Respublikamizda ta’lim tizimini isloh qilinishining zaruriyati. Fizikani o’qitishda didaktik usullar. Induksiya va deduksiya - Физика - Презентации

Respublikamizda ta’lim tizimini isloh qilinishining zaruriyati. Fizikani o’qitishda didaktik usullar. Induksiya va deduksiya

Загружено в:

07.06.2024

Скачано:

0

Размер:

118.166015625 KB

Respublikamizda ta’lim tizimini isloh qilinishining zaruriyati. Fizikani o’qitishda didaktik usullar. Induksiya va deduksiya

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASINING TA’LIM TO‘G‘RISIDA QONUNI Qonunchilik palatasi tomonidan 2020-yil 19- mayda qabul qilingan Senat tomonidan 2020-yil 7-avgustda ma’qullangan 2020y 24 sentyabrdan kuchga kirganRespublikamizda ta’lim tizimini isloh qilinish bo’yicha 11 bob 75 moddadan iborat010203 01 01 1201 1213 1F1C2420 08 1F 21

5-bob. Ta’lim tashkilotlari pedagog xodimlarining huquqiy maqomi 44-modda. Pedagogik faoliyat bilan shug‘ullanish huquqi 45-modda. Pedagog xodimlarning maqomi va ular faoliyatining kafolatlari 46-modda. Pedagog xodimlarning majburiyatlari

Ma’lumotni qabul qilish organlari Foiz hisobi Tam bilish organlari 1 Teri orqali sezish 1,5 Hid bilish organlari 3,5 Eshitish organlari 11 Koʻrish organlari 83Ma’lumotlarni qabul qilish tizimlari0102

Oʻqitish jarayonidagi faoliyat turlari Esda saqlab qolish, foiz hisobida Oʻqisa 10 Eshitsa 20 Koʻrsa 30 Koʻrsa va eshitsa 50 Aytib bersa 80 Aytib bersa va amalda koʻrsatib bersa 90Esda saqlashni faoliyat bilan bog‘lanishi Oʻquv materialini bayon qilish Oʻquv materialini 3 soatdan keyin Esda qolishi, % 3 kundan keyin 1 yildan keyin Ma’ruza 70 10 3 Koʻrgazmali 72 20 13 Koʻrgazmali ma’ruza 85 65 33 Aytib berish, koʻrgazmalilikni amalda bajarish 58 95 75

Fizikani o’qitishda didaktik usullar. Induksiya va deduksiya Induksiya va deduksiya - ushbu metodlar bilishning shunday usulidirki, bunda tadqiqotchi oʻz tafakkurida tekshirayotgan ob’ekt toʻg‘risidagi bir qancha juz’iy dalillardan, ular haqidagi ayrim bilimlardan umumiyroq bilimlarga (induksiya) va umumiy bilimlardan juz’iy, qisman yoki xususiy bilimlarga (deduksiya) oʻtadi. Insonning bilish tajribasidan shu narsa ma’lumki, agar biror xususiyat bir sinf yoki jinsdagi hamma ob’ektlarga xos boʻlsa, bu xususiyat shu sinf yoki jinsga oid har bir ob’ektga ham xos boʻladi19 1A 05070707 01 151E17 1E1715 1D 20 151F15 28 3A 14 35 1E1715 28

Ob’ektni oʻrganishda ilmiy bilish metodlari kuzatish va tajriba natijalari ilmiy g‘oya muammo faraz nazariya01 1A 14 18 29 1F15 31 141C

1.Kuzatish va eksperiment. Kuzatish – harakat, oʻzgarish va rivojlanishdagi ma’lum ob’ektni tabiiy sharoitda u qanday boʻlsa, shu holicha belgilangan vaqt ichida ma’lum maqsad asosida koʻzdan kechirib borishdir. 2.Eksperiment esa sun’iy yaratilgan sharoitda (laboratoriyada) olib boriladigan kuzatishdir. Eksperimentda tadqiqotchi oʻrganish ob’ektiga faol ta’sir qilishi, u yoki bu tashqi ta’sirlarni oʻzgartirishi mumkin. Masalan, erkin tushishni oʻrganishda xar xil massali va shaklli jismlarni havoda, vakuumda erga tushishini maqsadli kuzatish – eksperimentdir. Eksperiment kuzatishga qaraganda yuqoriroq darajadagi bilish usulidir. 27 0B 171C 13 1713 1F1C27 32 0B 3A 05 1D 1F151F1A18 33 2A 05 20

Eksperiment oʻtkazishda izlanuvchi quyidagi shartlarga amal qilishi kerak : 1.eksperiment maqsadini aniqlash va uni oʻtkazish uchun zarur shart – sharoit yaratish; 2.tajribaning mukammal sxemasini va rejasini ishlab chiqish; 4. tajriba oʻtkazish va oʻlchash natijalari asosida kerakli hisoblashlarni bajarish;3.eksperiment uchun zarur asbob va qurilmalarni yig‘ish; 5. eksperiment natijalarini analiz qilish va xulosa chiqarish.05 1E171C 3E 25 151617 21 18 2E 1A 40 24 32 161718

