logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Физика
  4. Energetik sohalar boʻyicha elektronlarning taqsimoti

Energetik sohalar boʻyicha elektronlarning taqsimoti

Загружено в:

23.11.2024

Скачано:

0

Размер:

2874.3056640625 KB
Скачать
www.umft.uz Energetik sohalar boʻyicha elektronlarning taqsimoti 01 030E www.umft.uz  Energetik sohalar boʻyicha elektronlarning taqsimoti.  Valentlik va oʻtkazuvchanlik sohalari.  Sohalar nazariyasi bo‘yicha o‘tkazgichlar, yarim o‘tkazgichlar va dielektriklar. Ma’ruza rejasi150D1604 www.umft.uz Kristallda energetik sohalarning paydo bo‘lishi Qattiq jismning sohaviy nazarariyasi – kristallarda elektronlarning energetik spektrining kvant nazariyasidir, bu nazariyaga asosan energetik spektr ketma-ket joylashgan taqiqlangan va mumkin bo‘lgan energetik sohalardan tashkil topadi.1A www.umft.uz www.umft.uz N atomlardan iborat bo‘lgan tizimning energetik chizmasi Taqiqlangan soha Butunlay to‘lgansohataq1E www.umft.uz 1. Energetik sohalarning kengligi kristallning o‘lchamlariga bog‘liq bo‘lmay, atomlarning tabiatiga va kristall panjaraning simmetriyasiga bog‘liqdir. 2. Atomdagi elektronlarning energiyasi ortishi bilan mumkin bo‘lgan energetik sohalar kengligi kattalasha boradi, taqiqlangan sohalar kengligi toraya boshlaydi. 3. Har bir energetik soha juda ko‘p energetik sathlardan iborat bo‘ladi, ularning soni qattiq jismni tashkil etuvchi atomlar soni bilan aniqlanadi. 4. Energetik soha kvazi uzluksiz energetik spektr ko‘rinishga ega. 5. Taqiqlangan sohaga tegishli energetik sathlarda elektronlar joylashaolmaydi. www.umft.uz www.umft.uz www.umft.uz Elektr o‘tkazuvchanlik bo‘lishi uchun qattiq jismlar energetik spektrida elektronlar bilan qisman to‘ldirilgan energetik sohalar bo‘lishi kerak. Qattiq jismlar energetik spektrida bunday qisman to‘lgan energetik sohalarning bo‘lmasligi ularda elektr o‘tkazuvchanlik yo‘q bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Qattiq jismlarning taqiqlangan sohasi kengligiga qarab, ularni dielektrik va yarim o‘tkazgichlarga bo‘lish mumkin. Dielektriklarga, nisbatan keng taqiqlangan sohaga ega bo‘lgan qattiq jismlar kiradi. Tor taqiqlangan energetik sohalarga ega bo‘lgan qattiq jismlar yarim o‘tkazgichlarga kiradi, ularning kengligi taxminan 1 eV atrofida bo‘ladi. www.umft.uz Sohalar nazariyasi metallar, yarim o‘tkazgichlar va dielektriklarning turli xarakterdagi elektr o‘tkazuvchanligini tushuntirib beradi. metall Yarim o‘tkazgich dielektrik www.umft.uz Metallning sohaviy chizmasi Erkin soha Taqiqlangan soha O‘tkazuvchanlik sohasi metall1503 www.umft.uz Metallarda elektronlar valent sohani qisman to‘ldiradilar. Yuqori sathlarda joylashgan elektronlarga eV tartibidagi energiya uzatilganda, ularni yana yuqori sathlarga o‘tkazish mumkin bo‘ladi. 1K dagi issiqlik harakati energiyasi tahminan eV tartibda bo‘ladi. Shu sababli, 0 dan farqli temperaturalarda elektronlarning bir qismi yana ham yuqori sathlarga o‘ta boshlaydilar. Metallarga tashqi elektr maydoni qo‘yilganda elektronlarni yana yuqoriroq