Kontaktli payvandlash mashinalarining payvandlash transformatorlari - Физика - Презентации

Kontaktli payvandlash mashinalarining payvandlash transformatorlari

Загружено в:

12.07.2024

Скачано:

0

Размер:

279.5078125 KB

“ KONTAKTLI PAYVANDLASH MASHINALARINING PAYVANDLASH TRANSFORMATORLARI ” mavzusi bo’yicha bajargan BITIRUV MALAKAVIY ISHI

MUNDARIJA  KIRISH • Mavzu yuzasidan qisqacha ma’lumotlar • Kontaktli payvandlash mashinalari • Kontaktli payvandlash transformatorlari  ASOSIY QISM • Kontaktli payvandlash mashinalari • Payvandlash transformatorining tuzilishi • Payvandlash transformatorlaridagi payvandlash tokini rostlash

 KONTAKTLI PAYVANDLASH MASHINALARI  Kontaktli payvandlash mashinalari GOST 297—80 ga mos bo‘lmog‘i lozim.  Kontaktli payvandlash mashinalari o‘zaro bog‘langan ikki qism: mexanik va elektr qismlardan tashkil topadi. Mexanik qism mashinani bikr va mustahkam qiluvchi, kuchlarni o‘ziga qabul qiluvchi konstruktiv qismlar (korpus yoki stanina, plitalar, kronshteynlar, domkrat, tiraklar, konsollar, elektrod tutqichlar, elektrodlar) dan hamda payvandlanadigan detallarni mahkamlab, siqib qo‘yish va siljitish uchun mo‘ljallangan mexanizmlardan iborat. Ayrim konstruktiv qismlar va mexanizmlar payvandlash tokini o‘tkazadi.

 Elektr qism odatda sanoat chastotasidagi tarmoq energiyasini payvandlalash toki olish uchun o‘zgartirib beruvchi ta’minlash manbayi (payvandlash transformatori, to‘g‘rilagichlar, ba’zi hollarda kondensatorlar batareyasi va b.) dan hamda tokni bevosita detallarga uzatishga mo‘ljallangan ikkilamchi (payvandlash) kontur (egiluvchan va qattiq tok o‘tkazuvchi shinalar, konsollar, elektrod tutqichlar, elektrodlar, roliklar, jag‘lar) dan tuziladi.  Payvandlash mashinalari elektr va mexanik, texnik hamda texnologik parametrlari bilan tavsiflanadi.

 Elektr parametrlar:  1) qisqa tutashuv rejimidagi yoki payvandlash paytidagi ikkilamchi tokning eng katta (maksimal) kuchi;  2) payvandlash mashinasinining eng katta quvvati;  3) ulanish muddati (UM) va muddatga mos tok hamda quvvat (kWA), bular transformator va ikkilamchi kontur o‘ramlarining qizishini belgilab beradi;  4) nominal kuchlanish (V) va uni rostlash chegaralari (bosqichlar soni);  5) yuklash tavsifining turi (tok kuchining detallar qarshiligiga bogliqligi) — yotiq yoki tik pasayuvchi.

Kontaktli payvandlash jarayoni

 Mexanik parametrlar:  1) nominal va eng kata (maksimal) kuchlar, masalan, pnevmoritma uchun Fnom, Fmax ning 80 foiziga to‘g‘ri keladi;  2) kuchni dasturlashtirish imkoniyati (oldindan qisish, cho‘kichlash kuchi);  3) elektrodlarning detallarga nisbatan o‘rnatilish aniqligi va ikkilamchi kontur qismlarining bikrligi, bular payvandlab bo‘lingandan keyin detallarning tob tashlash darajasini belgilab beradi.

