“Elektronika va signallarni qayta ishlash” fani uchun umumiy taqdimoti

Загружено в:

04.12.2023

Скачано:

0

Размер:

1011.90625 KB

Скачать

z“ ELEKTRONIKA VA SIGNALLARNI QAYTA ISHLASH” FANI UCHUN “CHORIYEV DILSHOD”NING UMUMIY TAQDIMOTI...

z 1- Mavzu; Korrelyatsiya funksiyasi haqida.. Korrelyatsiya ( lotincha “ korrelato” – nisbat, munosabat) degan ma’noni beradi va bu tasodifiy oʻzgaruvchilar oʻrtasidagi statistik ehtimollik bogʻliqligi oʻlchovini anglatuvchi matematik atama. Agar tahlil hodisalar oʻrtasida korrelyatsiya munosabatini aniqlanmagan boʻlsa, bu ular oʻrtasida korrelyatsiya munosabatining yoʻqligining dalili emas. Statistikada korrelyatsiya atamasi 1886-yilda inliz olimi Frensis Galton tomonidan ishlatilgan...

zAmmo u korretsiya koeffitsientni hisoblashning aniq formulasi topa olmadi. Lekin uning shogirdi buni qildi – mashxur matematik va biolog Karl Person. Tasodifiy oʻzgaruvchi oʻrtasida kuchli korrelyatsiya – bu hodisalar oʻrtasida ma’lum bir statistik bogʻliqlik mavjudligini tasdiqlovchi dalillar, lekin bu monosabatni bir xil hodisalarga oʻtkazish mumkin emas , balki boshqa vaziyat uchundir. Koʻpincha tadqiqotchilar addiylik asosida ikkita oʻzgaruvchi oʻrtasidagi muhim korrelyatsiyani hisoblab chiqadilar.

z 2- Mavzu; Kotelnikov teoremasi. Fs signalning disketlash chastotasi, Fa analog signalning yuqori spektr chastotasi. Ushbu ta’rif noldan Fa gacha boʻlgan chastotalardan iborat vaqt funksiyalariga tegishli. Radiotexnikada real muammolarda signal spektrlari har qanday chastotada ishga tushishi va tugashi mumkin. Shu munosabat bilan Kotelnikov teoremasi ning ta’ rifi bunday signalning spektr kengligiga nisbatan toʻgʻri hisoblanadi; Cheklangan spektrga ega boʻlgan har qanday uzluksiz signal spektri bilan egallangan chastotadan ikki marta yuqori chastota bilan olingan diskret namunalaridan aniq va yoʻqotishsiz tiklanishi mumkin.

zKvantlangan signallar uzluksiz yoki diskret miqdorlar qatoridan – qator oxirgi qiymatlarni oladi , odatda signallar sathga ya’ ni kvantlanadi. Tasodifiy va deteminallashgan signallarga misol keltramiz. Signal axborotning material tushunchasidir. Taqdim etish usuliga koʻra signallar ikki guruhga boʻlinadi; tasodifiy va deteler. Ular matematik model va signal parametrlarining oʻzgarishini tavsiflovchi funksiyasi bilan xarakterlanadi. Tasodifiy signal vaqt funksiyalaridir uning qiymatlaridir...

z 3- Mavzu; Rezistorlar va Kondensatorlarni ulash. Kondensator turlarining nomi dielektriklarning nomidan kelib chiqqan. Masalan: qogʻozli kondensatorlar parafilangan qogʻoz tasmasi bilan oʻzaro ajratiladi. Ikkinchi qoplama elektrotlarning quyuq eritmasi shimdrilgan qogʻoz yoki matodan iborat boʻladi. * Kondensatorlar parallel va ketma-ket ulanganda ularning umumiy sigʻimi oʻzgaradi. Paralel ulash * Agar bir qurilmaning ikki uchi , ikkinchi qurilmaning ikki uchiga mos ravishda ulangan boʻlsa , paralel ulash deyiladi.. C = n • c Jjjhh Kondensatorlarni ulash. Zarur sigʻim yoki kerakli kuchlanishga ega...

