mm shkalasi 21° dan -71 gacha bo'ladi. Hisob olib bo'lingandan so'ng termometrni qo'lga olib shtivni pastga tushirib yuboriladi va termometrni gorizontal holatda o'z joyiga qo'yiladi.

Termograf havo haroratini uzluksiz ravishda (sutka yoki hafta davomida) lentaga yozib borish uchun qo'llaniladigan asbob. Uning qabul qiluvchi qismida egilgan temir, yoki misdon ishlangan 2 ta plastinka mavjud. Plastinkaning bir tomoni mustahkamlangan ikkinchi uchi esa maxsus tutgich bilan strelkaga ulangan. Strelka uchiga maxsus pero o'rnatilgan va analin siyohi bilan to'ldirilgan. Haroratning o'zgarishi bilan plastinka kengayib, strelkani harakatga keltiradi va strelkaning uchidagi pero aylanib turuvchi barabandagi lentaga egri chiziqlar tushira boshlaydi. Baraban maxsus soat mexanizmi yordamida aylanadi. Lentaning vertikal shkalasi har 15 minutdan bo'lingan, haftalik termografda shkala 2 soatdan bo'lingan. Lentaning gorizontal shkalasi har bir gradusdan bo'lingan. Termograflarning xiliga mos ravishda uning lentasi har sutkada yoki har haftaning dushanba kunlari almashtiriladi.

Sochli gigrometr havoning nisbiy namligini o'lchash uchun ishlatiladi. Unda tabiiy soch tolasidan foydalaniladi. Soch tolasi har xil yog' va kirlardan tozalangandan so'ng, u havodagi namning o'zgarishi natijasida, ya'ni nam ko'paysa uzayadi, nam kamaysa qisqaradi. Asbobni psixrometrik budkaga dastlab o'rnatishda strelkasi psixrometr yordamida aniqlangan, nisbiy namlik miqdori bo'yicha shkalada to'g'rilab qo'yiladi. Keyingi vaqtlarda asbobning ko'rsatishi bilan taqqoslanib boriladi. Bizning sharoitimizda gigrometrdan asosan qish oylarida foydalanish maqsadga muvofiq.

Gigrograf havodagi nisbiy namlikni sutka yoki hafta davomida uzluksiz yozib borish uchun ishlatiladigan asbob. Asbob korpusining orqa tomoniga soch tolasidan iborat kronshteyn o'rnatilgan. Soch tolasining bir uchi strelkaga, ikkinchi uchi esa kronshteynga o'rnatilgan. Havo namligi o'zgarganda soch tolasi uzayadi yoki qisqaradi. Natijada strelka uchidagi siyohli pero lentaga chiziqlar chizadi. Asbob strelkasining holati dastlab psixrometr ko'rsatishi bo'yicha aniqlanadi.

Vild flyugeri shamoining yo'nalishi va tezligini aniqlashda foydalaniladigan asbob. U maydonchaning janubiy-g'arbiy sektorining o'rtasida, gorizont tomonlari yaxshi ko'rinadigan va shamol to'silmaydigan ochiq joyda 8-10 m balandlikda o'rnatiladi. Uning ustunidan balandlik o'lchagich sifatida foydalaniladi.

Yog'in o'lchagich (osadkomer) yog'inlar miqdorini o'lchash uchun xizmat qiladigan asbob. U 2 dona paqircha, metall plastinkalardan tuzilgan to'siq va o'lchov stakanidan iborat. Paqirchaning yuqori qirrasi er yuzasiga nisbatan 2 m balandlikda bo'lishi kerak. Paqirchaning hajmi 200 sm2 bo'lib, unda jo'mrak va varonka mavjud. Varonka yozda paqircha ichiga qo'yiladi, qishda esa olib qo'yiladi. Varonka yozda paqirchadagi suvni bug'lanishini ozaytirish vazifasini bajaradi. O'lchov stakani 100 bo'lakli shkalaga bo'lingan bo'lib, har qaysi bo'lak 2 sm2 ga yoki 0,1 mm ga teng. Demak, o'lchov stakanining hajmi paqirchanikidan 10 marta kichikdir. Shuning uchun, o'lchov stakani bo'yicha aniqlangan yog'in miqdori o'ngga taqsimlanadi va unga bug'lanish hamda idish devorlarini namlanishi evaziga 0,2 mm miqdorida qo'shimcha qo'shiladi. Qorli paqircha xonaga olib kirilib, erigan qor suvini o'lchov stakani yordamida yomg'irni o'lchaganday o'lchanadi. Yog'in miqdori sutkada ikki marta, ertalab soat 7 va kechqururun soat 19 da o'lchanadi

GEOGRAFIYA MAYDONCHASIDA METEOROLOGIK KUZATISHLARNI O'TKAZISH

Bulutli va yog'inli kunlar diagrammasi

T A M O M ! ! !

Похожие

Umumta’lim maktablari 5-6- sinf geografiya darslarida “Meteorologik maydoncha”lardan foydalanish

Siyosiy geografiya

Qiziqari geografiya

Madaniy geografiya

Geografiya ta’limida ekskursiya