Kontaktli payvandlash jarayoni

 Payvandlash transformatori kontaktli payvandlash mashinasining asosiy qismi bo‘lib, uning tavsifi mashinaning parametrlarini belgilab beradi. Kontaktli payvandlash uchun 250 kA gacha toklar talab qilinadi. Bunday toklarni past kuchlanishda (12 V gacha, kamdan-kam hollarda 25 V gacha) olish mumkin, chunki payvandlash transformatorining ikkilamchi konturidagi qarshilik nisbatan uncha katta emas.  Barcha payvandlash transformatorlari pasaytiruvchidir. Bir fazali o‘zgapyvchan tok (50 Hz) mashinalari va uch fazali o‘zgarmas tok mashinalarining transformatorlari to‘g‘ridan to‘g‘ri 380 V (kamdan-kam hollarda 220 va 660 V) kuchlanishli sanoat tarmog‘iga ulanadi. Ayrim hollarda transformatorlar oshirilgan (100—800 Hz) yoki yuqori (450 kHz gacha) chastotali tok bilan ta’minlanadi .

 Transformator ikkilamchi chulg‘amining zarur salt yurish kuchlanishi U20 ikkilamchi konturning o‘lchamlari, payvandlanadigan materialning fizik xossalari, payvand birikmaning o‘lchamlari va hokazolarga qarab aniqlanadi.  Kontaktli payvandlash mashinalari transformatorlarining o‘ziga xos xususiyati ikkilamchi chulg‘amlar soni kamligidadir (bitta yoki ikkita). Har bir transformatorda birlamchi chulg‘am w1 o‘ramlarining turli sonini ulash uchun bir necha bosqichlar bo‘ladi, shu tufayli U20 o‘zgaradi va payvandlash tokini rostlashga erishiladi .

 Transformator uchta asosiy uzel: magnitli o‘zak (magnit o‘tkazgich), birlamchi va ikkilamchi chulg‘amlardan tuzilgan. O‘zagining tuzilishiga qarab transformatorlar sterjen o‘zakli, zirh o‘zakli va halqasimon o‘zakli xillarga ajratiladi. Transformatorning sterjenli magnit o‘tkazgichi tayyorlanishiga ko‘ra sodda, ammo tarqalish oqimlari kattaligi, transformatorbop po‘lat ancha ko‘p sarflanishi va chulg‘amlarni mexanik tarzda mahkamlash qiyinligi tufayli u kam qo‘llaniladi. Transformatorning zirhli magnit o‘tkazgichi tayyorlashda po‘latni tejash va chulg‘amlarni magnit o‘tkazgichga nisbatan ishonchliroq mahkamlash imkonini beradi, shuningdek tarqalish oqimlarini kamaytiradi. Halqasimon magnit o‘tkazgichli transformatorlar asosan quvurlarni payvandlashga mo‘ljallangan .

 Payvandlash transformatorining ikkilamchi chulg‘ami odatda bir o‘ramdan, kamdan-kam hollarda ikki o‘ramdan iborat bo‘ladi.  Payvandlash transformatori ulanganda uning o‘zagi va chulg‘amlarida ancha katta elektrodinamik kuchlar yuzaga keladi. Agar chulg‘amlar puxta mahkamlanmagan bo‘lsa, izolatsiya buzilishi va transformator ishdan chiqishi mumkin. Shuning uchun o‘zak qattiq ramkalar yordamida boltlar bilan qotirib qo‘yiladi. Chulg‘amlar qisuvchi boltlar yoki ponalar vositasida ishonchli mahkamlab qo‘yiladi.

Kontaktli payvandlash transformatori

 Payvandlash toki ikkilamchi kuchlanish U20 ni o‘zgartirish yo‘li bilan rostlanadi. Ikkilamchi kuchlanishni rostlash bosqichlari soni 4—16 doirasida tanlanadi. Oxirgidan oldingi bosqich nominal (hisoblab aniqlangan) bosqichdir. Chulg‘am sxemasi shunday bajarilmog‘i kerakki, istalgan bosqichda rostlash koeffitsiyenti quyidagicha bo‘lsin:  kr=U2 max/U2.1>1,4÷2  bu yerda: U2max va U2,1 — eng katta (maksimal) hamda eng kichik (minimal) ikkilamchi kuchlanishlar.  Kuchlanishning bosqichlar bo‘yicha o‘zgarishi mumkin qadar bir tekis bo‘lishi zarur. Chulg‘amning hammasi magnit o‘tkazgichda simmetrik joylashtirish mumkin bo‘lgan juft sonli g‘altaklarda joylashtirilmogi darkor.

