Айиқтовоннамолар –Ranunculales қабиласи. Раънонамолар-Rosales қабиласи - Ботаника - Презентации

Айиқтовоннамолар –Ranunculales қабиласи. Раънонамолар-Rosales қабиласи

Загружено в:

02.12.2023

Скачано:

0

Размер:

10300.6171875 KB

МИРЗО УЛУҒБЕК НОМИДАГИ ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ Биология факультети Фан. Ботаника (Юксак ўсимликлар систематикаси)  Мавзу: Айиқтовоннамолар –Ranunculales қабиласи. Раънонамолар-Rosales қабиласи

Режа:  1. Айиқтовоннамолар қабиласи, уларнинг вакиллари, тарқалиши, аҳамияти  2. Тороннамолар қабиласи, уларнинг вакиллари, тарқалиши, аҳамияти  3. Қовоқнамолар қабиласи, уларнинг вакиллари, тарқалиши, аҳамияти  4. Раънонамолар қабиласи, уларнинг вакиллари, тарқалиши, аҳамияти  5. Бурчоқнамолар қабиласи, уларнинг вакиллари, тарқалиши, аҳамияти

Қабила. Айиқтовоннамолар- Ranunculales  Қабила, асосан ўт ўсимликлар , баъзан бута ва лиана лардан иборат. Барглари оддий ва мураккаб , ёнбаргчасиз, гуллари икки жинсли ёки бир жинсли, актиноморф ёки зигоморф. Чангчилари кўп ёки 6 та (баъзан 3 та), уруғчилари кўп.  Қабилага айиқтовондошлар (Ranunculaceae) оиласи киради.

Айиқтовондошлар (Ranunculacеaе) оиласи  Оилага, асосан шимолий ярим шарнинг мўътадил ва совуқ минтақаларида ўсадиган бир йиллик ва кўп йиллик ўсимликлар киради. Оилага 66 туркумга мансуб 2000 дан ортиқ тур киради.  Ўзбекистонда эса 20 туркумга мансуб 107 тур ўсади.

Айиқтовондошлар (Ranunculacеaе) оиласи  Илдизлари ўқ илдиз. Барглари ён баргчасиз, барг қирралари бутун ёки чуқур кесилган ва пояда кетма- кет, баъзан қарама-қарши ўрнашган.  Гуллари якка, актиноморф, баъзан зигоморф, икки жинсли. Чангчи ва уруғчиси кўп.

 Чангланиши кўпинча энтомофил , баъзан анемофил .  Оила вакиллари алкалоид ва глюкозидларга бой бўлганлиги учун, заҳарли ўсимликлар саналади.  Айрим турлари дори - дармон тайёрлаш учун ишлатилади. Гуллари чиройли бўлгани учун, айрим вакиллари манзарали ўсимлик сифатида ўстирилади.  Овқатга ишлатиш учун седана (Nigella sativa) экилади.

Заҳарли вакиллари :  Ёзги адонис ( Adonis aestivum ), бандчали анемоне ( Anemone petilosa ), дала айиқтовони ( Ranunculus arvensis ), ўювчи айиқтовон ( Ranunculus acer ), аканит ( Aconitum ).

Доривор вакиллари :  баҳор адониси (Adonis vernalis), дельфиниум (Delphinium), аканит (Aconitum).

Бўёқ модда сақловчи вакили :  баҳор адониси (Adonis vernalis).

Манзарали вакиллари :  аканит (Aconitum), дельфиниум (Delphinium), клематис (Clematis).

