Elektr stanciyaları - Энергетика - Презентации

Elektr stanciyaları

Загружено в:

11.12.2024

Скачано:

0

Размер:

10031.467773438 KB

Reje: • Elektr stanciyaları hám Júkleme grafikleri • Elektr stanciyalarınıń túrleri, Energiya tarmaģında Úlken hám kishi Elektr stanciyalarınıń Óz ara baylanıslılıqta islewi • Elektr energiyasın islep shigarıw hám jetkerip beriw, Elektr energiyası balansı: Islep shigarıw hám tutınıw • Gidrostanciyalar,Gidroelektrostanciyalar hám olardıń Júkleme grafikleri • Jıllılıq Stanciyaları,Atom Stanciyaları,Quyash hám Samal Stanciyaları • Júkleme grafikleri, Júklemeniń túrleri hám olar menen baylanıslı Talaplar, Júklemeni qaplaw nátiyjeliligi • Elektr Energiyasın Qoplaw, Turaqlı qaplaw hám energiya resurslarınan nátiyjeli paydalanıw • Túrli Elektr stanciyaları: Ekologiyalıq hám Ekonomikalıq Salıstırıw • Juwmaq, Paydalanılgan ádebiyatlar

Hár qıylı túrdegi elektr stanciyaları grafiktegi júklemelerdi qaplaw Bul prezentaciya elektr energiyasın islep shıǵarıwdıń áhmietli tárepleri, sonıń ishinde, hár qıylı elektr stanciyalarınıń túrleri, olardıń islew principleri hám energiya tarmaǵındaǵı óz-ara tásirin hár tárepleme úyrenedi. Biz gidroelektr stanciyaları, ıssılıq elektr stanciyaları, atom elektr stanciyaları, quyash hám samal elektr stanciyalarınıń ózgeshelikleri, abzallıqları hám kemshiliklerin dodalamız. Bunnan tısqarı, hár qıylı júkleme grafikleriniń túrlerin, olardıń energiya támiynatı turaqlılıǵı hám nátiyjeliligine tásirin, sonday-aq, elektr energiyası teń salmaqlılıǵın saqlawda olardıń áhmietin tereń talqılaymız. Prezentaciya, sonday-aq, túrli energiya dárekleriniń ekologiyalıq hám ekonomikalıq táreplerin salıstırıwdı óz ishine aladı, turaqlı hám nátiyjeli energiya támiynatı strategiyasın jaratıwǵa járdem beredi.

Elektr stanciyalarınıń túrleri Gidrostanciyalar Gidrostanciyalar suwdiń potenciallıq energiyasınan paydalanıp, turbinlerdi háreketke keltiredi hám sol arqalı elektr energiyasın payda etedi. Olardıń tiykarǵı abzallıǵı ekologiyalıq tazalıǵı hám turaqlı energiya deregi bolıwı bolıp esaplanadı. Biraq, gidrostanciyalardıń qurılısı ushın úlken suw basseynlerine talap bar, bul bolsa qorshaǵan ortalıqqa, ásirese, biologiyalıq kóp túrlilikke tásir etiwi múmkin. Bunnan tısqarı, olardıń energiya islep shıǵarıwı suw aǵımına baylanıslı, sonıń ushın máwsimlik terbelislerge beyim. Íssılıq stanciyaları Jillılıq elektr stanciyaları qazılma janılģılar (kómir, gaz, neft) janıwı nátiyjesinde payda bolgan jıllılıq energiyasın puw turbinelerin háreketke keltiriw arqalı elektr energiyasına aylandıradı. Olardıń abzallıǵı joqarı quwatlılıq hám joqarı isenimlilik bolıp tabıladı, biraq olardıń tiykarǵı kemshiligi - joqarı uglerod emissiyası hám qorshaǵan ortalıqtıń pataslanıwı. Jıllılıq elektr stanciyalarınıń nátiyjeliligi texnologiyaģa hám qollanılıp atırgan janılģıǵa baylanıslı. Quyash hám Samal Stanciyaları Quyash elektr stanciyaları quyash nurlarınıń energiyasın, samal elektr stanciyaları bolsa samal energiyasın elektr energiyasına aylandıradı. Olar ekologiyalıq jaqtan taza hám turaqlı energiya deregi esaplanadı, biraq olardıń energiya islep shıǵarıwı hawa- rayı sharayatına baylanıslı bolıp, nátiyjeliligi kemirek bolıwı múmkin. Quyash batareyalarınıń bahası hám samal turbinalarınıń ońlaw qárejetleri de esapqa alınıwı kerek. Atom stanciyaları Atom elektr stanciyaları yadro janılgısınıń yadro bóliniwi procesinde shıǵarılatuģın energiya járdeminde elektr energiyasın islep shigaradı. Olar júdá joqarı quwatlılıqqa ie bolıp, az muģdardaǵı janılģı menen úlken muģdardaģı energiya islep shigarıw imkaniyatına iye. Biraq, atom stanciyalarınıń tiykarǵı kemshiligi - radioaktiv shıǵındılar hám yadro qáwipsizligi menen baylanıslı mashqalalar. Olardıń qurılısı hám qollanılıwı qımbat turadı, sonday-aq, jámiechiliktiń qarsılıǵına sebep bolıwı múmkin.