 Birlamchi chulg‘am o‘ramlari ketma-ket-parallel ulangan sxemada istalgan bosqichda hamma o‘ramlarda tok oqadi. O‘ramlar soni ularni uzib qo‘yish bilan emas, balki parallel ulash bilan o‘zgartiriladi. Bunday sxemani almashlab ulash uchun uchta almashlab ulagich (A1, A2 va A3) talab etiladi. Mazkur sxema o‘rtacha va katta quvvatli mashinalarda qo‘llaniladi.  Bosqich almashlab ulash uchun bir necha xil almashlab ulagichlardan foydalaniladi:  a) kichik quvvatli mashinalarda — qisqa tutashtirilgan vilkadan iborat, shtepsel orqali almashlab ulagich;  b) quvvati 300 kW gacha bo‘lgan mashinalarda — pichoqli almashlab ulagichlar, ularda mis pichoq plastinalarning prujinalanuvchi kontaktlari orasiga kirgiziladi;

 d) plastinali almashlab ulagichlar katta quvvatli mashinalarda ishlatiladi; bunda bosqichlar shpilkalarda gayka bilan mahkamlangan tok keltiruvchi plastinalar holatini o‘zgartirish orqali almashlab ulanadi;  e) barabanli almashlab ulagichlarda sirpanuvchi kontaktlar bo‘lib, ular baraban ichiga o‘rnatilgan kontakt klemmallariga qisiladi. Baraban izolatsiyalangan dasta burilganda chulg‘amlar almashlab ulanadi.

 Transformator ulashning oxiridan oldingi bosqichida nominal quvvatni hosil qilmogi zarur. Oxirgi bosqich zaxira bosqich hisoblanadi, u nominal quvvatdan katta quvatda, lekin kichik UM da ishlashga imkon beradi.  Boshlang‘ich ma’lumotlarga ega bo‘lgach, transformatorning turi, bosqichlarni almashlab ulagich turi va uning chulg‘amlarini sovitish usuli tanlanadi. Birlamchi chulg‘amlarning qismlariga keltiriluvchi hisoblab topiladigan kuchlanish U1 ulovchi qurilmaning turiga bog‘liq bo‘lib, 330 dan 380 V gacha o‘zgarib turadi. Ushbu kuchlanishning pasayishi ignitronlarda yuz beradi (20 V gacha), bu pasayish tokni ravon rostlash va uning barqarorlashuvi uchun zarurdir.

 Magnit o‘tkazgichni hisoblash uning kesimini (m2) quyidagi formuladan aniqlash bilan boshlanadi:  So=U2n/(4,44fw2B),  bu yerda: B — o‘zakdagi induksiya (Tl.) B = 1-2,1 Tl ga teng induksiya po‘latning markasi, qalinligi va tayyorlanish usuliga, o‘zakning quvvatiga qarab tanlanadi. Listlar yuzasida izolatsiya qatlami borligi sababli o‘zakning haqiqiy kesimi kattaroq: S = So‘/ko‘, bu yerda ko‘ —o‘zakning to‘ldirilish koeffitsiyenti bo‘lib, odatda ko‘=0,88 — 0,92 ni tashkil etadi.  O‘zak to‘rtburchak shaklida bo‘lib, tomonlarining nisbati 1 : 2,5. Transformator darchasining o‘lchami birlamchi va ikkilamchi chulg‘amlarni, zarur izolatsiyalovchi qistirmalarni hamda sovitish naychasini joylashtirishga yetarli bo‘lmog‘i kerak.

