O‘zbekistondagi qo‘riqxonalarning ekologik turizmni rivojlantirishdagi imkoniyatlarini prognozlash

O‘zbekistondagi qo‘riqxonalarning ekologik turizmni rivojlantirishdagi imkoniyatlarini prognozlash

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

257.1455078125 KB

Mavzu: O‘zbekistondagi qo‘riqxonalarning ekologik turizmni rivojlantirishdagi imkoniyatlarini prognozlash Reja: 1. Qo‘riqxonalarga tashrif buyurayotgan turistlarga xizmat ko‘rsatishni prognozlash metodikasi. 2. Ekologik turizmda prognozlashning turlari. 3. Qo‘riqxonalarning turistlarni qabul qilishi ko‘rsatkichlarini taqqqoslama tahlil qilish va prognozlash. 4. Qo‘riqxonalarning turistlarni qabul qilish sig‘imini prognozlash. www.arxiv.uz

Hududning ekoturizm holatini hisoblash uchun quyidagi turli ko‘rsatkichlar tizimidan foydalanishimiz mumkin:  absalyut va nisbiy qiymatlar formulalari;  dinamik qatorlar;  hodisalar o‘rtasidagi bog‘liqlikni o‘lchash uchun korrelsiya nazariyasi va hakozalar. O‘zbekiston bo‘ylab sayohat etuvchi chet ellik va mahalliy turistlarning nisbat ko‘rsatgichi quyidagicha hisoblanadi Ktlvl=Tfor Tnat Ktrvl - nisbat ko‘rsatgichi; Tfor - chet ellik turistlar soni; Tnat - maxalliy turistlar soni. www.arxiv.uz

Misol: 2013 yilda respublikaga 950 ming chet ellik turistlar kelgan va 1300 mingta mahalliy aholi sayohati qayd etilgan (mahalliy turistlar tomonidan) bo‘lsa, u xolda fuqarolar: 950/1300=0,73 ga teng bo‘ladi, ya’ni har 100 o‘zbek sayohatchisiga 73 ta xorijiy sayyoh to‘g‘ri keladi. www.arxiv.uz

Intensivlik ko‘rsatkichidan ham foydalanish mumkin; turistik markazlarning to‘yinganlik ko‘rsatkichi: Kmlour =Ntour/Pterr bu erda:, Kin tour - tuyinganlik ko‘rsatgichi: Ntour - kelgan turistlar soni: Pterr- turistik markaz tabiiy hududining maydoni. www.arxiv.uz

Turlar - har xil mezonlar va belgilariga asoslanib qurilishi mumkin. Masalan, ob’ektlarga, prognozlash usullariga, echiladigan masalalarga, vazifalarga va boshqalarga. Bulardan eng muhimlariga quyidagilar kiradi: - prognozlash ko‘lami; - prognozlash muddati; - ob’ekt xarakteri; - prognoz funksiyalari (funksional belgi). Prognozlash ko‘lami bo‘yicha quyidagilar ko‘rsatib o‘tilgan. A)Makroiqtisodiy (xalq xo‘jaligi) va tarkibiy (tarmoqlararo va regionlararo) prognozlash; B)Xalq xo‘jaligi majmualarining prognozlari (yoqilg‘i, energetika, agrosanoat, ishlab chiqarish infratuzilmasi, aholiga xizmat ko‘rsatish sohalari va boshqalar); V) tarmoq va regional prognozlar; G) xalq xo‘jaligi tizimining boshlang‘ich bo‘g‘inlarini prognozlash (korxonalarda ishlab chiqarish uyushmalarini va hokazo). www.arxiv.uz

Tuzilish muddati bo‘yicha prognozlar operativ, qisqa muddatli, o‘rta muddatli, uzoq muddatli turlarga bo‘linadi. Operativ prognoz bir oygacha; -qisqa muddatli prognozlar 1 oydan 1 yilgacha; -o‘rta muddatli prognozlar 1 yildan 5 yilgacha; -uzoq muddatli prognozlar 5 yildan 20 yilgacha; -o‘ta uzoq muddatli prognozlar 20 yildan ortiq tasdiqlanish muddatiga ega. www.arxiv.uz