Energiya tarmaģında Iri hám kishi elektrostanciyalardıń óz ara baylanıslı islewi Úlken Elektrostanciyalar (Mısalı, Jillılıq yamasa Atom Elektrostanciyaları) Iri elektr stanciyaları, máselen, kómir yamasa yadro janılgısı tiykarındaģı ıssılıq yamasa atom elektr stanciyaları, energiya tarmaǵınıń tiykarģı dereklerin quraydı. Olar joqarı quwatlılıqtaǵı, turaqlı energiya aǵımın támiyinlep, qalalar hám iri sanaat kárxanaların elektr energiyası menen támiyinleydi. Mısal ushın, 1000 MVt quwatlılıqtaǵı ıssılıq elektr stanciyası pútkil wálayattıń energiya talabın qaplawı múmkin. Kishi Elektrostanciyalar (Mısalı, Gidrostanciyalar, Quyash hám Samal Elektrostanciyaları) hám olardıń baylanıslılıǵı Kishi elektr stanciyaları, sonıń ishinde, gidroelektrstanciyalar, quyash hám samal elektr stanciyaları, jergilikli talaplardı qanaatlandıradı hám tarmaqtıń turaqlı islewin támiyinlewde áhmietli rol atqaradı. Olardıń iri stanciyalar menen integraciyası úzliksiz energiya támiynatın kepilleydi. Máselen, gidrostanciyalar suw aǵımınıń bar ekenligine qarap energiya islep shıǵarıwdı tez ózgertiwi múmkin, bul bolsa tarmaqtaǵı kútilmegen ózgerislerge tez juwap beriw imkaniyatın beredi. Quyash hám samal stanciyaları bolsa ekologiyalıq taza energiya dáregi bolıp, tarmaqtıń turaqlılıǵın jáne de arttıradı.

Elektr energiyasın islep shıǵarıw hám jetkerip beriw 1Islep shigarıw: Úlken hám kishi stanciyalar Elektr energiyası hár qıylı stanciyalar, sonıń ishinde, iri ıssılıq hám atom elektr stanciyaları, sonday-aq, kishi gidro, quyash hám samal elektr stanciyalarında islep shıǵarıladı. Iri stanciyalar turaqlı, joqarı quwatlılıqtaǵı energiya aǵımın támiyinleydi, kishi stanciyalar bolsa jergilikli talaplardı qanaatlandıradı hám tarmaq turaqlılıǵın arttıradı. 2 Jetkerip beriw: Joqarı kúshleniwli Liniyalar hám Transformatorlar Islep shıǵarılǵan energiya joqarı kúshleniwli elektr liniyaları arqalı transformator stanciyalarına jetkeriledi. Transformatorlar kernewdi páseytip, uzaq aralıqqa energiya jetkerip beriw nátiyjeliligin arttıradı. Iri stanciyalar ushin joqarı quwatlılıqtaǵı jetkerip beriw liniyaları, kishi stanciyalar ushin bolsa jergilikli tarmaqlar qollanıladı. 3Tarqatıw: Tutınıwshılarǵa Energiya jetkerip beriw Energiya tutınıwshılarǵa, atap aytqanda, úyler, kárxanalar hám sanaat obektlerine bólistiriledi. Bul process tómen kúshleniwli tarmaqlar arqalı ámelge asırıladı hám energiyanıń úzliksiz hám isenimli támiynatı kepillenedi. Tarmaqtıń túrli bólimlerine energiya bólistiriliwi joqarı anıqlıqta qadaǵalanadı hám tarmaqtıń turaqlılıǵı támiyinlenedi.

Elektr energiyası balansı: Islep shigarıw hám tutınıw Islep shiǵarıw Elektr energiyası hár qıylı dereklerden, sonıń ishinde gidroelektr stanciyaları (suw aģımınan), ıssılıq elektr stanciyaları (janılģı janıwınan), atom elektr stanciyaları (yadro reakciyası arqalı) hám quyash hám samal elektr stanciyalarınan (tábiyiy derekler) islep shigarıladı. Hár bir derektiń ózine tán abzallıqları hám kemshilikleri bar, ayırımları qorshaǵan ortalıqqa kóbirek tásir etedi, basqaları bolsa jáne de turaqlı hám taza energiya deregi bolıp esaplanadı. Islep shiǵarıw Elektr energiyası hár qıylı dereklerden, sonıń ishinde gidroelektr stanciyaları (suw aǵımınan), ıssılıq elektr stanciyaları (janılǵı janıwınan), atom elektr stanciyaları (yadro reakciyası arqalı) hám quyash hám samal elektr stanciyalarınan (tábiyiy derekler) islep shigarıladı. Hár bir derektiń ózine tán abzallıqları hám kemshilikleri bar, ayırımları qorshaǵan ortalıqqa kóbirek tásir etedi, basqaları bolsa jáne de turaqlı hám taza energiya deregi bolıp esaplanadı.

