Kvant elektronikasi elementlari - Физика - Презентации

Kvant elektronikasi elementlari

Загружено в:

31.01.2025

Скачано:

0

Размер:

128.953125 KB

KVANT ELEKTRONIKASI ELEMENTLARI

Reja: 1. Uyg’ongan holat uchun o'tish ehtimolligi. 2. Muvozanatli nurlanish. Eynshteyn koeffitsiyentlari. 3. Optik-kvant generatorinlar. (Lazerlar)

1. Uyg’ongan holat uchun o'tish ehtimolligi.

Elektromagnit nurlanishlarning kvant tabiati uning korpuskulyar xossalarida namoyon bo'ladi. Nurlanishning mayda portsiyasi "kvant-foton" hisoblanadi. Fotonning spini birga teng bo'lib, u bozonlar sinfiga kiradi va Pauli prinsipiga bo'ysunmaydi. Shuning uchun har bir kvant holatda istagancha miqdorda fotonlar bo'lishi mumkin, ya'ni bitta energetik holatda bir xil im-pulsli va bir xil chastotali fotonlar istalgancha bo'laoladi. Shuning hisobiga bir xil chastotali elektromagnit nurlanishning intensivligi istalgancha katta qiymatlarga erishishi mumkin.

1916 yilda Eynshteyn termodinamik muvozanatga doir tajribalarni naza-riy tushuntirishda Bor postulotlariga asosan nur yutayotgan va nurlantirayotgan jism bilan nurlanish orasida yutilish va spontan nurlanish bilan bir qatorda uchinchi bir o'zaro ta'sir ham bo'lishi kerakligini ko'rsatadi. Bu nurlanish majburiy nurlanish yoki induktsiyalangan nurlanish deb ataladi. Atom 2 ( Е n ) g’alayonlangan (uyg’ongan, qo’zholgan) holatda bo'lsa va unga tashqi nurlanish ta'sir etsa, (ya'ni = Е n - Е m shartni qanoatlantiradigan nurlanish ta'sir etsa) u holda atom majburan = Е n - Е m energiyali fotonni nurlantirib 1 (Е m ) asosiy holatga o'tadi. Bunday o'tshda atom tomonidan shu o'tishni vujudga keltiruvchi foton bilan bir xil parametrli foton nurlantiriladi. c

2. Muvozanatli nurlanish. Eynshteyn koeffitsentlari Spontan va majburiy nurlanish - yorug’lik yutilishiga teskari bo'lgan jara-yonlardir. Muvozanatli jarayonlarda (termodinamik muvozanat) bu ikkala xodi-saning bo'lish ehtimolligi bir xil, shuning uchun "jism - nurlanish" orasida muvozanat saqlanadi, ya'ni jismning temperaturasi (T=const) o'zgarmaydi. Bu xulosaga 1916 yilda Eynshteyn nurlanishga doir tajriba natijalarini nazariy tushuntirish orqali keladi. Ikkita statsionar holatni haraylik. Bu kvant holatlarining energiyasi mos holda Е n va Е m bo'lsin (Е n > Е m ). Е n satxdan Е m sathga o'tish spontan va majburiy bo'lishi mumkin, aksincha Е m  Е n o'tish esa faqat majburiy ro'y beradi. Atomning Е n holatdan Е m holatga birlik vaqt ichida spontan o'tish ehtimolligi Anm bo'lib, bu o'tishda atom o'zidan = Е n - Е m Е m energiya kvantini nurlantiradi.

3.Optik kvant generatorlari. (Lazerlar) 1939 yilda V.A.Fabrikant birinchi marta yorug’likni kuchaytiradigan muhit hosil qilish mumkinligini va shu muhitda nur majburiy nurlanish xisobiga kuchaytirilishi g’oyasini olg’a surdi. 1953 yilda I.G.Basov bilan A.M.Proxorovlar, AQSh dan Ch.Tauns bilan Veberlar tomonidan santimetr to’lqin uzunligidagi elektromagnit to’lqinlarni kuchaytiradigan molekulyar generatorlar yasaldi, bu generatorlar mazerlar deb ataladi. 1960 yilda esa T. Meyman tomonidan qattiq jismli, optik diapazonda ishlaydigan optik generator yasaldi. Bunday generatorlarni lazerlar deb ataladi. Nurni kuchaytiradigan aktiv muhitning tipiga qarab lazerlar - qattiq jismli, gazli, yarim o'tkazgichli va Suyuqlikli lazerlarga bo'linadi.

Lazerlar uchta asosiy qismdan iborat bo'ladi: 1) Aktiv muhit - metastabil holatga ega bo'lgan modda. 2) Majburiy yig’ish (optik nakachka) sistemasi - aktiv muhitda inversiyali joylashish holatini hosil qiladigan qurilmalar. Inversiyali joylashish holati deb asosiy holatdagi atomlar soniga nisbatan uyg’ongan holatdagi atomlar sonining ko'p bo'lishiga aytiladi. 3) Optik rezonator - lazer nurlanishini shakllantiruvchi qurilma.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. I.V.Savelev. Kurs obshey fiziki. 5 kn. M.1998, str.144-152. 2. T.I.Trofimova. Kurs fiziki. M, 2000, str. 344-346. 3. A.V.Astaxov, Yu.M.Shirokov. Kvantovaya fizika.M.1983, str.134-138. 4. O.Ahmadjonov. Fizika kursi. III k. T. 1989, VIII - bob, § 9. 5. A.A.Detlaf, B.M.Yavorskiy. Kurs fiziki. M.,1989, § 40.1 - 40.2. 6. L.A.Gribov, N.I.Prokofeva. Osnovi fiziki. M., 1998, § 9, 10.

E’tiboringiz uchun raxmat.

Похожие

Kvant biofizikasi elementlari va radiobiologiya

Yorug’lik modda bilan o’zaro ta’siri. Kvant optikasi elementlari

Kvant optikasi

Kvant xoll effekti

AL va KHK larda fizikaning “kvant fizikasi elementlari” bobini o’qitishda didaktik materiallardan foydalanish uslubi