Ekologiya haqida slayd - Экология - Презентации

Ekologiya haqida slayd

Загружено в:

22.11.2023

Скачано:

0

Размер:

1188.37890625 KB

Ekologiya

Reja: 1. Amaliy ekologiya tushunchasi va tizimi. 2. Atmosferaning ifloslanishi. 3. Transport ekologiyasi: aviatsion; temir yo‘l; avtomobil. 4. Sanoat va qurilish ekologiyasi. 5. Suv va suv havzalarining ifloslanishi.01 01 0E 16 19 0E 20 23 08

Amaliy ekologiya – biosferaning inson tomonidan buzilishi mexanizmini, uni bartaraf etish usullarini o’rganuvchi hamda tabiiy resurslardan oqilona foydalanish prinsiplarini ishlab chiquvchi ekologiyaning bo’limi. Uning ilmiy asosini umumiy ekologik qonunlar, qoidalar va prinsiplar tashkil etadi.06070408090A0B02 0102 0D 03 130A0E 07 081C0512050C04190A0B04 100E 1B

Amaliy ekologiya tabiatdan foydalanishning aniq masalalarini hal etishga, tabiatga ta’sir etish darajasini, tabiiy tizimlarni boshqarish usullarini ishlab chiqishga hamda insonning turli- tuman faoliyatini “ekologiyazatsiyalash”ga qaratilgan. Amaliy ekologiya atrof tabiiy muhit va tirik organizmlarning o’zaro aloqasini, inson va tabiatning o’zaro munosabati muammolarini, tabiiy muhitning o’zgarish darajasi va uni muhofaza qilish masalalarini o’rganadi.1F 07 13 0F 03 18 0D 2208 1A 1F 0E10 051611 0D0A03 0E 051611 1A

Bugungi kunda ekologiya hal etishi zarur bo’lgan asosiy amaliy vazifalar quyidagilardan iborat: Inson faoliyati ta’sirida atrof tabiiy muhitda yuz beradigan salbiy oqibatlarni bashorat qilish va baholash Atrof tabiiy muhit sifatini yaxshilash Tabiiy resurslardan oqilona foydalanish, qayta tiklash va saqlab qolish Ekologik jihatdan noqulay hududlarda ekologik xavfsiz barqaror taraqqiyotni ta’minlash uchun injeneriya, iqtisodiy, tashkiliy-huquqiy, ijtimoiy va boshqa qarorlarni uyg’unlashtirish26 06 1F 27 170A 28 03 0D0A06 10

Muhandislik ekologiyasi Ergonomik ekologiyaBioresurslar ekologiyasi Qurilish ekologiyasiTibbiyot ekologiyasiTransport ekologiyasi Kommunal ekologiya AgroekologiyaSanoat ekologiyasiKosmos ekologiyasiAmaliy ekologiya tizimi quyidagilardan tashkil topgan:29 28 24 2A 27 27 2B 1F 2C 2B

Uy-ro’zg’or, sanoat va ekologik zararli omillar kasallik keltirib chiqarishi yoki uni kuchaytirib yuborishi mumkin. Agarda zararli omil aniqlanmasa va yo’qotilmasa davolash kasallik sababini emas, faqatgina uning belgisini yo’qotishga yo’naltirilgan bo’ladi. Bu holat yuzaki yaxshi bo’lgan kabi tuyulsa-da, aslida davodan umuman naf bo’lmasligi mumkin, chunki aholi salomatligiga ta’sir qiluvchi sabab aniqlanmasdan qolaveradi.1E 110A09 18 19 110A09 190516 06 0308 190516 191011 0D 10 0E 06 06 1A0512

Hozirgi vaqtda zararli omillarni kasallik kelib chiqishiga va o’limga to’g’ridan-to’g’ri sababchi degan to’liq ma’lumotlar yo’q, lekin bemorlar kasallik tarixini diqqat bilan o’rganib chiqilsa bu omillarning 10 % idan ortig’i bemorlarni trapevtik statsionarga yotishiga sbabchi bo’lishini aniqlash mumkin. Nafas olish va tayanch- harakat organlari zararlanishi miqdori esa bu ko’rsatkichdan ham ko’p. AQSHda har yili yangi kasb kasalliklar i bilan 125 mingdan 350 minggacha bemorlar ro’yhatga olinadi.2D 1C 0D0516 0D 03 03 050E04 03 19050D 0E10 13 0E04 1C 0C040F 0C040F 04 0E 0512

Atmosferaning ifloslanishi - atmosfera tarkibi va xossalarining inson salomatligi, hayvonlar, o‘simliklar va ekosistemalarga salbiy ta'sir ko‘rsatadigan o‘zgarishi. Atmosfera tabiiy va sun'iy yo‘llar bilan ifloslanadi. Vulqonlar otilishi, chang to‘zonlar, o‘rmon, dashtlardagi yong‘inlar, o‘simlik changlari, mikroorganizmlar, kosmik chang va boshqalar tabiiy ifloslanish manbalaridir.06 0A 04 05 06 05 12 0F 19 02 37 0D 0F 05 0E 18 0407

