Iqlim o‘zgarishlariga sabab bo‘ladigan issiqxona gazlarini o‘rganish - Экология - Презентации

Iqlim o‘zgarishlariga sabab bo‘ladigan issiqxona gazlarini o‘rganish

Загружено в:

20.01.2024

Скачано:

0

Размер:

1069.875 KB

Iqlim o‘zgarishlariga sabab bo‘ladigan issiqxona gazlarini o‘rganish Reja:  1. Iqlim o‘zgarishlari haqida  2. Issiqxona gazlari haqida  3. Issiqxona gazlarining insonlarga ta‘siri

Yer sayyorasidagi o‘rtacha harorat qanchaga ko‘tarildi? 1 °C dan ozgina ko‘proqqa - bu aslida siz tasavvur qilayotgandan-da yomonroq ko‘rsatkich. 1980 yildan, ya’ni ma’lumotlar global darajada qayd etilish boshlangandan beri va 2017 yil holatiga ko‘ra, solishtiradigan bo‘lsak, Yer sayyorasining harorati 1 °C ga oshgan. Bu raqam sezilarli emasdek ko‘rinishi mumkin, ammo unga sayyora yuzasidagi o‘rtacha ko‘rsatkich sifatida qaraydigan bo‘lsak, o‘zgarish katta ekanligini, oqibatda muzliklar eriyotganini va dengizlar darajasining keskin ko‘tarilayotganini ko‘rishimiz mumkin. Agar issiqxona gazlarining tarqalishi to‘xtamasa, olimlar Yer sayyorasi o‘rtacha haroratining 4 °C ga oshishini prognoz qilishmoqda. Bu esa quruqlikning katta qismini inson hayoti uchun yaroqsiz holga keltirib qo‘yadi

Inson faoliyati natijasida chiqariladigan issiqxona gazlari odatda qisqacha «uglerod emissiyasi» deb ataladi. Buning sababi shundaki, ikkita asosiy gaz, karbonat angidrid va metan tarkibida uglerod mavjud. Ba’zi boshqa ifloslantiruvchi moddalar, hatto ular tarkibida uglerod bo‘lmasa ham, soliqlar va kvotalarga tortiladi. Soliqlar, uglerod uchun kvotalarni sotish va kompensatsiyalar haqida eshitganingizda, shuni bilingki, bu iqtisodchilar issiqxona gazlari chiqindilarini kamaytirishda muhim qadam deb hisoblaydigan emissiya narxini belgilash usullaridan bir nechtasidir.

Issiqxona effekti o‘zi nima va u iqlimga qanday ta’sir qiladi? Bunga ishonish qiyin, lekin insoniyat issiqxona effekti haqida bir asrdan ko‘proq vaqt davomida xabardor. XIX asrda olimlar ayrim gazlarning Yerdan chiqadigan issiqlikni ushlab turishini va ularning yordamisiz bu issiqlik koinotga chiqib ketishini aniqlashdi. Bu jarayonda asosiy rolni karbonat angidrid o‘ynaydi: usiz sayyora muzlagan cho‘lga aylangan bo‘lar edi. 1896 yilda issiqxona gazlari konsentratsiyasining oshishi sababli sayyoradagi haroratning oshishi haqida ilk bor bashorat qilingan. Bugungi kunda ularning atmosferadagi soni sanoat inqilobidan oldingi davrga nisbatan 43% ga oshdi va Yerning o‘rtacha harorati olimlar bashorat qilgan qiymatgacha oshdi.

Sanoat issiqxona gazlari tarqalishining ulushini aniqlash uchun radioaktiv nurlanishdan foydalanilgan tadqiqotlar kabi ishonchli dalillar mavjud. Tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatadiki, ortiqcha gaz inson faoliyatining natijasidir. Karbonat angidrid darajasi har doim tabiiy ravishda ko‘tarilgan va tushib ketgan, ammo bu o‘zgarishlar minglab yillar davom etgan. Geologlarning ta’kidlashicha, odamlar iqtisodiy faoliyat davomida karbonat angidridni atmosferaga tabiatdan ko‘ra ko‘proq intensiv ravishda chiqaradi.

Asosiy sabab — ideologiya. Ba’zi konservatorlar bozorga asoslangan iqlim o‘zgarishi siyosatini muhokama qilish o‘rniga, ilmiy dalillarga qarshi chiqish orqali global isishni inkor qilmoqdalar. AQShning sobiq prezidenti Tramp bir necha bor olimlar jamoatchilikni aldash uchun butun dunyo bo‘ylab yolg‘on o‘ylab topilayotganini yoki global isish Amerika sanoatini beqarorlashtirish uchun Xitoy tomonidan o‘ylab topilganini ta’kidlagan. Skeptiklarning argumentlari shu qadar shubhali bo‘lib qoldiki, hatto neft va ko‘mir ishlab chiqaruvchi kompaniyalar ham bunday munozaralardan o‘zlarini chetlab o‘tishdi, vaholanki, ularning ba’zilari hali ham shunday qarashdagi siyosatchilarning saylov kampaniyasini moliyalashtirmoqda.

