Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning zamonaviy rivojlanishi - География - Презентации

Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning zamonaviy rivojlanishi

Загружено в:

25.07.2024

Скачано:

0

Размер:

1865.5263671875 KB

Iqtisodiy va Ijtimoiy geografiyan ing zamonaviy rivojlanishi

KIRISH Reja:1. Iq tis o d iy va ijt im o iy g e o g ra fiy a n in g ta rix i v a n a z a ri y a s o sl a ri 2. Zamonaviy iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning asosiy tushunchalari 3.Globallashuv va uning ijtimoiy geografiyaga ta’siri 4.Zamonaviy iqtisodiy va ijtimoiy geografiyada ekologik omillar va shaharsozlik 5. Gender, iqtisodiy taraqqiyot va ijtimoiy geografiya 6.Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyada aholi dinamikasi va zamonaviy taraqqiyotda madaniy geografiya Xulosa. Foydalanilgan adabiyotlar

2Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning zamonaviy rivojlanishi bizning dunyo haqidagi tushunchamizni qayta shakllantirdi. Globallashuv va texnologik taraqqiyotning kuchayishi bilan intizom keng doiradagi mavzular va metodologiyalarni qamrab oladigan darajada rivojlandi. 3 Ushbu siljish fanlararo tadqiqotlarga ko'proq e'tibor qaratishga olib keldi, chunki geograflar murakkab iqtisodiy va ijtimoiy muammolarni hal qilish uchun turli sohalardagi mutaxassislar bilan hamkorlik qiladilar. Natijada, soha yanada dinamik va zamonaviy talablarga javob beradigan bo'ldi.1 Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning zamonaviy rivojlanishiga ushbu kirish qismida biz so'nggi yillarda fanni shakllantirgan asosiy mavzular va tendentsiyalarni o'rganamiz. Urbanizatsiya va mintaqaviy nomutanosiblikdan tortib ekologik barqarorlikka qadar, bu soha bizning bir-biriga bog'langan dunyomiz haqida qimmatli tushunchalarni taqdim etadi.Kirish

Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning zamonaviy rivojlanishi tarixini batafsil o'rganishni o'z ichiga oladi. U iqtisodiy va ijtimoiy jarayonlarning vaqt bo‘yicha evolyutsiyasini, geografik landshaftlarni va odamlarning o‘zaro munosabatlarini shakllantirishni tahlil qilishga qaratilgan.Tarixi zamonaviy iqtisodiy va ijtimoiy hodisalarning ildizlarini tushunishda hal qiluvchi rol o'ynaydi. U hozirgi zamon landshaftiga ta'sir etuvchi geografik naqshlar, ijtimoiy rivojlanish va iqtisodiy faoliyatning tarixiy konteksti haqida tushuncha beradi.1.Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning tarixi va nazariy asoslari Tarixini o‘rganish orqali tadqiqotchilar va olimlar iqtisodiy va ijtimoiy geografiyadagi uzluksizlik va o‘zgarishlar haqida har tomonlama tushunchaga ega bo‘lishlari mumkin. Bu zamonaviy geografik dinamika va iqtisodiy-ijtimoiy o'lchovlarni shakllantiruvchi naqshlar, tendentsiyalar va ta'sirlarni aniqlash imkonini beradi.

Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning zamonaviy rivojlanishi turli nazariy asoslarni o'rganishni o'z ichiga oladi. Ushbu slaydda biz ijtimoiy va iqtisodiy geografiyaning uchinchi nazariy asosiga e'tibor qaratamiz. 1 Ushbu asos turli geografik sharoitlarda jamiyat va iqtisodiyot o'rtasidagi murakkab o'zaro munosabatlar haqidagi tushunchamizni shakllantirishda hal qiluvchi rol o'ynaydi.3 Ushbu nazariy asoslarni o'rganish orqali biz iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning rivojlanayotgan dinamikasi va ularning zamonaviy global tendentsiyalarga ta'siri haqida qimmatli ma'lumotlarga ega bo'lishimiz mumkin. 2

