logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Физика
  4. Energiyaning saqlanish va aylanish qonuni

Energiyaning saqlanish va aylanish qonuni

Загружено в:

26.11.2024

Скачано:

0

Размер:

5318.6787109375 KB
Скачать
ENERGIYANING SAQLANISH VA AYLANISH QONUNI MEHANIKANING SAQLANISH VA AYLANISH QONUNI • tabiatning eng muhim asosiy qonuniyatlaridan biri; unga koʻra, har qanday berk tizimda energiya yoʻqdan bor boʻlmaydi va yoʻqolib ketmaydi, faqat bir turdan ikkinchi turga aylanib turadi ENERGIA ALMASHUVI • ENERGIA XICH QACHON BORDAN YO’Q YO’QDAN BOR BO’LMAYDI MISOLLAR: • OLOV YONIB TURGAN XOLDA O’CHIB QOLSA UNING ENERGIYASI YO’Q BOLIB QOLMAYDI UNING ENERGIASI ISSIQLIK GA AYLANIB KETADI • SUV QAYNAGANDAN SONG UNUNG ENERGIASI PAR GA AYLANADI • JISIM PASTGA QULAYOTGANDA UING POTENSIAL ENERGIASI PASAYI KINETIK ENERGIASI KOPAYADI • GENERATOR AYLANGANDA MEXANIK ENERGIA ELEKTER ENERGUAGA OTADI ENERGIA XICH QACHON BORDAN YO’Q YO’QDAN BOR BO’LMAYDI 1) MISOL 2) MISOL 3) MISOL 4) MISOL ENERGIA SAQLANISH QONUNI: H- Jisimning balandligi E1,E2,E3-ENERGIALAR TURLARI(BALANDLIKDAGI JISIMDA DASLAB POTEBSIAL ENERGIA BOLADI) V= TEZLIK   MEHANIKANING SAQLANISH VA AYLANISH QONUNI  : • mehanikaning saqlanish va aylanish qonuni  — tabiatning eng muhim asosiy qonuniyatlaridan biri; unga koʻra, har qanday berk tizimda energiya yoʻqdan bor boʻlmaydi va yoʻqolib ketmaydi, faqat bir turdan ikkinchi turga aylanib turadi. Berk tizimda faqat konservativ (oʻzgarmas) kuchlar mavjud boʻlsa, tizimning toʻliq mexanik energiyasi oʻzgarmas qiymatga ega boʻlib qoladi, yaʼni kinetik energiya potensial energiyaga aylanib turadi va aksincha. Agar berk tizimda konservativ kuchlardan tashqari nokonservativ (oʻzgaruvchan) kuchlar (mas, ishqalanish kuchlari) ham boʻlsa, tizimning toʻliq mexanik energiyasi vaqt oʻtishi bilan kamayib boradi. Natijada nomexanik energiyalar: issiqlik yoki kimyoviy, elektromagnit maydon energiyalari va boshqalar vaqt oʻtishi bilan ortib boradi. Ammo energiyaning barcha turlari yigʻindisi vaqt oʻtishi bilan oʻzgarmaydi. Tizimda sodir boʻlayotgan jarayonlarning tabiatiga qarab, Energiyaning saqlanish va aylanish qonuni va a. q. turlicha ifodalanadi va matematik shaklda yoziladi. Klassik fizikada moddaning saqlanish qonuni tinch holatdagi massaning saqlanishini ifodalaydi. Holbuki, tinch holatdagi massa saqlanmasligi mumkin, chunonchi, shunday holda annigilyatsiya hodisasida roʻy beradi. (4) formuladan tinch holatda turgan jismga turli usullar bilan berilgan LE energiya jism massasining At ga ortishiga sabab boʻlishini koʻrsatadi. • Barcha moddiy hodisalar uchun, ularning tabiati va xarakteridan, katta kichikligi, masshtabidan qatʼi nazar, E.s va a. q. eng asosiy qonunlardandir. Fan sohasidagi yangi gʻoyalar va faktlarda baʼzan E.s va a.q.ni inkor etuvchi ayrim fikrlar uchrab turgan. Chunonchi, radioaktivlik yoki yemirilish hodisalari E.s va a.q.ga qarshi kechadi degan fikrlar ham boʻlgan, ammo yuqoridagi radiaktivlik yoki yarim yemirilish materiyaning saqlanish qonuniga bo'ysunadi (o'sha materiya ham aslida energiya, faqat boshqa ko'rinishi). Lekin masalani tegishli ravishda nazariy va eksperimental tahlil qilish natijasida Energiyaning saqlanish va aylanish qonuni va a.q. haqiqatan toʻgʻri va universal qonun ekanligi aniqlandi. Elementar zarralar, galaktikalar va metagalaktikalar dunyosida roʻy beruvchi hodisalarni oʻrganishda Energiyaning saqlanish va aylanish qonuni va a.q. bilan bogʻliq ziddiyatlar va muammolar hozirgi zamon fizikasida har tomonlama tekshirilmoqda. • E.s va a.q.dan tashqari impulsning saqlanish qonuni, impuls momentining saqlanish qonuni va elektr zaryadning saqlanish qonuni, h. k. kattaliklarning saqlanish qonunlari bor. Ularning har biri qandaydir simmetriya xususiyati bilan bogʻlangan. Jumladan, Energiyaning saqlanish va aylanish qonuni va a.q. vaqt simmetriyasi, vaqtning bir jinsliligi xususiyati bilan bogʻlangan (qarang Simmetriya).

Похожие

Elektromagnit maydon energiyasining saqlanish qonuni
Klassik elektrodinamika fani. Elektr zaryadi va uning saqlanish qonuni. Kulon qonuni
Impuls, impuls momenti va energiyaning saqlanish qonunlari. Mexanik tizimning kinetik va potensial energiyalari
Energiyaning asosiy manbalari
Mexanik ish