Olimlarning ta’kidlashicha, yaqin 25−30 yil ichida iqlim yanada issiqlashadi va ob-havo sharoiti keskinlashadi. Marjon qoyalari va boshqa zaif yashash joylari allaqachon yo‘q bo‘lib keta boshladi. Atmosferaga issiqxona gazlari chiqindilari nazoratsiz ravishda tarqalishda davom etsa, olimlar buning uzoq muddatli jiddiy oqibatlarga olib kelishidan qo‘rqishmoqda: bular, dunyo tartibining buzilishi, keng ko‘lamli migratsiya, Yer tarixidagi o‘simliklar va hayvonlarning oltinchi ommaviy yo‘q bo‘lib ketishining tezlashishi, muzliklar erishi, dengiz sathining ko‘tarilishi va dunyoning qirg‘oqbo‘yi shaharlarining ko‘p qismini suv bosishi kabi oqibatlardir. Ushbu xavflarni keltirib chiqaradigan gazlar hozirdan o‘z ta’sirini ko‘rsatmoqda va bu bizning avlodimiz uchun oldimizda turgan chuqur axloqiy savollar borasida bosh qotirish uchun bir imkoniyatdir.

Olimlar issiqlik to‘lqinlarining sababi global isish ekanligi haqida ishonchli dalillarni e’lon qilishdi. Inson chiqindilari tufayli global dengiz sathi ko‘tarilgach, tropik yomg‘irlar va toshqinlar kuchayadi. Global isish Yaqin Sharqdagi qurg‘oqchilikni kuchaytirdi va yaqinda Kaliforniyadagi qurg‘oqchilikka hissa qo‘shgan bo‘lishi mumkin. Ko‘pgina boshqa holatlarda, bo‘ron kabi tabiat hodisalarining global isish bilan bog‘liqligi aniq yoki bahsli emas. Ammo iqlim tahlilining zamonaviy usullari olimlarga tabiat hodisalari haqidagi bilimlarini doimiy ravishda yaxshilash imkonini beradi.

Insoniyat uzoq vaqt davomida hech qanday chora ko‘rmadi, shuning uchun olimlarning fikriga ko‘ra, hozirda vaziyat umid baxsh etmaydi. Ammo Yer yuzida qazib olinadigan yoqilg‘i bor ekan, harakat qilish uchun hali ham kech emas. Atmosferaning qizishi faqat issiqxona gazlari chiqindilari nolga tushirilganidagina, potensial boshqarilishi mumkin bo‘lgan ko‘rsatkichga keladi. Yaxshi yangilik: avtomobillar uchun yoqilg‘i tejamkorligi standartlari, jiddiy qurilish qoidalari va elektr stansiyalari uchun emissiya chegaralari kabi dasturlar natijasida hozirda ko‘plab mamlakatlarda gaz chiqindilari miqdori kamaymoqda. Ammo mutaxassislar iqlim o‘zgarishining eng yomon oqibatlarini oldini olish uchun qayta tiklanadigan energiya manbalariga o‘tish jarayonini sezilarli darajada tezlashtirish kerak, degan fikrda.

XULOSA. O‘zingiz sababli yuzaga kelayotgan uglerod zararini kamaytirishning oddiy usullari mavjud, bu sizga, shuningdek, pulni tejash imkonini ham beradi. Kundalik hayotda elektr energiyasidan oqilona foydalanish mumkin: buning uchun inttelektual termostat o‘rnatish lozim, yorug‘lik lampalarini energiyani tejaydigan lampalar bilan almashtiring, xonadan chiqayotganda chiroqlarni o‘chiring. Bundan tashqari, boshqa odamlarga qo‘shilib, jamoat transportidan foydalanish orqali ham qisqaroq masofalarga yetib borishingiz va shu bilan mashinangizdan chiqadigan zararni kamaytirishingiz mumkin. Nihoyat, o‘zining iste’mol qiladigan oziq-ovqat miqdorini, ayniqsa go‘sht iste’molini kamaytirishingiz mumkin.

Yiliga bir yoki ikkita samolyot orqali parvozdan voz kechish, umumiy jihatdan olib qaraganda, zararlarni kamaytirishi mumkin. Agar imkon qadar ko‘proq hissa qo‘shmoqchi bo‘lsangiz, elektr yoki gibrid avtomobil sotib oling yoki uyingizda quyosh panellarini o‘rnating. Agar siz yashayotgan mamlakat raqobatbardosh elektr energiyasi bozoriga ega bo‘lsa, 100% «yashil» energiyaga o‘tish o‘zingizning qo‘lingizda.

Foydalanilgan adabiyotlar 1.Rasulov A. R., Hikmatov F. H ., Umumiy gidrologiya, Toshkent-1995 2.Internet saytlari

Похожие

Iqlim o’zgarishiga sabab bo’ladigan issiqxona gazlarini o’rganish

Issiqxona gazlari. issiqxona effekti

Global iqlim o’zgarishi va unga sabab bo’ladigan omillarni tahlil qilish. Iqlim o’zgarishi indikatorlari

Iqlim oʻzgarishini keltirib chiqaruvchi manbalar va omillar

Iqlim omillari