Sun'iy ifloslanish manbalariga energetika, sanoat korxonalari, transport, maishiy chiqindilar kiradi. Hozirgi vaqtda atmosfera ifloslanishining 75% i tabiiy manbalarga va 25%i antropogen manbalarga to‘g‘ri keladi Atmosferaning kimyoviy, fizik, akustik (shovqin), issiqlik, elektromagnit ifloslanishi yirik shaharlar va sanoat rayonlarida yuqori darajaga yetgan.21 0A 0E 0B08 08 05 05 04 1708 08 08 1406 090F220C1808

Atmosferaning eng xavfli ifloslanishi radioaktiv ifloslanishdir . Radioaktiv ifloslanishning asosiy manbalari yadro qurolining sinovlari, atom elektrostansiyalaridagi falokatlar hisoblanadi. Radioaktiv ifloslanish rak va boshqa kasalliklarning ortishiga olib keladi. Havoning kuchli ifloslanishi inson sog‘lig‘iga, barcha jonzotlarga salbiy ta'sir ko‘rsatadi. Shaharlar va sanoat hududlarida kishilar o‘rtasida asab, yurak-qon tomir, surunkali bronxit, emfizema, nafas qisishi va o‘pka raki kasalliklarining ko‘payishi kuzatiladi. Ko‘z kasalliklari va bolalar kasalliklarining ortishi qayd qilingan. Shahar havosida sanoat korxonalari va avtotransport chiqindilarida kanserogen moddalar bo‘lib (benz(a)piren, aromatik uglevodorodlar), ularning surunkali ta'siri natijasida rak kasalliklari kelib chiqadi. Avtotransportning chiqindi gazlaridagi qo‘rg‘oshin birikmalari ham inson sog‘lig‘i uchun ayniqsa havfli hisoblanadi. 040E 11 09 02 03 05 0A 2E 0B 0B 2D0C 21 06 0A 0B 0B 22 06 1F 0F 0B 0D 10

Atmosferaning 20-30 km oralig‘ida joylashgan o‘ziga xos himoya qobig‘i - ozon (O 3 ) qatlamining yemirilishi ham dolzarb ekologik muammolardan hisoblanadi. Yer yuzida dastlab 1970- yillarda stratosferadagi ozonning kamayishi kuzatildi. 1980-yillarda Antarktida ustida ozonning 50% ga kamayishi qayd qilindi. Ko‘pchilik mutaxassislar ozonning kamayishi texnogen yo‘l bilan kelib chiqqan deb hisoblaydilar. Atmosferada ozon miqdorining o‘zgarishi tabiiy jarayonlar, jumladan, quyosh faolligining o‘zgarishi ta'sirida ham bo’lgan bo‘lishi mumkin. Lekin, sabablaridan qat'iy nazar ushbu muammoni ijobiy hal qilish yo‘llarini izlash, choralar ko‘rish lozimdir.1F 20 0D1B 1E 1F 13 0F 13 19 1C 1F0B 1C 0E 0D 13 0E 20 07 03 06 0E 0411

«Kislotali yomg‘ir»lar ayrim davlatlarda haqiqiy ekologik falokatga aylanib qolgan. Har qanday qazilma yoqilg‘i yondirilganda chiqindi gazlar tarkibida oltingurgut va azot qo‘shoksidlari bo‘ladi. Atmosferaga millionlab tonna chiqarilayotgan bu birikmalar yomg‘irni kislotaga aylantiradi. 02 2122 0A19 130A1A04 07 2D 1905 181304 0512 1A05 1F 0D 0304 1C04

AQSH, Kanada, Germaniya, Shvetsiya, Norvegiya, Rossiya va boshqa rivojlangan davlatlarda kislotali yomg‘irlar ta'sirida katta maydondagi o‘rmonlar qurishi kuzatilgan. Bunday yomg‘irlar hosildorlikni pasaytiradi, suv xavzalari sho’rligini oshirib yuboradi, binolar, tarixiy yodgorliklarni yemiradi, inson sog‘lig‘iga zarar yetkazadi. Kislotali yomg‘irlarning uzoq masofaga ko‘chishi natijasida turli davlatlar o‘rtasida kelishmovchiliklar yuzaga keladi. Ushbu ekologik xatarni bartaraf qilish uchun mahalliy, regional va xalqaro miqyosda tadbirlar o‘tkaziladi. 04 21 1F0C10 0B08 05 0B 110C10 2606 090F1F0C1806 090C270D0C1807 10 090C05 0B0C1E 0C1E18 0B0A 1F06 180A 0E

