Atom tashqi elektr va magnit maydonida Shtark effekti - Физика - Презентации

Atom tashqi elektr va magnit maydonida Shtark effekti

Загружено в:

19.11.2023

Скачано:

0

Размер:

1004.8837890625 KB

Mavzu: Atom tashqi elektr va magnit maydonida Shtark effekti Reja: 1. Kirish. 2. Asosiy qism. 3. Energetik satxlar diagrammasi. 4. Atom tashqi elektr va magnit maydon. 5. Elektr va magnit maydonda Shtark effekti. 6. Xulosa. 7. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati.

KIRISH Atom tuzilishini yanada chuqurroq tekshirish elektronning ikki xil tabiati borligini ko'rsatdi. Unda zarracha xususiyati ham, to'lqin xususiyati ham bor ekan. Elektron muayyan massali va katta tezlik bilan harakatlanadigan zarrachadir. Shu bilan birga elektron to'lqin xossalariga ham ega, u atomning butun hajmi bo'ylab harakatlanadi va atom yadrosi atrofidagi fazaning istalgan qismida bo'la oladi. Elektronning atomdagi holatini belgilaydigan kattalik uning energiyasidir. Elektron energiyasining kattaligi butun sonlar bilan ifodalanib, bular 1,2,3,4,5,… va xokazo sonlar bo'lib, bu sonlar bosh kvant sonlar (n)deb ataladi Bosh kvant sonlar qiymatiga tegishli 1,2,3,4,5,6,… energiya qavatlari bo'lib, ular kvant qavatlari deyiladi va ba'zan K, L, M, N, O, P, Q harflari bilan belgilanadi. Bitta kvant qavatining o'zidagi barcha elektronlar uchun energiya zonasi bir xil bo'ladi; bunday holda elektronlar bitta energetik daraja qavat (pog'ona) da turibdi deyiladi. Energetik pog'onalar pog'onachalarga (s - birinchi, p - ikkinchi, d - uchinchi, f - to'rtinchi pog'onaga) bo'linadi. Birinchi energetik pog'onaga 1ta s va 3 ta p pog'onacha, uchinchi energetik pog'onaga 1 ta s 3 ta p va 5 ta d pog'onacha, to'rtinchi energetik pog'onaga esa 1 ta s pog'onacha, ikkinchi energetik pog'onachaga 1 ta s va 3 ta p va 5 ta d pog'onacha to'g'ri keladi, to'rtinchi energetik pog'onada esa s, p, d, f pog'onachalar mavjud. Ikkinchi kvant son – orbital kvant son (l) bo'lib, u elektronning ayni hajmda bo'lib turish ehtimolligining fazodagi shaklini (ya'ni elektron bulut shaklini) ifodalovchi funksiya bilan aloqador kattalik. l ning qiymati 0 dan (l –1) ga qadar butun sonlar bilan ifodalanadi. l  0 holatga d-orbital, l  3 holatga esa f— orbital muvofiq keladi. Bir pog'onachada joylashgan elektronning energetik holati ham bir-biridan farq qiladi; uchinchi kvant son magnit kvant son (m) deb ataladi. Magnit kvant son – elektron harakat moqdori vektorining harakat miqdori biror yo'nalishga nisbatan proyeksiyasini ifodalaydi, u olishi mumkin bo'lgan qiymatlar soni 2l  1 ga teng (m 2  l; 0; -l). Demak, s - pog'onachada bitta, p - pog'onachada uchta, d- pog'onachada beshta, f - pog'onachada yettita elektron holat bo'lishi mumkin.

Ruxsat etilgan zonadagi minimal energiya sathi tubi (Wc), maksimal energiya esa shipi (Wv) deb ataladi. 7-rasmda yarim o‘tkazgichning zona diagrammasi keltirilgan. Ta’qiqlangan zona kengligi  Wt yarim o‘tkazgichning asosiy parametri bo‘lib hisoblanadi.

2. Atom tashqi elektr va magnit maydon. Shu sababli, ishqoriy metallar spektri tashqi ko‘rinishidan vodorod atomi spektrini eslatadi. Lekin u bilan mos tushmaydi. Ular orasidagi farqni quyidagicha tushuntirish mumkin. Ishqoriy metallar inert gazlardan keyin turadi. Masalan He  Li, Ne  N. Bu gazlar atomlari o‘ta turg’un ishqoriy metallar esa oson ionlashadi. Shu sababli biror Z zaryadli ishqoriy metall atomining Z-1 elektronlari uning yadrosi bilan qo‘shilib + e zaryadli turg’un gaz atomi yadrosi hosil qiladi, desak bo‘ladi. U holda bu yadro atrofida oxirgi kuchsiz boglangan elektron aylanadi. Shunday qilib, biz +e zaryadli yadro atrofida bitta elektron aylanuvchi vodorod atomiga ega bo‘ldik, lekin shunday bo‘lsada uning spektri vodorod atomi spektridan farq qiladi. Sababi vodorod atomida bitta proton va bitta elektron bo‘lib, ular kuchli bog’langan

Adabiyotlar 1.Шпольский Э.В. Атомная физика, 1.1,2. – М.: Наука, 1984. 2.Матеев А.Н. Атомная физика. – М.: Высшая школа, 1989.. 3.Сивухин Д.В. Курс общей физики. Т.5, Ч.1. – М.: Наука, 1988. 4.Наумов А.И. Физика атомного ядра и элементарних частиц. М.,1984. 5.Bekjonov R.B., Аxmadxo‘jayev B. Аtom fizikasi. – Toshkent: O‘qituvchi, 1979. 6.Милантьев. Атомная физика. – М.: Изд-во МГУ, 2000.

Похожие

Elektr va magnit maydonida yorug’likning ikkilanib sinishi

Elektr maydonida dielektriklarning xususiyatlari. Elektr maydonida o‘tkazgichlar

Atom nurlarınıń awıl xojalıq eginlerine effekti

Elektr maydonida chang cho’ktirish qurilmasi – Elektrofiltr

Tashqi kuchlar. Elektr yurituvchi kuch va kuchlanish