Ёруглик дифракцияси - Физика - Презентации

Ёруглик дифракцияси

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

518.7607421875 KB

Ta’lim tarbiya - ong mahsuli, lekin ayni vaqtda uning rivojini ham belgilaydigan omildir. Binobarin,ta’lim-tarbiya tizimini o’zgartirmasdan turib ongni o’zgartirib bo’lmaydi.Ongni,tafakkurni o’zgartirmasdan turib esa biz ko’zlagan oliy maqsad ozod va obod jamiyatni barpo etib bo’lmaydi. (I.A. Karimov)

Мавзу: Ёруглик дифракцияси

Reja: 1. Ёруғлик дифракцияси. Гюйгенс- Френель принципи. 2. Френель зоналари. 3. Думалоқ тешикда Френель дифракцияси . 4. Дискда Френель дифракцияси.

Ёруғлик дифракцияси. Гюйгенс- Френель принципи. Тўлқинларнинг тўсиқларни айланиб ўтишига (ёки тўгри чизиқ бўйлаб тарқалишининг бузилишига) дифракция деб аталади. Дифракция туфайли тўлқин тўсиқларининг орқа қисмига ҳам тарқаб ўта олади., тирқишлар ҳам унга тўсиқ бўла олмайди. Дифракция жараёни Гюйгенс принципи ёрдамида тушунтирилади. Бу принципга асосан тўлқин фронти етиб борган ҳар қандай нуқта иккиламчи тўлқинлар манбасига айланади ва бу тўлқинларга ўтказилган умумий уринма тўлқиннинг кейинги моментдаги фронти деб қаралиши мумкин. Мисол тариқасида тўлқиннинг тешиги бор тўсиққа тушишини кўриб чиқамиз (.1- расм). Тўлқиннинг фронти тешикка келиб тушганда ундаги ҳар бир нуқта иккиламчи тўлқинлар манбасига айланади (.1-расмда шундай нуқталарнинг 5 таси кўрсатилган). Ҳар бир нуқтадан тарқаётган иккиламчи тўлқинларнинг фронтига уринмалар ўтказсак ва уларни бирлаштирсак, умумий уринма ҳосил бўлади, бу уринма тўлқиннинг тешикдан ўтгандан кейин ҳосил бўлган фронти бўлади. Бу фронт тешикнинг ўрта қисмида текис (ясси) бўлади, бу.1- расмдан ҳам кўриниб турибди, лекин тешикнинг четларида фронт эгила бошлайди, бу эса тўлқиннинг тўсиқ ҳосил қилиши керак бўлган соя қисмига ҳам ўтишини билдиради.

1-расм

• Дифракция ҳар қандай тўлқинга хос нарсадир. Лекин Гюйгенс принципи тўлқиннинг дифракция натижасижасида ҳосил бўладиган фронтини топишга ёрдам берса ҳам, тўлқиннинг берилган нуқтадаги интенсивлигини топишга имкон бермайди. • Француз олими Френель бу принципга иккиламчи тўлқинларнинг интерференцияси ғоясини киритди.

S M 22 b 2 b 23 b 1P 2P 3P 0P  b

Френель зоналари. . Гюйгенс-Френель принципи бўйича ёруғликнинг М нуқтадаги (2-расм) интенсивлигини топишда манбанинг ўрнига ёрдамчи Ф юзадан фойдаланиш мумкин. Бунда одатда Ф юза сифатида манбадан тарқаётган ва маълум масофада жойлашган тўлқин фронти хизмат қилади.Бу фронт сфера шаклида бўлиб унинг марказида манба ётади. Френель Ф юзани ҳалқасимон юзаларга бўлиб чиқди, бунда ҳалқанинг икки четидан М нуқтагача бўлган масофалар бир-биридан

га фарқ қилади, бошқача айитганда . Бундай зоналарни қуйидаги йўл билан чизса бўлади. Циркулнинг бир оёғини М нуқтага қўйиб иккинчи оёги билан Ф юзага сфераларни чизилади, бунда сфералар ларга тенг радиуслар билан чизилиб қолади. Бу ерда дан гача бўлган масофа. Зоналар шундай чизилса қўшни зоналардан тарқаётган тўлқинлар га тенг йўл фарқига эга бўладилар ва М нуқтага қарама- қарши фазада келиб бир-бирларини сўндирадилар.Шунинг учун М нуқтада ёруғликнинг натижавий аплитудаси қуйидагига тенг бўлади. бу ерда зонадан келган тўлқин амплитудасидир.

Думалоқ тешикда Френель дифракцияси • Бу дифракцияда тешикка сферик тўлқин тушади, дифракция эса яқин масофада кузатилади. 3-расмда манбадан тарқаётган сферик тўлқиннинг тешикка тушиши кўрсатилган. Дифракцион манзарани М нуқтада кузатамиз. Э экран тешик ётган текисликка параллел ва ундан масофада жойлашган. Дифракцион манзара тешикда қанча Френель зоналари сиғишига боғлиқ. Френельнинг зоналар назариясига биноан М нуқтадаги тебранишлар амплитудаси баробар: бу ерда + ишора тоқ сон бўлса, ишора эса тоқ сон бўлса ёзилади.

S M b 2 2 b 2  b Э

Дискда Френель дифракцияси. Сферик тўлқин ўз йўлида шаффоф бўлмаган дискни учратса, дифракция юз беради (4-расм). Бу ҳолда диск беркитган зонлар ҳисобга олинмайди ва Френель зоналарини кўриш диск четидан бошланади. S M b 2 2   b 2   b 2 3   b

Baxtiniso Hojieva ТАЯНЧ СЎЗ ВА ИБОРАЛАР : Гюйгенс-Френель принципи, Френель дифракцияси, Френель зоналари, зоналар радиуси, умумий амплитуда.

НАЗОРАТ САВОЛЛАРИ • 1. Ёруғлик дифракцияси қандай физик ҳодиса. • 2. Френель зоналар услуби нима мақсадда киритилган. • 3. Зоналардан фойдаланишнинг хусусиятини тушунтиринг. • 4. Натижавий амплитуда қиймати қандай изоҳланади. • 5. Френел зонасининг радиуси қандай к ўнинишга эга.

Э ъ т и б о р и н г и з у ч у н р а х м а т

Похожие

Тебранма ҳаракат динамикаси. Мажбурий тебранишлар ва резонанс. Тўлқинлар

Пўлат фермаларни конструкциялаш ва хисоблаш асослари

Termodinamikaning birinchi qonuni

Maykl Faradey

Uzatmani kinematik hisoblash