Zamburug’larning umumiy xususiyatlari - Ботаника - Презентации

Zamburug’larning umumiy xususiyatlari

Загружено в:

04.12.2024

Скачано:

0

Размер:

2229.86328125 KB

Zamburug’larning umumiy xususiyatlari

Zamburug'simon organizmlar yoki psevdozamburug'lar -Stramenofilia, Chromista dunyosi : 1. Labirintulomukotalar yoki to'rsimon shilimshiqlar - Labyrinthulomycota bo'limi; 2. Hifoxitrdiomikotalar – Hyphochytridiomycota bo'limi; 3. Oomikotalar – Oomycota bo'limi. Haqiqiy zamburug'lar- Mycota, Fungi dunyosi: Tuban zamburug'lar; 1. Xitridiomikotalar – Chytridiomycota bo'limi; 2. Zigomikotalar – Zygomycota bo'limi. Yuksak zamburug'lar 3. Xaltachali zamburug'lar yoki askomikotalar– Ascomycota bo'limi; 4. Bazidiyali zamburug'lar yoki bazidiyamikotalar– Basidiomycota bo'limi; 5. Takomillashmagan zamburug'lar–Fungi imperfecti yoki Deyteromycota bo'limi.

Zamburugʻlar (fungi yoki mycetes) — eukariot organizmlar dunyosi (bulimi). Tayyor organik moddalar hisobiga yashaydi, yaʼni geterotrof organizm hisoblanadi. Odatda oʻsimliklarda, tuproqda, suvda, hayvonlarda yoki ularning qoldiqlarida hayot kechiradi. Oziqlanish usuliga qarab parazit va saprofitga boʻlinadi. Ularning odamlar va hayvonlar uchun zararli va foydali yuz mingdan ortiq turi uchraydi. Zamburugʻlar haqidagi fan mikologiya deb ataladi.

Zamburugʻlarni mikologiya fani oʻrganadi. Zamburugʻlar ilgari oʻsimliklar dunyosiga kiritilar edi. Olimlar zamburugʻ turlarini chuqur oʻrganish natijasida ularni alohida olam sifatida ajratishgan. Zamburugʻlar bakteriyalardan farq qilib, eukariot organizm hisoblanadi. Zamburugʻlar o'simliklar kabi erkin harakatlana olmaydi, hayvonlarga oʻxshab geterotrof oziqlanadi.

Koʻpayishi Koʻpayishi. vegetativ va reproduktiv (jinssiz va jinsiy) koʻpayadi. Vegetativ koʻpayish mitseliy ipchalarining boʻlinishi yoki sklerotsiyalar bilan amalga oshadi. Bu boʻlakchalar har xil yoʻl bilan tarqalib, qulay sharoitga tushganda yangi mitseliysi hosil boʻladi. Jinssiz koʻpayish mitseliyning maxsus shoxchalarida xreil boʻladigan sporalar orqali roʻy beradi. Sporalar hosil boʻlishiga qarab endogen va ekzogen buladi.

Jinsiy koʻpayish ikkita har xil jinsiy hujayraning qoʻshilishidan hosil boʻladigan zigotalar orqali roʻy beradi. Hamma joyda keng tarqalgan. Aksari zamburugʻlarning tabiatda umri qisqa. Ularning mitseliysi bir necha sutkada rivojlanib, spora hosil qilgach, oʻsishdan toʻxtab, nobud boʻladi. Mitseliysi koʻp yil yashaydigan zamburugʻlar ham bor. Jumladan, patogen va parazit zamburugʻlar mitseliysi bir necha yillab yashaydi.