zRezistor (lot. Resisto — qarshilik koʻrsataman) — radio va elektrtexnika qurilmalari elektr zanjirining strukturaviy (tugal buyum koʻrinishidagi) elementi; asosiy vazifasi — elektr toki ga faol qarshilik koʻrsatish. Qarshilikning nominal qiymati (bir necha Om dan 1000 Gom gacha), undan ogʻish qiymati (0,001—20%) va maksimal sochish quvvati (Vt ning yuz larcha ulushlaridan bir necha MVt gacha) bn tavsiflanadi. Tayyorlanadigan materialiga qarab, R. Metall, uglerodli, suyuklikli va yarimoʻtkazgichli; qarshilik turiga qarab, oʻzgarmas va oʻzgaruvchan xillarga boʻlinadi .

z 4-Mavzu; Quvvat kuchaytirgichlari  Quvvat kuchaytirgichlari-kirirsh kuchlanishiga nisbatan chiqish voltajining minimal ozgarishi bilan iloji bo’lsa, kirish kuchini oshirish uchun mo’jallangan qurilmadir. Ya’ni, kuchaytirgichlar yukori quvvqt olish qobilyatiga ega, omma chiqish voltaji o’zgarishi yo’ki o’zgarmasligi mumkin. Kuchaytirgichlarning kuchaytirgich samaradorligi har doim 100% dan past. Shuning uchun quvvatni kuchaytirish bosqichlarida yuqori issiqlik tarqalishi kuzatiladi. Quvvat kuchaytirgichlari yuklar bo’ylab kata quvvat talab qiladigan qurilmalarda qollaniladi. Ko’p bosqichli kuchaytirgichlarda kuchaytirish amplifikatsiyasiyani-ning oxirgi bosqichlarida amalga oshiriladi. Ovaz kuchaytirgichlari va RF kuchaytirgichlari yukni etarli darajada etgazib berish uchun oxirgi bosqichda kuchaytirgichlardan foydalanadilar.

zBir tiðli o‘tkazuvchanlikka ega bo‘lgan tranzistorlar- dan yig‘ilgan kuchaytirgich nosimmetrik bo‘ladi. Chunki ular turli sxemada (odatda, UE va UK) ulanadi. Nochi- ziqli buzilishlarni yo‘qotish uchun manfiy teskari bog‘lanish kiritishga to‘g‘ri keladi. Bu esa, o‘z navbatida, yangi dinamik buzilishlarni hosil qiladi. Ikki taktli sxemada chiqish qarshiligi kichik bo‘lishi uchun uni UK sxema bo‘yicha yig‘iladi. Dastlabki tok va kuchlanishi bo‘yicha kuchaytirish VT1 tranzistorli sxemada bajariladi. VT3 va VT2 lar o‘zaro simmetrik emitter takrorlagichlari bo‘lib, signalni tok bo‘yi- cha kuchaytiradi.

z 5- Mavzu Tranzistorlarning asosiy parametrlari. Tranzistorlarni asosiy parametrlari. Kirish va chiqish qarshiliklari kollektorning teskari toki hamda tok bo`yicha kuchaytirish koeffisienti tranzistorlarning asosiy parametrlari hisoblanadi. Kirish qarshiligi qarshilikka aytiladi. Rx deb, chiqish zanjiri ochiq turgan holatdagi baza bilan emitter orasidagi c c chiqish qarshiliga qarshilikka aytiladi. Bir tiðli o‘tkazuvchanlikka ega bo‘lgan tranzistorlar- dan yig‘ilgan kuchaytirgich nosimmetrik bo‘ladi. Chunki ular turli sxemada (odatda, UE va UK) ulanadi. Nochi- ziqli buzilishlarni yo‘qotish uchun manfiy teskari bog‘lanish kiritishga to‘g‘ri keladi. Bu esa, o‘z navbatida, yangi dinamik buzilishlarni hosil qiladi. Ikki taktli sxemada chiqish qarshiligi kichik bo‘lishi uchun uni UK sxema bo‘yicha yig‘iladi. Dastlabki tok va kuchlanishi bo‘yicha kuchaytirish VT1 tranzistorli sxemada bajariladi. VT3 va VT2 lar o‘zaro simmetrik emitter takrorlagichlari bo‘lib, signalni tok bo‘yi- cha kuchaytiradi.

