Қаттиқ жисмлар механикаси - Физика - Презентации

Қаттиқ жисмлар механикаси

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

149.5 KB

Қаттиқ жисмҚаттиқ жисм ларлар механикасимеханикаси

Назарий муқаддима • Қаттиқ жисмларда зарралар (молекулалар, атомлар ва ионлар) тартибли жойлашган бўлиб, кристал панжара ёки фазовий панжара ҳосил қилади.Молекула, атом ёки ион жойлашган ўринлар панжарани тугунлари дейилади. Фазовий панжарани шакллари турли-туман бўлиши мумкин, лекин ихтиёрий бўлмайди. Фазовий ёки кристал панжарадаги зарраларнинг симметрик ва зич жойлашишларига сабаб, уларнинг тортишиш ёки итаришиш кучларининг мувозанатланишидир.

ЭЛЕКТР КУЧЛАРИ • Ана шу таъсир кучлари туфайли қаттиқ жисм ўз шаклини ёки ҳажмини доимо сақлайди. Зарраларнинг ўзаро таъсир кучи – бу электр кучларидир. Масалан: фазовий панжара туғунларида турли ишорали ион жойлашган бўлса, ўзаро таъсир кулон кучидан иборат бўлади.

• Фазовий панжарани турли йўналиши бўйича зарраларни зичлиги ҳар хил бўлади. Шунинг учун ҳам қаттиқ жисмнинг турли йўналиши бўйича физик хоссалари ҳам хар хил бўлади. Бунга кристал анизотропияси дейилади. Масалан: 1.Қаттиқ жисм деформацияси; 2.Қаттиқ жисмнинг иссиқлик ўтказувчанлиги; 3.Иссиқликдан кенгайиш; 4.Қаттиқ жисмнинг иссиқлик сиғими.

ҚАТТИҚ ЖИСМ ДЕФОРМАЦИЯСИ. • Юқорида кўриб ўтдикки, қаттиқ жисмлар кристал ҳолда бўлиб, кристал панжара тугунларида жойлашган зарралар ўзаро таъсирлашади ва бу таъсирларнинг тенг ташкил этувчиси нолга тенг бўлади. Агар қаттиқ жисмга ташқи куч таъсир этса, зарралар мувозанат вазиятидан силжийди. Натижада зарраларни ўзаро таъсир кучлари заррани аввалги жойига қайтаришга ҳаракат қилади.

ЭЛАСТИК ДЕФОРМАЦИЯ • Агар силжиш унча катта бўлмаса, зарраларнинг ўзаро таъсир кучи зарраларни ўз жойига қайтаради. Бундай ходисага эластик деформация дейилади. Агар ташқи куч катта бўлса зарраларнинг мувозанат вазиятидан силжиши катта бўлади, натижада зарраларнинг ўзаро таъсир кучи зарраларни аввалги ҳолатига қайтара олмайди.

• Бу ходиса пластик деформация дейилади. Демак қаттиқ жисмларнинг ташқи куч таъсирида шаклини ёки ҳажмини ўзгаришига деформация деб аталади.

Деформацияни ўзи бир неча кўринишга эга. 1) чўзилиш ёки сиқилиш деформацияси, 2) силжиш деформацияси, 3) эгилиш деформацияси, 4) буралиш деформацияси.

ЧЎЗИЛИШ ДЕФОРМАЦИЯСИ • Чўзилиш деформациясини кўриб чиқайлик: узунлиги ℓ кўндаланг кесим юзи S бўлган стержен олиб, уни бир томонини маҳкамлаб, иккинчи томонига ташқи куч таъсир эттирамиз. Бу кучга қарама-қарши йўналган эластиклик кучи пайдо бўлади. Демак эластиклик кучи - бу зарраларнинг ўзаро таъсир кучларининг тенг ташкил этувчисидир.

ЭЛАСТИК ДЕФОРМАЦИЯЛАНГАН ЖИСМ • Эластик деформацияланган жисмда пайдо бўлган эластиклик кучи жисмни исталган кесимида жисмга таъсир этувчи ташқи куч билан мувозанатлашади. Шу сабабли эластик куч қийматини, ташқи куч қиймати орқали аниқлаш мумкин. • Эластик куч қиймати кучланиш билан ҳарактерланади. Бирлик юзага • ( S ) таъсир этаётган натижавий эластик кучга ( F ) кучланиш дейилади.

Похожие

Қаттиқ жисм мувозанати

Механикa

Трибоника (ишқаланиш ва ейилиш) фанининг ривожланиш тарихи ва асосий тушунчалари

Moddiy nuqta dinamikasi. Kuch. Massa. Impuls. Nuyutonning birinchi qonuni va inersiyal sanoq tizimlari

Динамика