Ayrim hududlardagi havoning harakatsiz turib qolishi - inversiya oqibatida kuzatiladigan zaharli tuman-smog (tutun va tuman aralashmasi) insonlar sog‘lig‘iga o‘ta salbiy ta'sir ko‘rsatadi. 1952-yil 5-9- dekabrda Londonda yuz bergan smog oqibatida 4000 dan ortiq kishi halok bo‘lgan. Keyingi yillarda dunyoning yirik shaharlarida London tipidagi smog, Los-Anjeles tipidagi smoglar qayd qilingan. 04 11 081214 15 1218 032B 0E0F 10 0B0C 27 10 0B 09 10 10 10 0202

Fotokimyoviy smog - sanoat va transport chiqindi gazlarining quyosh nurlari ta'sirida reaksiyaga kirishib, xavfli birikmalarni hosil qilishi. Bunda ozon, formaldegid va boshqa birikmalarning hosil bo‘lishi va miqdorining ortishi kuzatiladi. Smogning oldini olish muhim ahamiyatiga ega. Yer yuzida atmosfera havosining ifloslanishini kamaytirish uchun tezlik bilan zarur choralar ko‘rilishi lozim. Amerikalik meteorolog Luis Battan aytganidek: «Yoki insonlar havodagi tutunni kamaytiradilar, aks holda tutun yer yuzidagi insonlarni kamaytiradi».25 2F 0E18 12 26 34 1F 050822 21 06 06 0B 13 050A 3B3A 0B06 09

Hozirgi vaqtda havoning ifloslanishida avtotransport ning hissasi oshib bormoqda. Dunyo bo‘yicha 600 mln.dan ortiq avtomobil har kuni havoga yuz minglab tonna zararli birikmalar chiqaradi. Avtomobil tutunida 200 dan ortiq zararli birikmalar, shu jumladan o‘pka raki va boshqa og‘ir kasalliklarni keltirib chiqaruvchi birikmalar (benz(a)piren, qo‘rg‘oshin va boshqalar) mavjud. Transport harakatini tartibga solish, metro, elektr transportini rivojlantirish, yoqilg‘i sifatini yaxshilash, dizel va siqilgan gazdan foydalanish va boshqa tadbirlar yirik shaharlar havosining ifloslanishini kamaytirishda muhim ahamiyatga ega. Ekologik toza transport vositalarini yaratish hozirda ustuvor vazifalaridan hisoblanadi.28 0417 120812 1F0C18 0C 050812 13 0C 0C1E 0B0A 2B 05 10 18 270815 1F 1106 05 0E18 0F10

Suvning ifloslanishi - suvning tarkibida uning sifatini kamaytiruvchi begona birikmalarning mavjud bo’lishi. Qayta foydalanish uchun ifloslangan har bir m 3 sanoat va maishiy oqovalarga 10m 3 xajmdagi toza suvni aralashtirish lozim bo‘ladi. Yer usti va yer osti suvlarini ifloslovchi manbalar juda ko‘p va xilma-xildir.010203 2F03 1F0A 08 19 03 03 10 19 03 0E 08

Suvlarni ifloslovchi asosiy manbalarga sanoat korxonalari va maishiy xo‘jaliklardan chiqadigan oqova suvlar, qazilma boyliklarni ishlab chiqarishdagi oqovalar; neftni qayta ishlash korxonalarida ishlatilgan chiqindi suvlar; transportning tashlanma suvlari; shaharlardan, hamda kimyoviy vositalar ishlatilgan dalalardan oqib chiqqan suvlar; kasalxonalar va chorvachilik komplekslaridan oqib chiqadigan tozalanmagan suvlar va boshqalar kiradi. Neft va neft mahsulotlari, sun'iy yuvish vositalari, fenollar, pestitsidlar, rangli metallar, murakkab kimyoviy vositalar suvni ifloslovchi asosiy birikmalar hisoblanadi. Oqova suvlarga tushadigan mineral, organik, bakterial va biologik ifloslovchi birikmalar ajratiladi. Mineral ifloslovchilar odatda qum, loy, turli mineral tuzlar kislota va ishqorlar eritmasidan iborat. Organik ifloslovchilar o‘simlik va hayvonlarning qoldiqlari, inson va hayvonlarning fiziologik chiqindilaridan iborat. Bakterial va biologik ifloslovchilar asosan maishiy oqova suvlarda mavjuddir. 01 10 0B 10 0C22 1311 10 27 1311 0E 05 1B0A 140C 40 14 08 0B 08 08 3406 0C