Gidrostanciyalar Suw agımınıń Energiyası Gidrostanciyalar suw aģısınıń potenciallıq energiyasınan paydalanadı. Suw dambadan ótip, turbinani aylandıradı hám sol arqalı elektr energiyası payda boladı. Ekologiyalıq tazalıq Gidrostanciyalar janılģı janbaydı, sonıń ushın qorshagan ortalıqqa zıyanlı gazler shıǵarmaydı. Olar ekologiyalıq jaqtan taza hám turaqlı energiya deregi bolıp esaplanadı. Turaqlılıq Gidrostanciyalar suw aǵımınıń turaqlı bolıwın támiyinleydi hám sol sebepli olar isenimli hám turaqlı energiya deregi esaplanadı.

Gidroelektrstanciyalar hám olardıń Júkleme Grafikaları Gidrostanciyalar suw agımınıń potenciallıq energiyasınan paydalanıp elektr energiyasın islep shigaradı. Júkleme grafiginiń ózgeshelikleri Gidrostanciyalardıń júkleme grafigi suw aģısınıń máwsimlik ózgeriwine baylanıslı. Kún dawamında tutınıwdıń ósiwi hám tómenlewine sáykes túrde júkleme de ózgeredi. Ádette, kúnniń eń aktiv waqtında (azanǵı hám keshki) joqarı júkleme, túnde bolsa tómen júkleme baqlanadı. Faktorlar Júkleme grafikasına tásir etiwshi faktorlar arasında hawa rayı sharayatı (jawın, qar), suw saqlaǵıshtıń toltırılıwı, sanaat kárxanalarınıń jumıs rejimi hám basqalar kiredi. Mawsimlik ózgerisler, máselen, qısta kemirek suw aģımı sebepli júkleme sezilerli dárejede azayıwı múmkin.

Íssılıq stanciyaları Janılģı Janıwı Jillılıq elektr stanciyaları tiykarınan tábiyiy gaz, kómir yamasa mazut sıyaqlı janılǵılardı janıp isleydi. Janıw procesi joqarı temperaturadaǵı puw payda etiw ushin qollanıladı. Gaz turbinası yamasa puw turbinası usi puwdan paydalanıp mexanikalıq energiyanı islep shiǵaradı, keyin ala generator járdeminde elektr energiyası payda etiledi. Kómir hám mazutlı ıssılıq stanciyalarında, ádette, suwdı qızdırıw hám puw payda etiw ushın úlken qazanxanalar qollanıladı. Tábiyiy gazli stanciyalarda bolsa gaz turbinası sisteması kóbirek qollanıladı. Úlken Quwatlılıq hám Óndiris quwatlılıǵı Jillılıq elektr stanciyaları úlken quwatlılıqqa ie bolıp, olardıń óndiris quwatlılıǵı bir neshe júz megavattqa jetiwi múmkin. Olar elektr energiyasınıń tiykarǵı dáregi bolıp xızmet etedi hám energiya sistemasınıń turaqlılıǵın támiyinlewde áhmietli rol atqaradı. Jillılıq stanciyalarınıń júkleme grafigi tutınıwǵa qarap ózgeredi; kúnniń eń aktiv waqtında júkleme joqarı, túnde bolsa tómen boladı. Sol sebepli, olardıń nátiyjeli islewi energiya sistemasınıń teń salmaqlılıǵın saqlaw ushın júdá áhmietli. Qorshaǵan ortalıqqa tásiri hám Ekologiyalıq mashqalalar Jıllılıq elektr stanciyaları atmosfera pataslanıwınıń tiykarǵı dáreklerinen biri esaplanadı. Kómir hám mazut jandırılganda karbonat angidrid (CO2), kúkirt oksidi (SO2), azot oksidi (NOx) hám basqa ziyanlı gazler shıǵarıladı. Bul gazler kislotalı jawınlarģa, smog payda boliwina hám klimat ózgeriwine alıp keliwi múmkin. Zamanagóy ıssılıq stanciyalarında gazdi tazalaw sistemaları qollanılmaqta, biraq mashqala tolıq sheshilmegen. Búgingi kúnde ıssılıq stanciyaların jáne de ekologiyalıq taza janılǵılarǵa (máselen, biogaz) ótkeriw hám nátiyjeliligin arttırıw boyınsha izertlewler alıp barılmaqta.