2. Zamonaviy iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning asosiy tushunchalari Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning zamonaviy rivojlanishi odamlarning o'zaro ta'siri va iqtisodiy faoliyatining zamonaviy manzarasini belgilaydigan asosiy tushunchalarni o'rganishni o'z ichiga oladi. Bunda ijtimoiy hodisalar va iqtisodiy jarayonlarning fazoviy taqsimotini chuqur tahlil qilish kiradi.Zamonaviy Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning asosiy tushunchalaridan biri makon va joy g'oyasi bo'lib, u iqtisodiy va ijtimoiy faoliyatga geografik joylashuv va atrof-muhit omillari qanday ta'sir qilishini o'rganadi. Ushbu kontseptsiya insoniyat jamiyatlari va jismoniy muhit o'rtasidagi o'zaro ta'sirni tushunishga yordam beradi.Yana bir muhim tushuncha globallashuv bo'lib, u butun dunyo bo'ylab jamiyatlar va iqtisodiyotlarning o'zaro bog'liqligini bildiradi. Zamonaviy iqtisodiy va ijtimoiy geografiya globallashuvning iqtisodiy faoliyat va ijtimoiy tuzilmalarning fazoviy taqsimotiga ta'sirini o'rganadi.

Urbanizatsiya zamonaviy iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning asosiy tendentsiyasi bo'lib, aholining taqsimlanishida sezilarli siljishlarga va shaharlarda iqtisodiy faoliyatning kontsentratsiyasiga olib keladi. Urbanizatsiya jarayoni iqtisodiy geografiyaga chuqur ta'sir ko'rsatadi, chunki u sanoat, bozorlar va ishchi kuchlarining fazoviy taqsimotini shakllantiradi, mintaqaviy rivojlanish va global iqtisodiy naqshlarga ta'sir qiladi.Shaharlar o'sishda va rivojlanishda davom etar ekan, urbanizatsiya dinamikasini tushunish zamonaviy geografiyadagi iqtisodiy , siyosiy va ijtimoiy kuchlar o'rtasidagi murakkab o'zaro ta'sirni tahlil qilish uchun juda muhimdir.

12304 Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning zamonaviy rivojlanishiga globallashuv katta ta'sir ko'rsatdi. Bu butun dunyo bo'ylab iqtisodiyot va madaniyatlarning integratsiyalashuviga olib keldi, migratsiya va urbanizatsiya kuchayishi orqali ijtimoiy geografiyaga ta'sir ko'rsatdi. 3 Globallashuv turli jamiyatlar oʻrtasida oʻzaro bogʻliqlik va oʻzaro bogʻliqlikni vujudga keltirish orqali ijtimoiy geografiyaga ham taʼsir koʻrsatdi. Bu g'oyalar, texnologiya va kommunikatsiyalarning tarqalishiga olib keldi, bu esa ijtimoiy landshaftlarning bir xillashishi va diversifikatsiya qilinishiga olib keldi. 21 Bundan tashqari, globallashuv iqtisodiy va ijtimoiy tuzilmalarda sezilarli o'zgarishlarga olib keldi, bu esa global shaharlar va savdo markazlarining paydo bo'lishiga olib keldi. Bu ba'zi hududlarda boylik, kuch va ta'sirning to'planishi orqali ijtimoiy geografiyani qayta shakllantirdi, boshqalarda esa nomutanosiblik va tengsizliklarni keltirib chiqardi.3.Globallashuv va uning ijtimoiy geografiyaga ta’siri

Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning zamonaviy rivojlanishi iqtisodiy geografiyadagi mintaqaviy nomutanosiblikni chuqurroq tushunishga olib keldi. Bu turli mintaqalar bo'yicha iqtisodiy faoliyatning taqsimlanishi va tengsizligini o'rganishning hal qiluvchi jihatidir.1 Iqtisodiy geografiyadagi mintaqaviy nomutanosibliklarni tabiiy resurslar, infratuzilma, inson kapitali va hukumat siyosati kabi turli omillar bilan bog‘lash mumkin. Ushbu nomutanosibliklar ko'pincha notekis rivojlanishga olib keladi va jamiyat va iqtisodiyotning turli jabhalariga ta'sir qiladi. 2 Iqtisodiy geografiyadagi mintaqaviy tafovutlarni tushunish va hal qilish turli hududlarda yanada muvozanatli va barqaror rivojlanishni yaratish uchun zarurdir. Bu kam rivojlangan hududlarda tengsizlikni kamaytirish va iqtisodiy o'sishni rag'batlantirish uchun maqsadli siyosat va strategiyalarni amalga oshirishni o'z ichiga oladi.3

3 Geografik axborot tizimlari (GIS) ma'lumotlarni fazoviy tahlil qilish va vizualizatsiya qilish vositalarini taqdim etish orqali zamonaviy iqtisodiy va ijtimoiy geografiyada hal qiluvchi rol o'ynaydi.2 GIS tadqiqotchilar va tahlilchilarga aholining taqsimlanishi, erdan foydalanish va iqtisodiy faoliyat kabi turli xil Iqtisodiy va ijtimoiy hodisalarni xaritalash va modellashtirish imkonini beradi.1 GIS orqali geograflar iqtisodiy va ijtimoiy tizimlardagi fazoviy naqshlar va munosabatlarni yaxshiroq tushunishlari mumkin, bu esa ko'proq xabardor qarorlar qabul qilish va siyosatni rejalashtirishga olib keladi.

4.Zamonaviy iqtisodiy va ijtimoiy geografiyada ekologik omillar va shaharsozlik 3 Zamonaviy iqtisodiy va ijtimoiy geografiyani shakllantirishda ekologik omillar katta rol o'ynaydi. Iqlim, tabiiy resurslar va ifloslanish darajasi kabi omillarning ta'sirini e'tiborsiz qoldirib bo'lmaydi.2 Zamonaviy rivojlanishda atrof-muhit omillarining o'zaro ta'sirini tushunish barqaror o'sish va rejalashtirish uchun juda muhimdir. Iqtisodiy faoliyatga resurslarni taqsimlash va infratuzilmani rivojlantirishga ta'sir qiluvchi atrof- muhit sharoitlari ta'sir ko'rsatadi.1 Ijtimoiy dinamikaga, jumladan, aholining joylashishi va joylashish tartibiga ham atrof-muhit omillari ta'sir ko'rsatadi. Dunyo ekologik muammolar bilan kurashayotgan bir paytda, bunday mulohazalarni zamonaviy iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaga kiritish juda muhimdir.

Zamonaviy iqtisodiy va ijtimoiy geografiyada shaharsozlik hayot sifatini yaxshilash uchun shaharlarni loyihalash va tashkil etishga qaratilgan. Bu ijtimoiy hamjihatlik va iqtisodiy rivojlanishga ko'maklashish uchun rayonlashtirish, infratuzilma va jamoat joylarini o'z ichiga oladi. Ijtimoiy geografiya inson faoliyati va munosabatlari shaharlarning rivojlanishi va tashkil etilishiga qanday ta'sir qilishni o'rganadi. U demografiya, madaniyat va ijtimoiy tengsizlik kabi omillarni hamda ularning jamiyat dinamikasi va shaharsozlikga ta'sirini o'rganadi. Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning zamonaviy rivojlanishi shaharsozlikda fanlararo yondashuvlarni keltirib chiqardi. U barqaror va adolatli shahar makonlarini yaratish uchun ijtimoiy, iqtisodiy va ekologik omillarni birlashtiradi, shaharlarning kengayishi va segregatsiya kabi muammolarni hal qiladi.

