Tuproq resurslarini muhofaza qilish - Экология - Презентации

Tuproq resurslarini muhofaza qilish

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

11557.647460938 KB

Tuproq resurslarini muhofaza qilishO`ZBEKISTON DAVLAT JAHON TILLARI UNIVERSITETI

REJA: Tuproqlarning tabiat va inson hayotidagi ahamiyati Insonning tuproqlarga ta'siri Tuproq eroziyasi va uning turlari Tuproqlarni sho'rlanish, botqoqlanish, ifloslanish va cho'llanishdan saqlash O"zbekiston tuproqlari va ulardan foydalanishning ekologik muammolari 01 16 01 01 10 1D

Unumdorlik xususiyatiga ega bo’lgan yer yuzasining ustki g'ovak qatlami tuproq deyiladi. Tuproqlarning tabiatdagi va jamiyat hayotidagi roli g'oyat beqiyosdir. Tuproq organizmlar uchun hayot muhiti, ozuqa manbai hisoblanadi, moddalarning kichik biologik va katta geologik aylanma harakatida muhim rol o'ynaydi.

Tuproq tugaydigan va tiklanadigan resurslarga kiradi. Tuzilishiga ko’ra tuproqda 3 asosiy qatlam ajratiladi: A-eng ustki gumus (chirindi)li qatlam B-yuqori qatlamdan mineral va organik birikmalar to'planadigan qatlam C-tuproq vujudga keladigan ona jins qatlami

Yer yuzi turli qobiqlari o'rtasidagi aloqadorlik tuproq orqali amalga oshadi. Tuproq tabiiy landshaftlarning asosi hisoblanadi. Biosferada bajaradigan faoliyatiga qarab tuproqni organik hayot zanjirining eng muhim halqasi, deb yuritsa bo"ladi Tuproqda u yoki bu mikroelementlar etishmasligi yoki optiqchaligi organizmlarning rivojlanishi va insonning sog'lig'iga bevosita ta'sir ko’rsatadi; Tuproq kasallik tarqatadigan ko’plab mikroorganizmlar uchun zarur hayot muhiti hisoblanadi. Tuproqda sil, vabo, o'lat, ichterlama, burutsellioz va boshqa kasalliklarning qo'zgatuvchilari bo'lishi mumkin

Biosferada tuproqning eng muhim roli shundaki, barcha organizmlarning qoldiqlari tuproqda parchalanadi va yana mineral birikmalarga aylanadi, Tuproq qatlamisiz yer yuzida hayotni tasavvur ham qilib bo'lmaydi. Dehqonchilikning yuzaga kelishi bilan tuproqning kishilar hayotidagi ahamiyati keskin oshib ketgan. Inson o'zi uchun zarur bo’lgan barcha oziq mahsulotlari va ko’plab boshqa vositalarni bevosita yoki bilvosita tuproqdan oladi. Yer yuzidagi hozirgi mavjud tuproq qatlami jamiyat taraqqiyoti natijasida kuchli o'zgargan.1A 1C 10 1319 28 13 25 1D 2C 0819

Tuproqlarning botqoqlanishi asosan namlik ko’p joylarda kuzatiladi. Suv omborlari atrofida ham botqoqlangan uchastkalar vujudga keladi. Botqoqlarni quritish uchun maxsus melioratsiya tadbirlari o'tkaziladi. Tuproqlarni ifloslanishdan saqlash muhim ahamiyatga ega. qishloq xo'jaligini kimyolashtirish tuproqlarning turli kimyoviy birikmalar bilan ifloslanishini kuchaytirib yuboradi.

Mineral o'g'itlar to'g"ri tanlanmasa va me'yorida ishlatilmasa tuproqning holati o'zgaradi, unumdorlik xususiyati buziladi. Ayniqsa, zararkunandalarga qarshi, begona o'tlarga va o’simlik kasalliklariga chora sifatida keng foydlaniladngan pestisidlar gerbisidlar, insektisidlar, defolliantlarni me'yoridan ortiq ishlatish tuproqga juda salbiy ta'sir ko’rsatadi Pestitsidlar tuproqdagi foydali mikroorganizmlarni nobud qiladi va chirindining kamayishiga olib keladi. Masalan, DDT pestisidi ishlatilganidan 15 yil keyin ham tuproq tarkibida uning hali mavjudligi aniqlangan. Pestisidlar oziq zanjiri orqali o'tib, inson sog'lig'iga ham zarar etkazadi.