Prognozlarning izlanilayotgan ob’ekt xarakteriga ko‘ra bo‘linishlari har xil qayta ishlab chiqarish jarayonlari bilan bog‘liq. SHunga ko‘ra, prognozlash quydagilarga ajratiladi. • ishlab chiqarish munosabatlarining rivojlanishi; • ilmiy-texnik jarayonlarni ijtimoiy iqtisodiy xarakterlari va oqibatlari; • iqtisodiyot dinamikalari (sur’atlari, faktlari va tuzilishlari); • bandlik, mehnat resurslari va kadrlarni qayta tayyorlash; • tabiiy resurslardan oqilona foydalanish; • tadqiqotning yashash sharoiti; • asosiy fondlar va kapital qo‘yilmalarni qayta tiklash. www.arxiv.uz

Prognozlar turlanishi prognozlash yo‘llari bilan uzviy bog‘liq. Bir - birini to‘ldiruvchi uch xil prognozlash usullari mavjud. 1. Ekspert usuli. Bu usul boshlang‘ich axborotlarni yig‘ish (anketa, intervtyu) va ularni tahlil qilishga asoslanadi. Shu bilan birga prognoz maqsadi ekspertlar tomonidan qilingan tahlilga asoslanadi. 2. Ekstropolyasiya -bu, ob’ektning bo‘lishi mumkin bo‘lgan rivojlanishini o‘rganish va uning kelajakdagi rivojlanish qonuniyligidir. 3. Modellash - bu, prognozlashtirilayotgan ob’ekt tuzilishida kutilayotgan o‘zgarishlarning normativ modellaridagi izlanishdir. www.arxiv.uz

Uzluksiz boshqarish haqida hech qachon yoddan chiqarmaslik kerak. U quyidagilarni qamrab oladi: -bozorlardagi o‘zgarayotgan tendensiyalarga va mahsulotlarning evolyusiyasiga moslashish; -ob’ektlar va xizmatlarning sifatini qo‘llab-quvvatlash va oshirish; -ijtimoiy va geografik jihatdan turizmning foydasini doimiy ravishda oshirib borish; -muammolar yuzaga kelishi bilan ularni hal qilib borish va h.k.. www.arxiv.uz

Hududning iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishini prognozlashda bir qator modellardan foydalaniladi, shulardan uch xilini ko‘rib chiqamiz: 1) iqtisodiy baza modellari (IBM) 2) “ xarajat-chiqarish” modellari (XCHM) 3) Ekonometrik modellar (EM) Ba’zi bir shartli mintaqa uchun IBM quyidagi umumiy holda yozilishi mumkin: Y=(E-M)+X (1) Bu erda Y - mintaqadagi daromadalar summasi; E - shaxsiy xarajatlar (investisiya va mintaqadagi mahalliy boshqaruv xarajatlar ham kirai); M - mintaqaga etkazib berilgan mahsulotlar. Y orqali E va M ning qiymatini ifodalashdan www.arxiv.uz

E=e*Y (2) M=m*Y (3) X=Xn(4) ni keltirib chiqaramiz. X tepasidagi chiziq berilgan modelda o‘zgaruvchilar ekzogen xarakterda ekanligini ko‘rsatadi. (2), (3), (4) larning qiymatini (1) ga qo‘ysak: Y=e*Y-M*Y+X kelib chiqadi. U tenglamani echsak: Y=X/(1-e+M) ni olamiz. Shu erdan bazali mulbtiplikator formulasi kelib chiqadi: K=Y/X=1/(1-e+M). www.arxiv.uz

Oilaviy holati Sayohat q [iluvchilar Jami Ba’zi hollarda Tez-tez Yolg‘izlar 16 10 26 Oilalilar 6 28 34 Jami 22 38 60 Xulosa qilib oldigan bo‘lsak, Zomin qo‘riqxonasining kelajakdagi rivojlanish istiqbolarini bashoratlash natijalari bo‘yicha ekoturistik faoliyat parloq ekanligini ko‘rsatadi. Quyidagi misolga qarang: Zomin qo‘riqxonasiga tashrif buyurgan sayohatchilar tadqiq qilingan: Hisob-kitob qilgan holda quyidagi xulosaga kelish mumkin: Y 2 =1,127-1, 0 127 www.arxiv.uz

E’tiboringiz uchun rahmat! www.arxiv.uz

Похожие

«Kitob» davlat geologik qo‘riqxonasi ekosayyohlik resurslari

Ekologik madaniyat

ekologik madaniyat

ekologik madaniyat

Ekologik turizm