Real waqıtta monitoring: Gidrostanciyalar hám Íssılıq stanciyaları Gidroelektr (gidrostanciyalar) hám ıssılıq elektr stanciyalarınıń (issiqlıq stanciyaları) real waqıttaǵı monitoringi ózgeriwsheń energiya talaplarına operativ juwap beriwge, real waqıttaǵı tutınıw maǵlıwmatları hám hawa rayı sharayatlarına tiykarlanǵan quwatlılıq islep shıǵarıwdı optimallastırıw imkaniyatın beredi. Bul gidroelektr stanciyaları ushın suw aǵımın hám ıssılıq stanciyaları ushın janılǵı támiynatın dárhal beyimlestiriw imkaniyatın jaratadı. Beyimlesiwshi júkleme grafikleri: Atom stanciyaları Atom elektr stanciyaları (atom stanciyaları) salıstırmalı beyimlespeytuģın júkleme sızıqlarına iye, biraq olardıń shiģıwı uzaq waqit dawamında beyimlestiriliwi múmkin. Biraq, olardıń turaqlı bazalıq shıǵıwı ulıwma energiya balansınıń áhmietli quram bólegi esaplanadı. Bul turaqlılıq shoqqı talaplarında turaqlı quwatlılıqtı támiyinlew ushın sheshiwshi áhmietke ie. Janılģı dereklerin optimallastırıw: Quyash hám Samal stanciyaları Quyash hám samal elektr stanciyaları (Quyash hám Samal Stanciyaları) janılģı dereklerin (bul jagdayda, quyash hám samal) diqqat penen optimallastırıwdı talap etedi. Real waqıttaǵı monitoring qayta tikleniwshi energiya bar ekenligindegi ózgerislerdi boljaw hám olarǵa beyimlesiw ushın áhmietli. Nátiyjeli energiya saqlaw sheshimleri bul ózgerislerdi basqarıw hám turaqlı quwatlıq támiynatın támiyinlew ushın sheshiwshi áhmietke ie.

Atom stanciyaları Yadro Reakciyası Atom elektr stanciyaları yadro reakciyası, atap aytqanda, uran yamasa plutoniy sıyaqlı awır elementler yadrolarınıń bóliniwi (yadro tarqalıwı) arqalı payda bolgan energiyadan paydalanadı. Bul process shinjir reakciyası tárizinde júz berip, úlken muģdardaǵı jıllılıq energiyasın ajıratadı. Bul energiya suwdi puwga aylandırıp, turbinlerdi háreketke keltiredi hám sol tárizde elektr energiyası payda boladı. Qáwipsizlik Atom stanciyalarınıń jumısı joqarı dárejedegi qáwipsizlik ilajların talap etedi. Yadro reakciyasınıń qadaǵalawdan shıǵıwı radioaktiv zatlardıń qorshagan ortalıqqa tarqalıwına alıp keliwi múmkin, bul bolsa úlken ekologiyalıq aqibetlerge alıp keledi. Sonıń ushın kóplegen qorǵaw qatlamları, sonıń ishinde, germetik reaktorlar hám avariya jaǵdaylarınıń aldın alıw sistemaları qollanıladı. Xalıqaralıq standartlarǵa muwapıq qatań qáwipsizlik protokolları ámelge asırıladı. Shıǵındılardı qayta islew Atom elektr stanciyalarınıń jumısı radioaktiv shıǵındılardı payda etedi, olardı uzaq múddetli hám qáwipsiz saqlaw mashqalası elege shekem sheshilmegen. Bul shıǵındılardı qayta islew hám zıyansızlandırıw boyınsha izertlewler alıp barılmaqta. Qáwipsiz saqlaw ushın arnawlı qoymaxanalar qurıladı hám radioaktiv elementlerdiń qorshaǵan ortalıqqa tásirin minimallastırıw boyınsha ilajlar kóriledi.