3. Ilmiy g‘oya – bilishning birinchi shaklidir. G‘oya – bu tadqiqot maqsadini, uning yoʻnalishini va mohiyatini ifodalaydigan ilmiy bilishdir. Ilmiy bilishda g‘oya muhim rol oʻynaydi. Ma’lum bir aniq g‘oya tug‘ilmaguncha, hech bir sohada tadqiqot olib borilmaydi. Har bir g‘oya (borliqni toʻg‘ri yoki notoʻg‘ri aks ettirishidan qat’iy nazar) ma’lum bir tayyorgarlik, mushoxada asosida, ma’lum bir sohada fikr yuritish natijasida paydo boʻlib, unda tadqiqotchining amaliy va nazariy tajribalari umumlashgan boʻladi. G‘oya, ilmiy yoki badiiy borliqni toʻg‘ri yoki notoʻg‘ri aks ettirishi mumkin. Qanday ekanligi koʻpchilik tomonidan oʻtkaziladigan koʻp sonli eksperimentlarda aniqlanadi.2A1207 05 0B 3C0B 1F13 28 29 13 14 1D1C 1E13 1D1C 15 28 121C14 13 1C

4. Muammo – ilmiy bilishda bir qancha g‘oyalar birikmasi boʻlib, ilmiy bilishning hali bilib boʻlmagan va hal qilinmagan, lekin hal qilinishi lozim boʻlgan bilim shaklidir. Bu shakl, yangi dalillar eski bilim doirasiga sig‘may qolganda vujudga keladi. Muammoni toʻg‘ri qoʻyish – ilmiy bilishda asosiy hisoblanadi. Muammo savol va masaladan farq qiladi. Savol va masala oldingi bilim asosida hal etiladi.37 0B 28 2C 28 20 3D15 1718 27 2A

5. Gipoteza – oʻrganilayotgan ob’ekt toʻg‘risida ilgari surilgan, ilmiy jihatdan asoslangan, ilmiy dalil va ma’lumotlarga zid boʻlmagan, lekin haqiqatligi isbotlanmagan ilmiy bilish shaklidir. Ilmiy bilishda paydo boʻlgan gipotezalar keyingi tadqiqotlarda tekshirilib, ularning haqiqatligi tasdiqlanadi yoki xatoligi isbotlanib, rad qilinadi. Gipotezani rad etish uchun uning xatoligini isbotlovchi birgina ilmiy dalil yetarlidir.32 0A15 0B 18 2C1C0B 18 1B 1D2A 331C1D13 15 242A

6. Nazariya – ilmiy bilishning eng yuqori shakli boʻlib, haqiqatligi amaliy yoki nazariy jihatdan isbotlangan, borliqning biror sohasiga tegishli ma’lum g‘oya, qarash, qonun va prinsiplarning muayyan tizimidir. Nazariyaning asosiy vazifasi – amaliyot bergan dalillarni izohlash, oʻrganilayotgan ob’ekt mohiyatiga chuqurroq kirish, roʻy beradigan voqea va hodisalarni oldindan koʻra bilishdan iboratdir. U hech qachon tugallangan boʻlmaydi, shuning uchun u har doim rivojlanib boradi. Ma’lum nazariyaning amal qilish chegaralari, ya’ni aniq qoʻllanish shart-sharoitlari boʻladi.34 38 3C0B 28 18 1F1C 1F15 1C 13 2C13 18 1E1715 14 27

Odatda bilish nazariyasiga koʻra ilmiy tadqiqotlarda ishlatiladigan metodlarni -empirik va nazariy metodlarga boʻlish mumkin. Ammo ular bir-birini toʻldiradi, buni sxematik tarzda quyidagicha koʻrsatish mumkin. 1 – rasmga koʻra, har qanday empirik metod bilan topilgan yangi natija yoki nazariya oʻzining nazariy tasdig‘ini topishi kerak, shundagina u ilmiy yangilik sifatida tan olinadi va aksincha, har qanday nazariy metod bilan topilgan yangilik tajribada tasdiqlansagina tan olinadi. Demak ilmiy bilishning empirik va nazariy metodlari bir-biri bilan chambarchas bog‘liq boʻlib, ular bir-birini toʻldirar ekan.0120 18 1F2A 1D13 1A 25 1D 1D 1E18 1F2A 1D 2A 16171C 2A

Похожие

Fizikani o’qitishda axborot texnologiyalari muhitida o’qitish

8-sinfda fizikaning “Turli muhitlarda elektr toki” bobini o’qitishni didaktik materiallar asosida tashkil qilish metodikasi

Fizikani o’qitishda tanqidiy fikrlah va uni o’quvchilarni rivojlantirishning nazariy asoslari

8-sinfida fizikaning “Elektr zaryadlar. Elektr maydon” bobini o’qitishni didaktik materiallar asosida tashkil qilish metodikasi

AL va KHK larda fizikaning “O’zgarmas tok qonunlari”bobini o’qitishda didaktik materiallardan foydalanish uslubi