 Chulg‘amlar disklarining namunaviy joylashtirilishi tarmoqlar va ponalarni joylashtirish uchun g‘altaklar orasida tirqish bo‘lishini ta’minlamog‘i lozim (D=10 — 14 mm). G‘altaklarning ichki o‘lchami ponalarni o‘rnatish va g‘altaklarni bemalol kiydirish uchun eni bo‘yicha 10—15 mm hamda uzunligi bo‘yicha 20—40 mm katta bo‘ladi. G‘altaklarning darchada joylashtirilishini tekshirishda darchada g‘altaklarning balandligi bo‘yicha 6—12 mm tirqish bo‘lishiga e’tibor qaratilishi zarur. Hisoblab bo‘lingandan keyin transformatordagi yo‘qotishlar, uning FIK va sovitilish sharoiti aniqlanadi.

 O‘zgarmas tok, past chastotali tok va kondensatorli mashinalarning payvandlash transformatorlari asosan bir fazali o‘zgaruvchan tok mashinalarining transformatorlari uchun foydalaniladigan formulalar yordamida hisoblanadi, ammo bunda transformatsiya koeffitsiyentlarini, o‘ramlar va o‘zak kesimini aniqlashda ayrim farqlar bo‘ladi .

 Kontaktli payvandlashda boshqarish apparatlarining asosiy vazifasi berilgan dasturni mashinaning tegishli yuritmalarini boshqaruvchi apparatlarning funksional uzellariga boshqaruvchi signallarni analog yoki diskret shaklda uzatish yo‘li bilan muayyan vaqt ichida amalga oshirishdan iborat.  Dasturga, payvandlash siklogrammalaridan tashqari, yordamchi operatsiyalar (detallarni surish, shtamplash, joylashtirish, elektrodlarni tozalash va h.) qismlari kiritilishi mumkin. Ular bitta yoki bir necha mashinani kompleks mexanizatsiyalashtirishni, payvandlash jarayonining eng muhim parametrlarini passiv va aktiv nazorat qilishni, payvandlash jarayoni hamda payvandlash uskunalarining sifat holatini tahlil qilish va tashxis qo‘yishni ta’minlaydi.

 Boshqarish apparatlarining yuqorida aytilgan vazifalariga muvofiq, qattiq dastur asosida ishlaydigan kontaktli payvandlash uskunalarini boshqarishning tuzilish sxemasida ushbu bloklarni ajratib ko‘rsatish mumkin: payvandlash rejimi sikli va parametrlarini boshqarish bloki . U mashina M ning yuritmalariga ta’sir qilib payvandlash sikli operatsiyalarining hammasi yoki bir qismining berilgan izchilligi hamda davomliligini, payvandlash rejimining asosiy mexanik va elektr parametrlarini qattiq dasturga binoan boshqarish hamda rostlashni ta’minlaydi; payvandlash uzeli tayyorlash texnologik jarayonining yordamchi va birlashtirilgan operatsiyalarini mexanizatsiyalashtirish hamda avtomatlashtirish vositalari (MAV) yuritmalarini boshqarish bloki ;

 mashinaga o‘rnatilgan datchiklardan kelayotgan payvandlash jarayoni haqidagi axborotni nazorat qilish bloki ; uskunalarning ahvoli, payvandlash sifati va miqdoriga tashxis qo‘yish bloki datchiklardan kelayotgan axborotni ishlaydi va uni ishlangan holatda payvandlash bo‘limi ishini tahlil qilish hamda boshqarish umumiy tizimiga chiqarib beradi.  Boshqarish apparatlarini tanlash va tuzishda (qurishda) kontaktli payvandlash rejimining muayyan o‘ziga xos xususiyati, xususan, uning takrorlanish barqarorligiga qo‘yiladigan qattiq talablar, payvandlash toki impulslarining elektr tarmog‘i chastotasi bilan sinxronlashuvi, dasturning barcha operatsiyalari odamning ishtirokisiz bajarilishi zarurligi inobatga olinadi.

E’tiboringiz uchun rahmat!

Похожие

Hisoblaydigan triggerlar

Yarim o‘tkazgichli asboblar

Burg‘ilash jarayonida tog‘ jinslarining parchalanishi va burg‘ilanuvchanligi

Temperaturani o’lchashda ishlatiladigan uskunalarning turlari

O`zbekistonda fizik tadqiqotlar fizika ta`limining rivoji va shakllanishi