Zamburugʻlar rivojlanishi uchun kislorod zarur boʻlib, aerob organizm hisoblanadi. Lekin ayrim zamburugʻlar, masalan, achitqi zamburugʻlar iga ozgina kislorod ham yetarli. Koʻp zamburugʻlar turli xil (spirtli, limonli) achitish xususiyatiga ega. Zamburugʻlar 20—25° da yaxshi oʻsadi, baʼzilari 2—4° da ham oʻsaveradi. Zamburugʻlarning oʻsishi uchun yorugʻlik zarur emas, lekin quyosh nuri ularning oʻsishi va spora hosil qilishiga salbiy taʼsir etadi. Tabiat va inson hayotidagi ahamiyati. Tuproqda yashaydigan zamburugʻlar oʻsimlik qoldiqlari (jumladan qiyin parchalanadigan [[sellyuloza] va lignin)ni yemiradi va minerallashtiradi.

Zamburugʻlar oʻsimlik, hayvon va odamlarda kasallik qoʻzgʻatish xususiyatiga ega, oziqovqat mahsulotlarini buzadi. Gʻoʻzada vilt va chirish kasalliklarini paydo qiladi (yana qarang Zamburugʻli kasalliklar). Baʼzi zamburugʻlar hasharotlar sonini hamda kasallik tugʻdiruvchi (patogen) zamburugʻlar rivojini susaytirishda ijobiy ahamiyatga ega. Vertitsillyoz soʻlishni qoʻzgʻatuvchi zamburugʻlar kushandasi (zamburugʻlar — antagonist)ga Trichoderma Iignoram Hars., Aspergilius sp., Penicillim sp. va boshqalar kiradi.Trichoderma

Zamburugʻlar tuproqda bakteriyalar, aktinomitsetlar va mikroorganizmlar bilan birgalikda organik moddalarni parchalab, sanitarlik vazifasini bajaradi va tabiatda moddalar aylanishida ishtirok etadi. Shu bilan birga tuproqda usimlik kasalliklarini qoʻzgʻatuvchi zamburugʻlar toʻplanib ham qoladi. Monokultura natijasida oʻsimliklarning maʼlum turlarigagina ixtisoslashgan zamburugʻlar yigʻiladi.

Aspergilius, Penicillium, Mucor, Trichothecium, Rhizopus va boshqa turkumga mansub baʼzi tur zamburugʻlar urugʻlik materialning mogʻorlashiga sabab boʻlib, ularning unuvchanligini pasaytiradi. Koʻpgina mogʻor zamburugʻlar xom ashyoni saqlash davrida paxta tolasi sifatini buzadi. Baʼzi turlari isteʼmol qilinadi (jumladan, qoʻziqorin). Zamburugʻlarning fermentativ, antibiotik, toksik va parazitlik xususiyatlaridan veterinariyada hamda oʻsimliklarni zararkunanda va kasalliklardan himoya qilishda, shuningdek, yengil sanoatda, oziqovqat va farmatsevtika sanoatida foydalaniladi

Penicullium va Aspergillus turkumiga mansub zamburugʻlardan vitaminlar, antibiotiklar, limon kislota va steroid preparatlar olishda foydalaniladi. Achitqi zamburugʻlar vino, non, pivo tayyorlashda ishlatiladi

Zamburugʻlardan koʻnchilik, toʻqimachilikda va sanoatning boshqa tarmoqlarida qoʻllaniladigan turli xil fermentlar olinadi. Dunyoning koʻpgina mamlakatlarida zamburugʻlar ovqatga ishlatiladi; isteʼmol qilinadigan zamburugʻlarning turi 100 dan ortadi. Bulardan kuplari qimmatli boʻlib, tarkibida oqsil moddalari, vitaminlar va fermentlar bor. Zamburugʻlar, asosan, konservalab (quritib, tuzlab, ziralab) isteʼmol qilinadi.

E'tibor uchun raxmat !!!

Похожие

Suvo‘tlarining umumiy tavsifi

Sabzavot ekinlari urug’chiligining xususiyatlari

Zamburug’lar. Xitridiyalar sinfi

Algologiya (suv o’tlar to’g’rida umumiy ma’lumot)

Zamburug’lar dunyosi