Айиқтовондошлар оиласига 18 туркум киради:  Тангачаўт- Isopyrum  Сохтасувдон - Paraquilegia  Сувйиғар -Aquilegia  Санчиқўт – Thalictrum  Пуфанак - Anemone  Қорабурма -Pulsatilla  Илонўт - Clematis  Троллиус - Trollius  Хегемоне - Xegemone  Ғўзагул - Callianthemum  Суғурўт -Adonis  Судралма -Halerpestes  Айиқтовон - Ranunculus  Намут -Batrachium  Учма - Ceratocephala  Седана - Nigella  Парпи - Acanitum  Исфарак - Delphinium

 Бўлим. Магнолиятоифа -Magnoliophyta  Синф.Магнолиясимонлар–Magnoliopsida  Синфча.Айиқтовонкабилар- Ranunculidae  Қабила.Айиқтовоннамолар- Ranunculales  Оила. Айиқтовондошлар- Ranunculaceae  Туркум. Айиқтовон-Ranunculus L.  Тур.Ўрмаловчи айиқтовон-Ranunculus repens L.

Қабила.Айиқтовоннамолар-Ranunculales Оила. Айиқтовондошлар- Ranunculaceae Туркум. Айиқтовон-Ranunculus L. Тур.Ўрмаловчи айиқтовон-Ranunculus repens L.  Бир ва кўп йиллик ўт ўсимликлар. Бўйи 10 -30 см. Барглари панжасимон, пояда кетма- кет ўрнашган. Гуллари икки жинсли. Косачабарг ва тожбарглари 5 тадан, сариқ рангли. Чангчи, уруғчиси чексиз. Заҳарли. Пичанзорлар, ўрмон ва далаларда тарқалган, экинлар орасида бегона ўт сифатида ўсади.

Қабила.Айиқтовоннамолар-Ranunculales Оила. Айиқтовондошлар-Ranunculaceae Туркум.Илонўт-Clematis L. Тур.Шарқ илончўпи –Clematis orientalis L.  Туркум вакиллари лиана, чала бута .  Шарқ илончўпи тўқайларда ёввойи ҳолда учрайди.  Пояси сут ширасига бой. Уруғлари узун тукчаларга эга.

Қабила.Айиқтовоннамолар-Ranunculales Оила. Айиқтовондошлар-Ranunculaceae Туркум. Седана-Nigella L. Тур. Ёввойи седана-Nigella integrifolia Regel  Бир йиллик ўт ўсимлик. Бўйи 15 – 25 см. Поянинг пастида ўрнашган барглари бутун, юқорисида ўрнашгани эса панжасимон. Косачабарглари 5 та, тожбарглари 5 – 8 та. Меваси майда, тукли.  Баҳорги экинлар орасида ва бўш ётган ерларда бегона ўт сифатида ўсади.

Қабила.Айиқтовоннамолар-Ranunculales Оила. Айиқтовондошлар-Ranunculaceae Туркум. Седана-Nigella L. Тур. Экма седана-Nigella sativa L.  Бўйи 20 –75 см. Барглари 2 – 3 карра патсимон бўлинган. Барглари сўгалсимон туклар билан қопланган.  Вохаларда экилади, баъзан ёввойи ҳолда учрайди.

Қабила.Айиқтовоннамолар-Ranunculales Оила.Айиқтовондошлар-Ranunculaceae Туркум. Парпи-Aconitum L. Тур. Талас парпи–Aconitum talassicum M.Pop.  Кўп йиллик ўт ўсимлик. Илдизи йўғонлашган, пояси тик ўсади. Барглари панжасимон. Гуллари зигоморф . Туркумнинг ҳамма турлари заҳарли, алкалоид сақлайди.  Гуллари чиройли бўлгани учун манзарали ўсимлик сифатида ўстирилади.

Қабила.Айиқтовоннамолар-Ranunculales Оила.Айиқтовондошлар-Ranunculaceae Туркум. Парпи-Aconitum L. Тур. Талас парпи–Aconitum talassicum M.Pop.  Парпи ўсимлигининг тугунаклари билан гул шингилларида аканитин деган заҳарли алкалоид бор. Ўсимликнинг тугунаксимон илдизидан тайёрланган экстракти невралгия, ревматизм ва бошқа касалликларни даволашда ишлатилади.