Hozirgi kunda olimlar qisqa vaqt ta'sir etib sung parchalanib ketadigan biosidlar ustida ishlamoqdalar. Tuproqlar sanoat korxonalari, transport chiqindilari, kommunal-maishiy chiqindilar bilan ham ifloslanadi. Kimyo va metallurgiya korxonalari, tog' kon sanoati chiqindilari tuproqlarni ayniqsa kuchli ifloslaydi va ishdan chiqaradi Tuproqda simob, qo’rg'oshin, ftor va boshqa o'ta zaharli birikmalar to'planadi.

Bu o’simliklarga salbiy ta'sir ko’rsatadi, bazilari nobud boladi va insonlarda turli xavfli kasalliklarni keltirib chiqaradi. Tuproqlarni maxsus tadbirlar o'tkazib tozalash qiyin. Shuning uchun tuproqlarni ifloslanishidan saqlash tadbirlari o'z vaqtida o'tkazilishi va qonuniy nazorat o'rnatilishi kerak

Harakatchan qumlarning yo'lini to'sish yashil qalqonlar bunyod qilish tuproqlarni saqlab qoladi Tuproq qatlamining turli yo'llar bilan nest-nobud qilinishi muammosi ham mavjud Shahar va yo'l qurilishi natijasida unumdor tuproqlar nobud qilinadi Yer osti boyliklarini qazib olishda ham ko’plab tuproqlar nobud bo’ladi.

Bunday jarayonlarni oldini olishning maxsus tadbirlari mavjuddir. O’zbekiston qishloq xo'jalik ishlab chiqarishida yer resurslariiing 95 foizi va suv resursarining 85 foizi ishlatiladi. Sug'oriladigan yerlar umumiy yer fondining 15 foyizini tashkil qiladi.

O`zbekistond a mavjud sug'oriladiga n yerlarning 50 foizdan ortig'i sho'rlangan. ayniqsa Qoraqalpog'is ton respublikasi Buxoro va Sirdaryo viloyatlari tuproqlari kuchli sho'rlangan.Tuproqlarda chirindi miqdori 30- 50 foizgacha kamaygan. 2 mln.gektarda n ortiq yerlar eroziyaga uchragan

B u n d a y y e rl ar F ar g' o n a, S u rx o n d a ry o, Q a s h q a d a ry o vi lo y at la ri d a k e n g ta r q al g a n. T u p r o ql ar ni n g p e s ti si dl ar bi la n ifl o sl a ni s h d ar aj a si y u q o ri B u n d a y v a zi y at ni n g a s o si y s a b a bl ar id a n bi ri, u z o q v a q t d a v o m id a p a xt a m o n o k ul t u ra si h u k u m r o nl ig id ir

Oxirgi yillarda paxta maydonlarining kamayishi, almashlab ekishning kengroq joriy qilinishi, mineral o'gitlarni ishlatilishining me'yorlashtirilishi va boshqa tadbirlar tuproqlar holatining yaxshilanishiga olib kelmoqda. O’zbekiston juda ham boy yer resurslarga ega. Lekin shu kungacha ulardan samarali foydalanish yaxshi yo'lga qo'yilmagan Respublikada yer va yer resurslaridan foydalanishni tartibga solish maqsadida 1990 yili (Jzbekiston Respublikasida «Yer to’g'risida» gi qonun qabul qilingan. 2F 13 0B 15 160C0A0E 2F 35 1A 36 1A 05 12

E`TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT

Похожие

Tuproq resurslarini muhofaza qilish 2

Suv resurslarini muhofaza qilish

Tabiatni muhofaza qilish

O’simliklar dunyosini muhofaza qilish

O’simliklar dunyosini muhofaza qilish