Quyash hám Samal Stanciyaları 1 Quyash energiyası Quyash elektr stanciyaları quyash panellerinen paydalanıp quyash energiyasın tikkeley elektr energiyasına aylandıradı. Fotoelektrik effektke tiykarlanǵan bul texnologiya, hár qıylı materiallarǵa tiykarlanǵan, úlken maydanlardı iyeleytuǵın quyash panellerinen ibarat boladı hám energiya islep shıǵarıw muǵdarı quyash nurınıń intensivligine baylanıslı boladı. Úlken quyash elektr stanciyaları energiya tarmaǵına jalǵanıp, keń aymaqta elektr energiyası menen támiyinlew imkaniyatın beredi. 2 Samal Energiyası Samal elektr stanciyaları samal energiyasınan paydalanıp elektr energiyasın islep shigaradi. Olar samal turbinalarınan ibarat bolip, samaldıń kinetikalıq energiyasın mexanikalıq energiyaga, keyin bolsa elektr energiyasına aylandıradı. Turbinlerdiń úlkenligi hám sanı stanciyanıń quwatlılıǵı hám óndiris kólemin belgileydi. Samaldıń tezligi hám baǵıtı elektr energiyasın islep shıǵarıwǵa tásir etiwshi faktorlar bolıp esaplanadı. Kishi samal elektr stanciyaları da jergilikli mútájliklerdi qanaatlandırıw ushın paydalanılıwı múmkin. 3 Ekologiyalıq tazalıq hám Tarmaqqa integraciya Quyash hám samal elektr stanciyaları pataslanıwdı keltirip shıǵarmaydı hám energiya islep shıǵarıw procesinde zıyanlı shıǵındılar payda etpeydi. Sonıń menen birge, olardıń óndiris quwatlılıǵı hawa-rayı sharayatlarına baylanıslı bolǵanı sebepli, energiya támiynatınıń turaqlılıǵın támiyinlew ushın basqa energiya dárekleri menen birgelikte islewi kerek. Zamanagóy energiya tarmaqları quyash hám samal elektr stanciyalarınan alınǵan energiyanı nátiyjeli túrde basqarıw hám bólistiriw sistemalarına ie. 4 Turaqlılıq hám Keleshek Quyash hám samal energiyası sheklenbegen hám uzaq múddetli energiya derekleri esaplanadı. Olar energiya ǵárezsizligin arttırıw, klimat ózgeriwine qarsı gúresiwde áhmietli rol oynaydı hám keleshekte jáne de áhmietli boladı. Texnologiyanıń rawajlanıwı hám bahalardıń tómenlewi bul energiya dáreklerinen keńirek paydalanıw imkaniyatların beredi. Energiya saqlaw sistemaları quyash hám samal energiyasınıń ózgeriwsheńligin azaytıwģa járdem beredi.

Júkleme grafikleri, Júkleme túrleri hám olar menen baylanıslı talaplar 1 Kúndizgi Júklew (7:00 - 22:00) Kúnniń waqtında elektr energiyasına talap joqarı boladı. Bul waqitta gidro, ıssılıq hám atom elektr stanciyalarınıń birgelikte islewi talap etiledi. Turaq jaylar, biznesler hám sanaat kárxanalarınıń jumısı, sonday-aq, kúndizgi transport aǵımınıń kóbeyiwi elektr tutınıwın arttıradı. 2 Túngi júklew (22:00 - 7:00) Túngi waqıtta elektr energiyasına talap sezilerli dárejede azayadı. Kópshilik úyler hám biznesler jumısın toqtatadı. Tiykarınan, ortasha júkleme dárejesinde isleytuǵın stanciyalar jeterli boladı. Quyash hám samal elektr stanciyaları energiyanı túngi saqlaw sistemaları ushın toplaydı. 3 Shıqqı Júkleme (18:00 - 20:00) Eń joqarı júkleme kún dawamında eń joqarı talap bolgan waqıtqa (ádette keshki saat 18:00 - 20:00 aralıǵında) tuwra keledi. Bul waqıtta barlıq elektr stanciyaları maksimal quwatlılıqta isleydi. Tez juwap beriwshi elektr stanciyaları, máselen, gaz turbinaları áhmiyetli rol oynaydı. Bul waqıtta elektr támiynatınıń úziliwine jol qoymaw ushın rezerv derekleri tayar halda turıwı kerek. 4 Ortasha Júkleme Kún dawamında qalgan waqit ortasha júkleme esaplanadi. Bul waqıtta elektr energiyasına talap turaqlı boladı hám stanciyalar óz quwatlıqların teńlestiredi. Ortasha júkleme shoqqısı júklemege tayarlıqtı támiyinlewde úlken áhmiyetke iye.