zMaydon tranzistorlar unipolyar tranzistorlar qatoriga kiradi. Maydon tranzistorlarida ishchi tok yarim o`tkazgich uchun asosiy bo`lgan zaryad tashuvchilar (elektron yoki kovak) yordamida vujudga keladi. Bipolyar tranzistorlarda esa ishchi tokni hosil qilish har ikkala tip tok tashuvchilar ham katta rol o`ynaydi . Tranzistorlarni asosiy parametrlari. Kirish va chiqish qarshiliklari kollektorning teskari toki hamda tok bo`yicha kuchaytirish koeffisienti tranzistorlarning asosiy parametrlari hisoblanadi.

z 6- Mavzu; Proportional – integral mikrosxema. Integral sxema (IS, integral mikrosxema) — juda ixcham (mikrominiatyur) elektron qurilma. Elementlari (diodlar, tranzistorlar, rezistorlar, kondensatorlar va b.) konstruktiv, texnologik va elektr jihatdan oʻzaro uzviy bogʻlangan (birlashtirilgan) va oʻta zich joylashtirilgan boʻladi. Uzluksiz yoki diskret (uzlukli) elektr va optik signallar tarzidagi axborotlarni qabul qilish, qayta ishlash uchun moʻljallanadi. I. S. Quyidagi xillarga boʻlinadi: elementlarni birlashtirish (integratsiya) usuli boʻyicha — yaxlit (monolit) va gibrid (tarkibiy) (osma diskret elektron asboblarlan foydalanilgan) sxemalar; ishlov beriladigan signallarning xili boʻyicha — raqamli va analog sxemalar; IS dagi elementlar soni N (integratsiya darajasi) boʻyicha — kichik (N< 102)? Oʻrta (N = 102 — —103), katta {N= W— 104) va juda katta (N> 104) sxemalarga boʻlinadi. I. S. Elektron hisoblash mashinalari, nazorat-oʻlchash apparatlari, aloqa texnikasi va b. Sohalarda qoʻllaniladi.

zUmumiy ma’lumotlar Integral mikrosxemalar elektr asboblarning sifat darajasidagi yangi turi bo‘lib elektron qurilmalarning asosiy negiz elementi hisoblanadilar. Integral mikrosxema (IMS) elektr jihatdan o‘zaro bog‘langan elektr radiomateriallar (tranzistorlar, diodlar, rezistorlar, kondensatorlar va boshqalar) majmui bo‘lib, yagona texnologik siklda bajariladi, ya’ni bir vatqning o‘zida yagona konstruksiya (asos)da ma’lum axborotni qayta ishlash funksiyasini bajaradi .

z 7-Mavzu; Maydonli tranzistorlar. Maydoniy transistor. Maydoniy tranzistor (MT) deb, tok kuchi qiymatini boshqarish ychun o‘tkazuvchi kanaldagi elektr o‘tkazuvchanligikni o‘zgartirish hisobiga elektr maydon o‘zgarishi bilan boshqariladigan yarim o‘tkazgichli aktiv asbobga aytiladi. Maydoniy tranzistorlar turli elektr signallar va quvvatni kuchaytirish uchun mo‘ljallangan. Maydoniy tranzistorlarda bipolyar tranzistorlardan farqli ravishda tok tashkil bo‘lishida faqat bir turdagi zaryad tashuvchilar ishtirok etadi: yoki elektronlar, yoki kovaklar. Shuning uchun ular yana unipolyar tranzistorlar deb ham ataladi. Maydoniy tranzistorlarning tuzilishi va kanal o‘tkazuvchanligiga ko‘ra ikki turi mavjud: p–n o‘tish bilan boshqariladigan maydoniy tranzistor hamda metall – dielektrik – yarim o‘tkazgichli (MDYa) tuzilishga ega bo‘lgan zatvori izolyatsiyalangan maydoniy tranzistorlar. Ular MDYa- tranzistorlar deb ham ataladilar. P–n o‘tish bilan boshqariladigan maydoniy tranzistor.

