Zeyeman effekti - Физика - Презентации

Zeyeman effekti

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

398.3974609375 KB

Zeyeman effekti REJA: ► I.KIRISH 1. Tashqi magnit maydonning atomga ta’siri. Lorenst tripleti. Zeyeman effekti 2. Zeyeman effektining klassik nazariyasi. 3. Zeyeman sffektivistik shryodinger tenglamasi asosida tushuntrish. 4. Zeyeman normal sffektining kvant tavsifi. Tanlash qoidalari ► II. XULOSA: ► III. ADABIYOTLAR:

KIRISH. ► Tashqi magnit maydonga joylashtirilgan atomlar bug’ining nurlanish spektridagi chiziqlarni har qancha komponentalarga ajralish hodisasiga Zeyeman elektr deyiladi. 1892 –gollandiyalik fizik Piter Zeyeman eksperimentlarining birida kuchli magnit maydon hosil qilgan magnit qutblari orasiga joylashtirilgan natriy alangasining yorqin sariq chizig’ini ko’rdi. Xedrik Lorents spektr chiziqning kengayishiga sabab uni magnit maydoni tasirida qutblangan bo’lsa kerak degan taxminni beradi. Lorentsning elektron nazariyasiga ko’ra bu chiziq uchta komponentadan iborat bo’lishi kerak edi. Zeyeman o’zining spektroskop metodini takomillashtirib, haqiqatan ham natriyni sariq chizig’i uchta komponentadan (chiziqcha) tashkil topganligini ko’radi va Lorens nazariyasining to’g’ri ekanligini tasdiqlaydi. Maydon induksining chiziqlariga nisbatan perpendikular yo’nalishda natriy olingan spektriga qaragan Zeyeman spektri chziqg’ining chekka (chap va o’ng) qismlarida qutblanish tekisligi tashqi magnit maydon vektorining yo’nalishiga parallel ekanligini, spqktrning markaziy qismida esa magnit maydon yo’nalishi perpendikulyar ekanligini aniqladi. 1912 –yilda F.Pashen va E.Bak juda kuchli bo’lgan magnit maydonda Zeyemanning anomal effektini yo’qolib, dublet va triplet chiziqlarni oddiy Lorents tripletlariga o’tishini kashf qilishdi. Bu hodisani Pashen –Bak effekti deyiladi. Umuman olganda, Zeyemanning normal va effektlari hamda Pashen –Bak effekti hozirgi paytda kvant mexanik tasavvur asosida to’la tushuntiriladi. Atom tuzilishi va uni tashqi magnit maydon bilan o’zaro tasiri to’la o’rganilgan.

► Oxirgi ifodadan ko’rinadiki magnit maydon ta’sirida elektronning tebranish chastotasi (uch o’lchovli ossillator) o’zgaradi. Magnit maydonda turgan atom uchta chastotaga ega bo’lgan nurlanish hosil qiladi: ► Klassik nazariyaga binon o’z tebranishi yo’nalishida ossillator nur chiqarmaydi. ► Shuning uchun bo’ylab nurlanayotgan atomga qaraganda biz ikkita chiziqni ko’rsatamiz (Zeyeman effektida magnit kuch chiziqlari bo’ylab qaraganda ana shu ikkita chiziqni ko’rgan). o’qi bo’ylab tebranayotganda komponenta nurlanishi kuzatilmaydi. Boshqa barcha yo’nalishlarda uchinchi komponentalar kuzatiladi.L L w w w w w   0 , 0 0 , qi o z '   z  0 

Zeyeman effektining norelativistik shryodinger tenglamasi asosida tushuntirish

► Yuqoridagi formula gamiltonian magnit maydon bo’lmaganda gamiltonian bilan quyidagilar bilan farq qiladi. ► 1) had paydo bo’ladi. Bu had maydonga proportsional va B ga qo’shiladi. ► 2.) had effektiv potensialga qo’shiladi. Bu hadda kattalik mavjud bo’lib, kuchsiz maydonlar uchun ikkinchi tartibiga tuzatish beradi va uni e’tiborga olmasa ham bo’ladi. ► Birinchi tartibdagi effektni inobatga olsak, u holda gamiltonianda faqat had qoladi. Bu yaqinlashishda ham gamiltonian va bilan kommu-tativdir. Bu deganni va larni xususiy qiymatlarini bir vaqtda o’lchash mumkin. ► Agar va desak    i B c e 2   2 2 2 2 2   B e     i B c e 2  2 B 2 L z L zL L ,2 B   1 2   l l L  m L z 

► gamiltonianni olamiz. Bu gamiltoniandan ko’ramizki magnit maydonni atomga ta’siri natijada energiyaga qo’shiladigan doimiy kattalik magnit kvant soni turli bo’lgani uchun tuli energiyalarga ega bo’lamiz va aynish yo’qoladi. Energetik sathlarni o’zgarishini quyidagicha tushuntiramiz. ► Induksiyasi ga teng bo’lgan kuchli magnit maydonga joylashish vodorod atomi tasvirlangan. Proton atrofida orbitada aylanayotgan elektronning magnit dipol momenti tashqi magnit maydon induksiyasi bilan o’zaro ta’sirda bo’ladi. Bunday o’zaro ta’sir natijasida hosil bo’lgan magnit potensial energiyal m T B  l 

Похожие

Xoll effekti

Kvant xoll effekti

Xoll effekti yordamida zarralar zaryadini aniqlash

Metallarda xoll effekti va uning qo’llanilishi

Atom nurlarınıń awıl xojalıq eginlerine effekti