So‘nggi yillarda okean ifloslanishi jahon ahamiyatiga ega bo‘lgan ekologik muammoga aylandi. Dengiz va okeanlar asosan neft va neft mahsulotlari, sanoat va maishiy oqovalar, og‘ir metallar, radioaktiv birikmalar va boshqalar bilan ifloslanadi. O‘rta yer dengizi yer yuzidagi eng ifloslangan dengiz hisoblanadi.Okean yuzasining neft bilan qoplanishi "okean-atmosfera" tizimida o‘zaro aloqadorlikning buzilishiga va yer yuzida kislorodning asosiy manbalaridan biri bo‘lgan yashil o‘simliklar - fitoplanktonning nobud bo‘lishiga olib keladi. Bu o‘z navbatida okeandagi biologik maxsuldorlikning kamayishiga sabab bo‘ladi.21 0D0C02 2D 06 05 06 1406 1806 08 090F15 1108 220C1B07 0C1E15 090F15 1F08 17 0B0A 1F08 10

Dunyo okeani uzoq yillardan beri o‘ta zaxarli va radioaktiv moddalar go‘ristoniga aylantirilgan. Dunyo okeanining ifloslanishi nafaqat global ekologik, balki ijtimoiy oqibatlarga ham olib kelishi muqarrardir. Yer yuzida hayot beshigi bo‘lgan Dunyo okeanini muhofaza qilish va okean resurslaridan oqilona foydalanishni ta'minlash faqatgina turli davlatlarning hamkorligi natijasidagina muvaffaqiyatli amalga oshirilishi mumkin.3D10 03 0E 0A 05 0B 0420 1C 19 3D10 1A 051A 0D 0F 0B 0A

Sanoat korxonalari va kommunal xo’jaliklari chiqindilari hisobiga shaharlar atrofida turli chiqindi omborlarining paydo bo’lishi axlatxonalarning ko’payishi atmosfera havosini ifloslanishdan muhofaza qilishni taqozo etadi.2C0A0B 1C 18 06130A130A09120A 18 1B0A190F050203051612 0A14120A0D 1C05161B 0412070D0F 15 071815 0D

Atmosferaning ifloslanishiga qarshi kurashda elektrlashtirish, gazlashtirish va issiqlik ta’minotini yaratish ham muhim o’rin tutadi. Shuningdek, o’simlik zararkunandalariga qarshi ishlatiladigan biologik, kimyoviy vositalar va biopreparatlarning ahamiyati katta. Ba’zan shamol harakarini vaqtinchalik to’xtashi havoni ifloslantiruvchi moddalar konsentratsiyalarini oshib ketishiga sabab bo’ladi. Bunday hollarda qisqa muddatga korxonani to’xtatib, atmosferaga tashlanadigan chindilarni qisqartirish mumkin.

Ifloslangan havoni tozalashning eng ma’qul usuli – bu ko’kalamzorlashtirishdir. Aynan yashil o’simliklar fotozintez orqali havoning tozaligini ta’minlaydi, gazlangalik va zararli tashlamalar bilan ifloslanishni kamaytiradi, mikroiqlimni yaxshilaydi. Zararli moddalarning maksimal miqdori qish faslida kuzatiladi. Shuning uchun yil davomida o’sadigan yashil o’simliklar maydonlarini ko’pyatirish lozim.43 0C0D 03 1106 08 05 0908 07

Atmosfera havosini muhofaza qilishda texnologik tadbirlarning ahamiyati katta. Ko’riladigan tadbir asosida tashqi muhit obyektlariga, jumladan, havoga tashlanadigan chiqindilar miqdorini qisqartirish yoki mutlaq to’xtatish zarur. Buning uchun sanoat korxonalaridagi texnologik jarayonlarni takomillashtirish, hatto, chiqindisiz yoki kam chiqindili texnologiyalarni joriy etish mumkin. Bunday texnologiyalarda chiqindilar umuman bo’lmaydi yoki chiqindi moddalar boshqa mahsulotlar ishlab chiqarish uchun xomashyo vazifasini o’taydi.04 22 12 06 06 2D 13 090C0B08 0F 0E 0E 090C 0E 05 13 13 05 260C05

Birlashgan Millatlar Tashkiloti tomonidan kam chiqindili hamda chiqindisiz sanoat korxonalarini tashkil qilish to’g’risidagi maxsus Deklaratsiya qabul qilingan. Bu hujjat asosida chiqindisiz va kam chiqindili korxonalar tashkil qilish faoliyatida ko’p mamlakatlar qatnashmoqda. Hozirda juda ko’p sanoat korxonalarida chiqindisiz yoki kam chiqindili texnologik jarayonlar amalda joriy etilgan.2A 0D 13 1C 0D 3D 13 1C 0D 0E 2D 1C 1C 20

ETIBORINGI Z UCHUN RAHMAT !

Похожие

Ekologiya

Ekologiya

Ekologiya

Ekologiya uslublari

O’zbekiston ekologiya