zKanalning o‘tkazuvchanligi uning qarshiligi bilan aniqlanadi , bu yerda – kanal materialining solishtirma qarshiligi, l- uzunligi, S – kanalning ko‘ndalang kesim yuzasi. Tashqi kuchlanish mavjud bo‘lmaganda kanal uzunligi bo‘ylab zatvor ostidagi kanalning ko‘ndalang kesim yuzasi bir xil bo‘ladi. Berilgan qutblanishda zatvor va istok oralig‘iga tashqi kuchlanish berilsa UZI p–n o‘tish teskari yo‘nalishda siljiydi, kanal tomonga kengayadi, natijada kanal uzunligi bo‘ylab kanalning ko‘ndalang kesim yuzasi bir tekis torayadi. Kanal qarshiligi ortadi .

z 8-Mavzu; Teskari aloqaning qoʻllanilishi. Teskari aloqa deb chiqishdagi yoki biror oraliq zveno qurilmasi chiqishidagi energiyaning bir qismini uning kirishiga uzatishga aytiladi. Buning uchun sxemagamaxsus zanjir kiritiladi va u teskari aloqa zanjiri deb ataladi. Bu zanjir kuchaytirgich chiqishidagi quvvatning bir qismini uning kirishiga uzatishga ҳizmat qiladi. Bir bosqichni o’z ichiga oladigan teskari aloqa –maҳalliy, ko’pbosqichli kuchaytirgichning barini o’z ichiga oladigan teskari aloqa – umumiy deb ataladi. Teskari aloqaningmavjudligi qurilma chiqishidagi signalning, demak kuchaytirish koeffitsientining ҳam ortishi yoki kamayishiga olib kelishimumkin. Birinchi ҳolatda kirish signali fazasi bilan teskari aloqa signali fazalari bir – birigamos keladi va ularning amplitudalari ko’shiladi – bunday teskari aloqamusbat teskari aloqa deb ataladi. Ikkinchi ҳolatda esa fazalar teskari bo’lib, amplitudalar bir – biridan ayiriladi – bunday teskari aloqamanfiy teskari aloqa deb ataladi..

zTeskari aloqa datchiklarning asosiy vazifasi ishchi organning haqiqiy holatini o`lchash, tegishli shakldagi signalga o`zgartirish hamda ushbu signalni taqqoslash qurilmasiga uzatishdan iborat. Ishchi organning raqamli dastur bo`yicha berilgan va haqiqiy siljish signallari taqqoslash qurilmasida farq (xato) signaliga aylantiriladi, so`ng xato signali kuchaytirilib ishchi organ surish yuritmasi dvigateliga xatoni kamaytirish yoki ishchi organ berilgan holatga talab etilgan aniqlikda yetganida harakatni to`xtatish uchun uzatiladi.

z 9- Mavzu; INTEGRAL MIKROSXEMALAR. Integral mikrosxemalar elektr asboblarning sifat darajasidagi yangi turi bo‘lib elektron qurilmalarning asosiy negiz elementi hisoblanadilar. Integral mikrosxema (IMS) elektr jihatdan o‘zaro bog‘langan elektr radiomateriallar (tranzistorlar, diodlar, rezistorlar, kondensatorlar va boshqalar) majmui bo‘lib, yagona texnologik siklda bajariladi, ya’ni bir vatqning o‘zida yagona konstruksiya (asos)da ma’lum axborotni qayta ishlash funksiyasini bajaradi. IMSlarning asosiy xossasi shundaki, u murakkab funksiyalarni bajarish bilan birga kuchaytirgich, trigger, hisoblagich, xotira qurilmasi va boshqa funksiyalarni ham bajaradi. Xuddi shu funksiyalarni bajarish uchun diskret elementlarda mos keluvchi sxemani yig‘ish talab qilinardi.Dielektrik asosli IMSlarda elementlar uning sirtida joylashadi. Yarim o‘tkazgich asosli mikrosxemalarning asosiy afzalligi – elmentlarning juda katta integratsiya darajasi hisoblanadi, lekin uning nominal parametrlari diapazoni juda cheklangan bo‘lib ular bir – biridan izolyatsiyalanishni talab qiladi. Dielektrik asosli mikrosxemalarning afzalligi – elementlarning juda yaxshi izolyatsiyasi, ularning xossalarining barqarorligi, hamda elementlar turi va elektr parametrlari tanlovining kengligi.