energetik sathlarga o‘tkazish mumkin bo‘ladi.  www.umft.uz O‘tkazuvchanlik sohasi Valent sohasi o‘Yarim o‘tkazgichning sohaviy chizmasi22 www.umft.uz 0 K da valent sohasi elektronlar bilan butunlay to‘lgan, taqiqlangan sohasi kengligi juda katta bo‘lmagan kristall moddalar yarim o‘tkazgichlar deb ataladi. Rasmda valent soha elektronlar bilan butunlay to‘lganligi ko‘rinib turubidi. Elektronlar ni o‘tkazuvchanlik sohasiga ko‘chirish uchun ularga E g taqiqlangan soha kengligidan kam bo‘lmagan energiya uzatish kerak.Yarim o‘ tkazgichlar O‘tkazuvchanlik sohasi Valentlik sohasi 22 06 09 www.umft.uz Yarim o‘tkazgichlarning tozaligiga qarab ular xususiy yoki kirishmali yarim o‘tkazichlarga bo‘linadilar. Kimyoviy toza yarim o‘tkazgichlar – xususiy deb hisoblanadi, ularning o‘tkazuvchanligi esa xususiy o‘tkazuvchanlik deb ataladi. Elektrofizikaviy xususiyatlari kirishma atomlari bilan aniqlanadigan yarim o‘tkazgichlar – kirishmali yarim o‘tkazgichlar deb atadi . GERMANIY SELENKREMNIY TELLUR OLMOS KARBID KREMNIY ARSENID GALLIY ARSENID INDIY www.umft.uz Yarim o‘tkazgichning valent sohasi sathlari to‘la egallangan bo‘ladi. Erkin elektronlar hosil qilish uchun taqiqilangan soha kengligidan katta ∆E energiya uzatish kerak. Yarim o‘tkazgichlarning taqiqlangan sohasi kengligi ≤ 3 eV atrofida bo‘ladi. Uy harorati temperaturasida issiqlik harakati energiyasi elektronlarning bir qismini donor sathidan erkin sohaga ko‘chirishga yetarli bo‘ladi. Yarim o‘tkazgichga tashqi elektr maydoni qo‘yilganda elektronlarning tartibli harakati, ya’ni elektr toki paydo bo‘ladi.  www.umft.uz Dielektrikning sohaviy chizmasi O‘tkazuvchanlik sohasi Valent sohasi> 5 eV Dielektrik32 www.umft.uz Dielektriklarda taqiqlangan soha kengligi bir necha eV ga teng bo‘ladi (∆ ≥ 5 eV ). Issiqlik harakati energiyasi dielektrikning valent sohasidagi elektronlarni o‘tkazuvchanlik sohasiga o‘tkazishga yetarli bo‘lmaydi.  www.umft.uz E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT ! www.umft.uz FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI 1. Abduraxmanov Q.P., Egamov O‘. UMUMIY FIZIKA KURSI 2. Савельев И.В. Основы теоретической физики, 1,2,3 том, 1991г. 3. Трофимова Т.И. Курс физики,1990 г. 4. А.Н.Огурцов. Лекции по физике . 5. Яворский Б.М., Детлаф А.А., Лебедев А.К. Справочник по физике. 6. Оплачко Т.М.,Турсунметов К.А. ФИЗИКА, часть 2, 2006 г.33 www.umft.uz TA’LIM SAYTLARI VA INTERNET RESURSLARI 1. fizika.uz – talabalar va fizika o‘qituvchilari uchun sayt 2. neutrino.ucoz.ru – TATU Fizika kafedrasi dotsenti O. E. Tigayning shaxsiy sayti 3. estudy.uz – TATU talabalari uchun fizikadan masofaviy ta’lim tizimi 4. Yenka.com 5. http://phet.Colorado.edu/ 6. http://www.falstad.com/mathphysics.html 7. http://www.quantumatomica.com.uk/download.html 8. http://school-collection.edu.ru20

Похожие

Qattiq jismlar fizikasi
Molekulyar kinetik nazariyaning asosiy tenglamasi. Ideal gaz molekulalarining tezligi va energiyasi boʻyicha taqsimoti
Atomlarning chiziqli spektrlari
Energetik texnikaning rivojla
Termoelektron emissiya