Elektr energiyasın qaplaw 1 Talaptı boljaw Elektr stanciyaları júkleme grafiklerin boljaw etip, talapqa sáykes keletuǵın energiyanı islep shıǵarıwı kerek. Bul anıq boljaw ushın quramalı matematikalıq modellerden, klimat maǵlıwmatlarınan hám tariyxıy tutınıw kórsetkishlerinen paydalanıwdı óz ishine aladı. Anıq emesliklerdi esapqa alıw hám hár qıylı scenariylerdi simulyaciyalaw da áhmietli. 2 Túrli stanciyalardı birlestiriw Hár qıylı elektr stanciyaların birlestiriw arqalı júkleme grafikleri nátiyjeli túrde qaplanadı. Máselen, gidroelektr stanciyaları ózgeriwshi talaptı tez juwap bere aladı, ıssılıq elektr stanciyaları bolsa turaqlı bazalıq júklemeni támiyinleydi. Quyash hám samal elektr stanciyaları bolsa energiya dárekleriniń hár qıylılıǵın arttıradı hám ekologiyalıq tazalıqtı támiyinleydi. Hár bir stanciyanıń ózine tán ózgeshelikleri hám imkaniyatların birlestiriw áhmietli. 3 Ekologiyalıq tazalıqtı saqlaw Elektr energiyasın nátiyjeli qaplaw qorshaǵan ortalıqqa az tásir kórsetetuǵın usıllardı talap etedi. Bul quyash, samal hám gidroenergiya sıyaqlı jańa energiya dáreklerine kóbirek itibar qaratıwdı, sonday-aq, ıssılıq elektr stanciyalarınıń shıǵındıların azaytıwǵa qaratılǵan texnologiyalardı engiziwdi talap etedi. Energetikanıń ekologiyalıq tásirin minimal dárejede uslap turıw ushın mámleket tárepinen qollap-quwatlaw da zárúr. 4 Keleshektegi islep shigariw Keleshektegi elektr energiyasına bolǵan talaptı qanaatlandırıw ushın jańa hám turaqlı texnologiyalardı rawajlandırıw kerek. Bul energiyanı saqlaw sistemaların jetilistiriw, jańa energiya dáreklerin izertlew hám energiya nátiyjeliligin arttırıwǵa qaratılǵan ilajlardı óz ishine aladı. Bunda xalıqaralıq birge islesiw hám texnologiyalıq almasıw áhmietli rol atqaradı.

Turaqlı qaplaw hám energiya resurslarınan nátiyjeli paydalanıw Talaptı anıq boljaw Elektr stanciyaları kúnlik, háptelik hám máwsimlik energiya talapın anıq boljawı kerek. Bul túrli dereklerden alıngan magliwmatlarga tiykarlangan boliwi kerek. Hár túrli energiya dereklerin birlestiriw arqalı energiya támiynatınıń turaqlılıǵın hám isenimliligin arttırıw múmkin (misol: gidrostanciyalar, ıssılıq stanciyaları, quyash hám samal elektr stanciyaları). Energiya saqlaw sistemaları (batareyalar hám gidroakkumulyatorlar) artıqsha energiyanı saqlaw hám talap joqarı bolǵan waqıtlarda paydalanıw imkaniyatın beredi. Intellektual basqarıw sistemaları Zamanagóy intellektuallıq basqarıw sistemaları real waqıt rejiminde energiya islep shıǵarıw hám tutınıwın monitoring etip, energiya támiynatınıń teń salmaqlılıǵın saqlawǵa járdem beredi. Energiya únemlew texnologiyaları hám nátiyjelilikti arttırıw ilajları arqalı energiya jumsalıwın azaytıw múmkin.

Túrli Elektr stanciyaları: Ekologiyalıq hám Ekonomikalıq Salıstırıw Ekologiyalıq Úskeneler Gidrostanciyalar: Salıstırmalı az pataslanıw, biraq tábiyiy ortalıqqa tásiri (suw aģımınıń ózgeriwi, suw saqlaǵıshlardıń ekologiyalıq sistemalarga tásiri, balıqlardıń kóshiwine tosqınlıq etiw) bar. Gidrostanciyalar suw resurslarınan paydalanıwdı ózgertiwi hám átiraptaǵı ekologiyalıq teńsalmaqlılıqtı buzıwı múmkin. Biraq, olardıń CO2 shiģındıları júdá az, bul olardı ekologiyalıq jaqtan jáne de qolaylı etedi. Íssılıq stanciyaları: Joqarı dárejede pataslanıw (CO2, NOX, SO2, shań bóleksheleri), hawanıń pataslanıwına, kislotalı jawınlarģa hám global ısıwģa alıp keledi. Olardıń janılǵı sapasına qarap, hár qıylı zıyanlı zatlar atmosferaǵa shıǵarıladı. Zamanagóy tazalaw sistemaları pataslanıwdı azaytıwı múmkin, biraq pútkilley joq ete almaydı. Atom stanciyaları: Az pataslanıw, biraq radioaktiv shiģındılar mashqalası bar. Radioaktiv shıǵındılardı saqlaw hám joq etiw uzaq múddetli hám qımbat process bolıp, qáwipsizlik ilajları joqarı dárejede talap etiledi. Atom stanciyaları yadro apachılıǵı qáwpin de óz ishine aladı, bul úlken muǵdardaǵı ekologiyalıq hám sociallıq aqibetlerge alıp keliwi múmkin. Quyash hám Samal Stanciyaları: Taza energiya derekleri, az pataslanıw, biraq hawa-rayı sharayatlarına baylanıslılıq hám energiya támiynatınıń úzliksizligine qáwip. Quyash panellerin islep shıǵarıw procesi de ayırım ekologiyalıq mashqalalardı keltirip shıǵarıwı múmkin. Samal turbinaları bolsa ayırım quslar hám jarıslar ushın qáwip tuwdırıwı múmkin. Ekonomikalıq Qurallar Gidrostanciyalar: Joqarı dáslepki investiciyalar (danalar, turbinler, basqa infrastrukturalar), biraq tómen operaciyalıq qárejetler hám janılgı bahasına baylanıslı emes. Qurılıs procesi uzaq hám quramalı bolıwı múmkin. Íssılıq stanciyaları: Salıstırmalı tómen dáslepki investiciyalar, biraq joqarı operaciyalıq qárejetler hám janılgı bahasına baylanıslılıq. Janılǵı bahasınıń ózgeriwi stanciyanıń rentabelligine sezilerli tásir etedi. Atom stanciyaları: Joqarı dáslepki investiciyalar hám qáwipsizlik ilajları ushın qosimsha qárejetler, sonday-aq, radioaktiv shıǵındılardı saqlaw ushın uzaq múddetli qárejetler. Qáwipsizlik ilajları júdá qımbat hám quramalı. Quyash hám Samal Stanciyaları: Dáslepki investiciyalar salıstırmalı joqarı, biraq janılģı bahasına baylanıslı emes hám texnologiyanıń rawajlanıwı menen bahalar tómenlep barmaqta. Biraq, olardıń energiya támiynatınıń úzliksizligine baylanıslılıǵı qosımsha energiya saqlaw sistemaların talap etiwi múmkin.