zElement deb biror elektroradioelement (tranzistor, diod, rezistor, kondensator va boshqalar) funksiyasini amalga oshiruvchi IMS qismiga aytiladi va u kristall yoki asosdan ajralmagan konstruksiyada yasaladi. IMS komponentasi deb uning diskret element funksiyasini bajaradigan, lekin avvaliga mustaqil mahsulot kabi montaj qilinadigan qismiga aytiladi. Asosiy IMS konstruktiv belgilaridan biri bo‘lib asos turi hisoblanadi. Bu belgiga ko‘ra IMSlar ikki turga bo‘linadi: yarim o‘tkazgichli va dielektrik.Element deb biror elektroradioelement (tranzistor, diod, rezistor, kondensator va boshqalar) funksiyasini amalga oshiruvchi IMS qismiga aytiladi va u kristall yoki asosdan ajralmagan konstruksiyada yasaladi. IMS komponentasi deb uning diskret element funksiyasini bajaradigan, lekin avvaliga mustaqil mahsulot kabi montaj qilinadigan qismiga aytiladi.Asosiy IMS konstruktiv belgilaridan biri bo‘lib asos turi hisoblanadi. Bu belgiga ko‘ra IMSlar ikki turga bo‘linadi: yarim o‘tkazgichli va dielektrik .

z 10- Mavzu; Doimiy tok kuchaytrgichlarida nol dreyf. Dreyf oqim (gollandcha drijveh — suzish, haydash) — shamol va oqim taʼsirida okean va dengiz suvi ustki qatlamining oʻziga xos harakatga kelishi. Ishqalanish taʼsirida suv dengiz tagiga tomon tusha boradi. D. O. Nazariyasini F. Nansen yaratgan; bu nazariyani shved geofizigi va okeanografi V. Ekman 1906 yilda matematik yoʻl bilan isbot qilgan. Yerning aylanishi natijasida D. O. Dengiz yuzasida shim. Yarim sharda 45° oʻngga, jan. Yarim sharda 45° chapga buriladi. Dengiz tagiga chuqurlashgan sari oqim koʻproq burila boradi va muayyan chuqurlik (200 m) da oqim suv yuzasidagiga nisbatan boshqacha yoʻnalishda oqadi.

z 11-Mavzu; Rezonans kuchaytrgichlar. Yuqori chastotali kuchaytirgichlar ko’pincha rezonans yoki tanlovchanlik kuchaytirgichlari deb ham ataladi. Rezonans kuchaytirgichlarning asosiy vazifasi yuqori chastotali radiosignallarining juda tor oraliqdagi chastota spektrini kuchaytirishdan iborat. Bunday kuchaytirgichlarda kuchaytiruvchi elementining chiqish zanjiriga nagruzka sifatida ma`lum chastotaga sozlanadigan tebranish konturi yoki bog’langan tebranish konturi ulanadi. Bunday kuchaytirgichlar radioaloqada keng ko’llaniladi. Radio qabul qilish qurilmasida (antennada) faqat yana radiostantsiyaning signali emas, balki juda ko’p radiostantsiyalarning uzatadigan signallari qabul qilinadi. Shuning uchun qabul qiluvchi qurilmaning kirish qismidagi kuchaytirgichi turli radiostantsiyalardan keladigan tebranishlar (signallar)dan kerakli chastotali signalni tanlab kuchaytirish xususiyatiga ega bo’lish kerak. Shu sababli yuqorida ta`kidlanganidek, yuqori chastotali kuchaytirgichlar chastota tanlovchi yoki rezonans kuchaytirgichlar deb ataladi. . Yakka va bogʻlangan tebranish konturli rezonans kuchaytrgichining kuchaytirish hususiyatlarini aniqlash va ularni chastotaviy xarakteristikasini olish .