5. Gender, iqtisodiy taraqqiyot va ijtimoiy geografiya 2Gender va ijtimoiy geografiya zamonaviy rivojlanishda, fazoviy naqshlarni shakllantirishda va iqtisodiy faoliyatga ta'sir qilishda hal qiluvchi rol o'ynaydi. Geografik makonlarda gender va ijtimoiy tuzilmalarning kesishishini tushunish juda muhimdir. 3 Rivojlanayotgan ijtimoiy me'yorlar bilan gender rollari va o'ziga xosliklar resurslar va imkoniyatlarning turli geografik hududlarda taqsimlanishiga ta'sir qiladi. Bu, o'z navbatida, ijtimoiy va iqtisodiy landshaftlarga ta'sir qiladi, geografik tadqiqotlarga gender sezgir yondashuv zarurligini ta'kidlaydi.1 Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya doirasida gender masalalarini hal qilish orqali fazoviy tengsizliklar va rivojlanish naqshlarini yanada kengroq tushunishga erishish mumkin. Genderning geografik hodisalarga ta'sirini o'rganish barqaror rivojlanish uchun inklyuziv va adolatli strategiyalarni yaratishga yordam beradi.

Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning zamonaviy rivojlanishi Iqtisodiy rivojlanish va ijtimoiy geografiyani tushunishga katta ta'sir ko'rsatdi. Ushbu tadqiqot sohasi turli geografik mintaqalardagi iqtisodiy faoliyat va ijtimoiy tuzilmalar o'rtasidagi murakkab aloqalarni o'rganadi.Iqtisodiy rivojlanish va ijtimoiy geografiya dunyo bo'ylab turli aholi o'rtasida mavjud bo'lgan nomutanosiblik va tengsizliklarni tushunish uchun juda muhimdir. U jamiyat ichida boylik, resurslar va imkoniyatlar taqsimotiga ta’sir etuvchi omillarni yoritib beradi. Dunyo jadal globallashuv va urbanizatsiya jarayonlarini boshdan kechirar ekan, iqtisodiy taraqqiyot va ijtimoiy geografiyaning ahamiyati tobora ortib bormoqda. U o'zaro bog'langan global landshaftda iqtisodiy o'sish, jamiyat farovonligi va ekologik barqarorlik o'rtasidagi dinamik aloqani ta'kidlaydi.

6.Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyada aholi dinamikasi va zamonaviy taraqqiyotda madaniy geografiya Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning zamonaviy rivojlanishi aholi dinamikasiga katta e'tibor qaratdi. Bu turli mintaqalardagi migratsiya naqshlari, urbanizatsiya va demografik siljishlarni o'rganishni o'z ichiga oladi. 1 Aholi dinamikasini tushunish aholining o'sishi, kamayishi va tarqalishining ijtimoiy va iqtisodiy ta'sirini tahlil qilishda muhim ahamiyatga ega. Bu kelajakdagi tendentsiyalarni bashorat qilish va barqaror rivojlanish uchun samarali siyosatni shakllantirishga yordam beradi.3 Aholi dinamikasi boʻyicha tadqiqotlar tugʻilish, oʻlim, tugʻilish koeffitsientlariga taʼsir etuvchi omillarni, aholi tarkibi va oʻzgarishiga iqtisodiy,madaniy va ijtimoiy omillarning taʼsirini oʻrganishni ham oʻz ichiga oladi. 2

Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning zamonaviy rivojlanishi madaniy geografiyaga, insoniyat madaniyati va atrof-muhit o'rtasidagi o'zaro ta'sirlarni o'rganishga yangicha e'tibor qaratishga olib keldi.Madaniy geografiya zamonaviy taraqqiyotda madaniyatning iqtisodiy faoliyatga, siyosiy tizimlarga va ijtimoiy tuzilmalarga ta'sirini ko'rib chiqadi, inson jamiyatlari va ulardagi muhitning o'zaro bog'liqligini yoritadi. U madaniy xilma-xillik va rivojlanish o'rtasidagi dinamik munosabatlarga to'xtalib, globallashgan dunyoda iqtisodiy va ijtimoiy taraqqiyotga barqaror va inklyuziv yondashuvlar zarurligini ta'kidlaydi.

Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning zamonaviy rivojlanishi geosiyosat va uning iqtisodiy geografiya bilan aloqasiga jiddiy e'tibor qaratildi. Geosiyosat turli mintaqalar va mamlakatlarning iqtisodiy landshaftini shakllantirishda hal qiluvchi rol o'ynaydi. Resurs taqsimoti, siyosiy barqarorlik va xalqaro munosabatlar kabi geosiyosiy omillar ma'lum bir mintaqadagi iqtisodiy faoliyat va savdo shakllariga bevosita ta'sir qiladi. Iqtisodiy geografiyani tahlil qilish va jahon bozorida asosli qarorlar qabul qilish uchun geosiyosatni tushunish zarur.Geosiyosat va iqtisodiy geografiyaning bu kesishishi zamonaviy dunyoda tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda, chunki globallashuv va geosiyosiy keskinliklar global iqtisodiy manzarani shakllantirishda davom etmoqda. Ushbu kesishuvni o'rganish zamonaviy global iqtisodiyotning murakkabligini tushunish uchun juda muhimdir.

12304 So'nggi yillarda texnologik taraqqiyot iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaga sezilarli ta'sir ko'rsatdi. Texnologiyaning hayotning turli jabhalarida integratsiyalashuvi odamlarning atrof-muhit bilan o'zaro munosabatini o'zgartirdi. 3 Ijtimoiy tarmoqlarning kengayishidan elektron tijoratning yuksalishigacha, texnologiya aloqa va savdo shakllarini o'zgartirish orqali ijtimoiy geografiyaga katta ta'sir ko'rsatdi. Ushbu o'zgarishlar yangi ijtimoiy makonlarning paydo bo'lishiga va mavjudlarini qayta belgilashga olib keldi. 21 Bundan tashqari, texnologik taraqqiyot ham iqtisodiy geografiyani shakllantirishda hal qiluvchi rol o'ynadi. Raqamli iqtisodiyot va innovatsion sohalarning paydo bo‘lishi iqtisodiy faoliyatning geografik taqsimlanishini o‘zgartirib, yangi iqtisodiy markazlarning shakllanishiga va an’anaviy markazlarning pasayishiga olib keldi.

XULOSA Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning zamonaviy rivojlanishi doimiy ravishda rivojlanib bormoqda,bunda asosiy e'tibor odamlar va atrof-muhit o'rtasidagi o'zaro bog'liqlikni tushunishga qaratilgan. Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning kelajakdagi tendensiyalariga nazar tashlar ekanmiz, raqamli texnologiyalar va katta ma'lumotlar tadqiqot va tahlilda tobora muhim rol o‘ynaydi. Bundan tashqar ushbu soha inson va atrof- muhit o‘rtasidagi o‘zaro ta'sirlarni yanada to'liqroq tushunish uchun shaharsozlik, atrof-muhitni o'rganishg va sotsiologiya kabi boshqa fanlar tushunchalarni yanada integratsiyalashi mumkin.

1.Abdullayev O. Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaga kirish. O'quv dasturi.-Namangan, 1993. Foydalanilgan adabiyotlar 2. Soliyev A., Qarshiboyeva L. Iqtisodiy geografiyaning nazariy va amaliy masalalari-T., 1999. 3.A.SOLIYEV, R. MAHAMADALIYEV - IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA ASOSLARI - oliy o'quv yurtlari uchun darslik , - T,2005 4.Abirqulov Q. Iqtisodiy geografiya.-T., 2004 6.https://cyberleninka.ru/article 7.https://uz.m.wikipedia.org/wiki5.Soliyev A., Tojiyeva Z. Iqtisodiy va sotsial geografiya asoslari.- T.,2001.

E'tiboringiz uchun rahmat

Похожие

Iqtisodiy geografiyaning g'arb mamlakatlarida rivojlanish

Ijtimoiy geografiya va aholining ijtimoiy rivojlanishi

Sotsial (ijtimoiy) geografiyaning ob’ekti, predmeti va vazifalari

Ijtimoiy-iqtisodiy xaritalar (kartalar)

Sotsial geografiyaning ob’ekti, predmeti va vazifalari