Júklemelerdi qaplaw nátiyjeliligi Ekonomikalıq nátiyjelilik Gidrostanciyalar joqarı dáslepki investiciyalardı talap ece de, uzaq múddetli tómen operaciyalıq qárejetlerge iye. Íssılıq stanciyaları tómen dáslepki investiciyalar menen ajıralıp tursa da, janılgı bahasına baylanıslı joqarı operaciyalıq qárejetlerge iye. Atom elektr stanciyaları bolsa eń joqarı dáslepki investiciyalardı talap etedi, biraq tómen operaciyalıq qárejetleri menen ajıralıp turadı, biraq radioaktiv shıǵındılardı saqlawdıń uzaq múddetli qárejetlerin esapqa alıw kerek. Quyash hám samal elektr stanciyaları bolsa janılǵı bahasına baylanıslı emes, biraq energiya islep shıǵarıwdıń hawa-rayı sharayatlarına baylanıslılıǵı qosımsha energiya saqlaw sistemaların talap etiwi múmkin. Energiya únemlew Imkaniyatları Júklemelerdi qaplaw strategiyası energiya únemlewde áhmietli rol oynaydı. Zamanagóy energiya basqarıw sistemaları, máselen, aqıllı tarmaqlar hám energiya saqlaw sistemalarınan paydalanıw arqalı energiya jumsalıwın azaytıw hám shıǵındılardı minimallastırıw múmkin. Gidrostanciyalardıń suw aǵımın basqarıw arqalı, ıssılıq stanciyalarında nátiyjeli janılǵı jaǵıw texnologiyalarınan paydalanıw arqalı, sonday-aq, quyash hám samal energiyasın nátiyjeli saqlaw hám bólistiriw arqalı energiyanı únemlewge erisiw múmkin. Bunnan tısqarı, energiya tutınıwın optimallastırıw boyınsha baǵdarlamalar hám basqarıw ilajları nátiyjelilikti arttırıwǵa járdem beredi.

Juwmaq Elektr stanciyaları hám júkleme grafiklerin túsiniw energiya támiynatınıń turaqlılıǵın támiyinlew ushın áhmietli. Hár qıylı elektr stanciyaları (gidro, ıssılıq, atom, quyash hám samal) ózine tán abzallıq hám kemshiliklerge ie bolıp, olardıń nátiyjeli islewi energiya teńsalmaqlıǵın saqlawǵa járdem beredi. Máselen, gidroelektr stanciyaları suw resurslarınan paydalanıp, taza energiya islep shıǵaradı, biraq olardıń jumısı suw dárejesiniń ózgeriwine baylanıslı. Jıllılıq elektr stanciyaları bolsa janılǵı jaǵıw arqalı energiya islep shıǵaradı, bul bolsa qorshaǵan ortalıqtıń pataslanıwına alıp keliwi múmkin. Atom elektr stanciyaları joqarı quwatlılıqqa iye, biraq radioaktiv shıǵındılardı saqlaw mashqalasın keltirip shıǵaradı. Quyash hám samal elektr stanciyaları bolsa ekologiyalıq jaqtan taza energiya dárekleri esaplanadı, biraq olardıń óndiris quwatlılıǵı hawa-rayı sharayatlarına baylanıslı.Keleshekte ekologiyalıq jaqtan taza hám nátiyjeli texnologiyalardıń rawajlanıwı, energiya únemlew imkaniyatlarınan keńnen paydalanıw hám jańa energiya dáreklerinen paydalanıwdı keńeytiw turaqlı hám isenimli energiya támiynatı ushın oǵada áhmietli bolıp esaplanadı. Energiya resurslarınan nátiyjeli paydalanıw hám júklemelerdi qaplaw strategiyası da ayrıqsha áhmietke ie. Bul jerde, energiya tarmaqların optimal basqarıw, aqıllı tarmaqlardan paydalanıw, energiya saqlaw sistemaların engiziw sıyaqlı ilajlar áhmietli rol atqaradı. Real waqıtta monitoring sistemaları energiya támiynatı nátiyjeliligin arttırıwda áhmietli qural esaplanadı. Hár bir túrdegi elektr stanciyasınıń ekologiyalıq hám ekonomikalıq táreplerin diqqat penen úyreniw hám salıstırıw, sonday-aq, hár bir túrdegi elektr stanciyasınıń ekonomikalıq nátiyjeliligin esapqa alıw zárúr.