zXulosa qilib shuni aytsa bo’ladiki Darhaqiqat, bitta induktorli kontaktlarning zanglashida energiya tebranishi, ya’ni energiyaning generatordan bobinning magnit maydoniga davriy ravishda o’tishi mavjud. Kondensator bo’lgan kontaktlarning zanglashiga olib boradigan kontaktlarning zanglashiga olib borishida ham xuddi shunday bo’ladi, lekin kondansatörün elektr maydonining energiyasi tufayli. Kuchlanish rezonansi (XL = XC) paytida kondensator va induktorli kontaktlarning zanglashiga olib boradigan kontaktlarning zanglashiga olib keladigan davriy elektr energiyasi davriy ravishda bobindan kondensatorga o’tadi va aksincha, kontaktlarning zanglashiga olib keladigan energiya sarfi joriy manbaga tushadi. Shunday qilib, deyarli hech qanday generator bo’lmagan kondansatör va bobin o’rtasida energiya almashinadi. Faqatgina stressdagi rezonansni buzish kerak, chunki bobinning magnit maydonining energiyasi kondensatorning elektr maydonining energiyasiga teng bo’lmaydi va bu maydonlar o’rtasida energiya almashinuvi paytida vaqti-vaqti bilan manbadan yoki kontaktlarning zanglashiga olib keladigan yoki kontaktlarning zanglashiga olib keladigan energiyaning haddan tashqari ko’payishi kuzatiladi.

z 12-Mavzu; Kuchaytrishni avtomatik boshqarish. Avtomatik boshqarish nazariyasi – texnikaviy kibernetikaning turlicha murakkablikdagi va har xil tabiatli jarayonlarni avto-matik boshqarish tizimlari (ABT)ni yaratish ustida ilmiy tadqiqotishlari olib boruvchi boʻlimi. Avtomatik boshqarish nazariyasi n.da haqiqiy obyektlar oʻrnida ularning oʻxshash (adekvat) matematik modellaridan foydalaniladi. Unda asosan ikki muammo: ABT tahlili va sintezi ustida tadqiqotlar olib boriladi. Ikki xil boshqarish tizimi, yaʼni ochiq va yopiq boshqarish tizimlari jarayonlarni boshqarish tarzi boʻyicha bir-biridan farq qiladi. Birinchisida boshqaruvchi taʼsirlar jarayonni toyiltiruvchi taʼsirlardan kelib chiqib, ularning toyilishi farqini kamayti-rishga qaratiladi. Bunday boshqarish tizimining asosiy kamchiligi oʻlchash imkoni boʻlmagan tashqi toyiltiruvchi taʼsirlarni bartaraf eta olmasligidadir. Bundan tashkari, ushbu boshqarish tizimlari nobarqaror obyektlarni uzoq vaqt davomida boshqara olmaydi. Yopiq boshqarish tizimlari asosida teskari bogʻlanish gʻoyasi yotadi. Bu gʻoya parametrlarning meʼyordan chetlashishi boʻyicha boshqarish prinsipi (yoki teskari bogʻlanishli boshqarish) nomi bilan maʼlum. Bu yerda boshqaruvchi parametrlarning talab darajasidan ogʻishi tufayli ularni talab holatiga qaytaruvchi ijro signallari shakllantiriladi . .

zBunday usulning universalligi nobarqaror obyektlarni boshqarishda namoyon boʻladi.Avtomatik boshqarish nazariyasi n., xususan, yopiqtizim nazariyasidagi markaziy muammo – bu tizimning 127mustahkamligi. 20-asr 50–60-yillari bunday tizimlarning sintez usullari jadal rivojlangan davr boʻldi. Sintez masalasini yechishda sifat mezonini tan-lash asosiy oʻringa ega. ABT ni sintez qilishning usullari ichida bunday tizimlarni invariant va avtonom sintez qilish usullari alohida oʻrin egallaydi. Bu nazariyada sifatni baholashning integral mezonidan foydalanishga asoslangan ABT sintez usuli ustuvor hisoblanadi

z 13-Mavzu; Tunnel diod generatori. Tunnel diodi deb qo‘zg‘otilgan yarim o‘tkazgich asosida loyihalangan yarim o‘tkazgichli asbobga aytiladi. Unda teskari va uncha katta bo‘lmagan to‘g‘ri kuchlanishda tunnel effekti yuzaga keladi va volt–amper xarakteristikada manfiy differensial qarshilikka ega bo‘lgan soha mavjud bo‘ladi. Tunnel diodlar boshqa turdagi diodlardan sezilarli farq qilmaydi, lekin ularni yasash uchun 1020 sm-3 kiritmaga ega bo‘lgan yarim o‘tkazgichli materiallar qo‘llaniladi. VAX nochiziqli bo‘lsa, uning har bir kichik sohasi to‘g‘ri chiziq deb qaraladi va xarakteristikaning bu nuqtasida differensial qarshilik kiritiladi. Agar xarakteristika kamayuvchi bo‘lsa, bu sohada qarshilik Ri manfiy qiymatga ega bo‘ladi. Tunnel diodi VAX keltirilgan. AV soha manfiy differensial qarshilik bilan xarakterlanadi. Agar tunnel diodi tebranma kontur elektr zanjiriga ulansa, u holda kontur va shu zanjirdagi manfiy qarshilik kattaligi o‘rtasidagi ma’lum nisbatlarda tebranishlar kuchayishi yoki generatsiyalanishi mumkin. Tunnel diodlari asosan 3-30 GGs diapazonda O‘YuCh generatorlar qurishda, hamda maxsus hisob qurilmalari va mantiqiy yuta yuqori tezlikda ishlaydigan sxemalarda qo‘llaniladi.

zTunnel oqimi ikkala yo’nalishda ham o’tish joyidan o’tishi mumkin. Biroq, oldinga egilish hududida tunnel oqimi birinchi navbatda keskin oshadi va ma’lum bir maksimal qiymatga erishgandan so’ng keskin kamayadi. Oqimning kamayishi to’g’ridan-to’g’ri yo’nalishdagi birikmada elektr maydon kuchini oshirish bilan tunnel ulanishini amalga oshirishga qodir elektronlar sonining kamayishi bilan bog’liq. To’g’ridan- to’g’ri kuchlanishning ma’lum bir qiymatida bunday elektronlar soni nolga teng bo’ladi va tunnel oqimi butunlay yo’qoladi. To’g’ridan-to’g’ri kuchlanishning yanada oshishi faqat to’g’ridan-to’g’ri diffuziya oqimiga ta’sir qiladi, bu an’anaviy rektifikator yoki universal diodlar bilan bir xil tarzda kuchayib borayotgan kuchlanish bilan ortadi .

$z 14-Mavzu; SIGNALLARNING ENERGIYA SPEKTRI. Signalning spektral xarakteristikasi Furye tasvirlari – Furye seriyasining murakkab koeffitsientlari F(jw k) davriy signal (1) va spektral zichlik F(jw) davriy bo’lmagan signal (2) – bir qator umumiy xususiyatlarga ega. 1. Lineerlik . Integrallar (1) va (2) funktsiyaning chiziqli o’zgarishini amalga oshirish f(t). Shuning uchun funktsiyalarning chiziqli kombinatsiyasining Furye tasviri ularning tasvirlarining o’xshash chiziqli kombinatsiyasiga tengdir. Agar a f(t) = a 1 f 1 (t) + a 2 f 2 (t), keyin F(jw) \u003d a 1 F 1 (jw) + a 2 F 2 (jw), qaerda F 1 (jw) va F 2 (jw) – signallarning Fourier tasvirlari f 1 (t) va f 2 (t) navbati bilan. 2. Kechiktirish (davriy funktsiyalar uchun vaqt ma’lumotnomasini o’zgartirish) . Signalni ko’rib chiqing f 2 (t), bir muddat kechiktirildi t Signalga nisbatan 0 f 1 (t), xuddi shu shaklga ega: f 2 (t) = f 1 (t – t 0). Agar signal bo’lsa f 1 rasmga ega F 1 (jw), keyin signalning Furye tasviri f 2 teng F 2 (jw) \u003d \u003d . Ko’paytirish va bo’linishdan so’ng, a’zolarni quyidagicha guruhlaymiz: Oxirgi integral bo’lgani uchun F 1 (jw), keyin F 2 (jw) \u003d e –j w t 0 F 1 (jw) . Shunday qilib, signal bir muddat kechiktirilganda t 0 (vaqt kelib chiqishi o’zgarishi), uning spektral zichligi moduli o’zgarmaydi va argument w qiymatiga kamayadi t 0 kechikish vaqtiga mutanosib. Shuning uchun signal spektrining amplitudalari kelib chiqishiga va kechikish bilan boshlang’ich fazalariga bog’liq emas t 0 w ga kamayadi t 0 .$

“Elektronika va signallarni qayta ishlash” fani uchun umumiy taqdimoti

04.12.2023

0

1011.90625 KB

Похожие