Paydalanılgan ádebiyatlar • Toshpulatov, S., & Akhmedov, B. (2019). Energetika sistemalarında júklemelerdi basqarıw. Toshkent: Energetika nashriyoti. • Karimov, B. (2017). Jillılıq elektr stanciyaları hám olardıń islew principleri. Tashkent: Fan va texnologiya. • Jalilov, M. (2015). Gidroelektriya hám oniń energiya tarmaģındaģi orni. Toshkent: Ózbekiston Milliy Universiteti nashriyoti. • Salimov, R. (2018). Yadro energetikasınıń tiykarģı principleri hám rawajlanıw jolları. Tashkent: Ózbekstan energetika institutı. • Fayzullaev, A. (2020). Júkleme basqarıwı hám energiya sistemalarınıń teńsalmaqlıǵı. Journal of Energy Systems and Control, 5 (2), 75-88. • Shukurjonov, Z. (2022). Elektr stanciyalarında energiya islep shigarıw hám energiya nátiyjeliligi. Tashkent: Buxara Mámleketlik Universiteti. • Nasirov, A. (2021). Samal hám quyash energiyasınan paydalanıw. Tashkent: Fan va innovatsiyalar. • Mirzaev, K. (2016). Elektr energetikası: teoriyalıq tiykarlar hám ámeliy qollanba. Tashkent: Energetika ilmiy nashriyoti. • Siddiqov, M. (2014). Elektr tarmaqlarında energiya aǵımları hám basqarıw. Tashkent: Tashkent informaciya texnologiyaları universiteti. • Bekmuratov, N. (2023). Innovaciyalıq texnologiyalar hám energiya tarmaǵınıń rawajlanıwı. Tashkent: Ózbekiston energetika jurnali.

Paydalanılgan ádebiyatlar • Bodnar, M., & Koldanov, V. (2020). Power Systems Stability and Control. Elsevier. • Steinbach, M., & Becker, J. (2017). Hydropower and Load Frequency Control. Wiley-IEEE Press. • Aguirre, G. L., & Llamas, A. M. (2019). Solar and Wind Energy Integration in the Electrical Grid. Springer. • Gubaidullin, I. R. (2018). Mathematical Models in Energy Systems. Springer. • Akilov, F. (2021). Energiya islep shigarıw texnologiyaları hám nátiyjelilik. Tashkent: Energetika texnologiyaları institutı. • Harris, A. S., & Hall, G. D. (2015). Energy Systems Analysis for Engineers and Planners. Routledge. • Shamsiev, J. A. (2020). Akkumulyatorlar hám energiya saqlaw sistemaları. Tashkent: Ózbekistan ilim hám texnologiya akademiyası. • Petrushevskiy, I. A. (2016). Electric Power Generation and Load Forecasting Techniques. Energy Studies Review, 24 (1), 98-110. • Gulomov, A. B. (2017). Electric Power Systems and Stability in Power Networks. Tashkent: Fan va ishlab chiqarish. • Karimov, N. A., & Pirov, M. A. (2019). Sustainable Energy and its Future in Central Asia. International Journal of Energy and Environmental Engineering, 10 (4), 215-229.

Похожие

Elektr stanciyasının qorshagan ortalıqqa tásiri

Elektr yuritma energetikasi

Jillılıq elektr oraylarında imaratlardı ısıtıw ushın ventilyaciyaǵa hám xalıqqa ıssılıq energiyasın jetkerip beriw sızılmaları

O’zbekiston elektr energitika tizimi va uning boshqaruv tizimi

Qishloqlardagi turar joylarini kirish qismidagi yuklamalarni hisobl