Қабила.Айиқтовоннамолар-Ranunculales Оила.Айиқтовондошлар-Ranunculaceae Туркум. Исфарак-Delphinium L. Тур. Исфарак –Delphinium barbatum Regel  Бир ва кўп йиллик ўт ўсимлик. Барглари чуқур қирқилган. Гуллари зигоморф. Барча вакиллари таркибида дельфинин моддасини сақлайди.  Гуллари чиройли бўлгани учун манзарали ўсимлик сифатида ўстирилади.

Қабила.Айиқтовоннамолар-Ranunculales Оила.Айиқтовондошлар-Ranunculaceae Туркум. Адонис-Adonis L. Тур. Баҳор адониси - Adonis vernalis L.  Кўп йиллик ўт ўсимлик. Илдизпояси калта, вертикал жойлашган. Пояси думалоқ, туксиз, тик ўсади, барглари қалин ўрнашган. Гуллари поянинг учида биттадан ўрнашган. Косачабарги 5 - 8 кенг тухумсимон, тожбарги 10 - 20 та чўзиқ. Чангчи ва уруғчиси кўп. Меваси кенг тухумсимон,ёнғоқча.  Таркибида адонидин моддаси бор. Бу модда тиббиётда юрак касалини даволашда ишлатилади.  Тожбаргларидан сариқ бўёқ олинади.

2 –қабила Тороннамолар - Polygonales Оила. Торондошлар- Polygonaceae Қабилага битта оила ( Торондошлар- Polygonaceae ) киради. Оила вакиллари - ўт, бута ўсимлик, баъзан тропик мамлакатларда лиана ва дарахтлардан иборат. Барглари оддий, ёнбаргчалари бирикиб ўсиб, найча ҳосил қилади. Гуллари актиноморф . Чангчилари 5-9 та, уруғчиси битта. Меваси уч қиррали ёнғоқча. Оилага 35 га яқин туркум 1000 та тур киради. Ўзбекистонда 7 туркумга мансуб 120 тур ўсади.

Вакиллари: Ровоч - Rheum L. Отқулоқ- Rumex L Туясингрен-Atraphaxis L. Жузғун, Қандим-Calligonum L. Торон-Polygonum L. Гречка - Fagopyrum Mill.

Қабила Тороннамолар - Polygonales Оила. Торондошлар- Polygonaceae Туркум. Ровоч– Rheum L. Тур. Ровоч– Rheum maximowichii Losinsk. Ровоч йўғон илдизпояли, кўп йиллик, ўт ўсимлик. Пояси бақувват. Барглари илдизбўғизида ўрнашган, барг банди узун. Гуллари 2 жинсли. Баҳорда барги овқатга ишлатилади. Rheum maximowichii ва Rheum tatarium турлари органик кислоталарга, витаминларда, минерал тузларга бой ўсимлик саналади.

Қабила Тороннамолар - Polygonales Оила. Торондошлар- Polygonaceae Туркум. Г речка- Fagopyrum Mill. Тур. Экма гречка- Fagopyrum sagittatum Mill. Бўйи 70 см ли бир йиллик ўт ўсимлик, пояси сершох, тик ўсади. Барглари оддий, учбурчакли, юраксимон. Гуллари икки жинсли, қалқонсимон тўпгулларга йиғилган. Чангчилари 8 та, уруғчиси 1 та, меваси ёнғоқча. Гречка асал ширали ўсимлик, донидан тайёрланган ёрмаси овқатга ишлатилади.

Қабила. Қовоқнамолар-Cucurbitales Оила. Қовоқдошлар-Cucurbitaceae  Вакиллар:  Туркум.Тарвуз -Citrullus Schrad.  Туркум.Қозонювғич -Luffa Adans.  Туркум.Сувқовоқ -Lagenaria Ser.  Туркум.Бодринг -Cucumus L.  Туркум.Қовун -Melo Hill.  Туркум.Қовоқ -Cucurbita L.

Қабила. Қовоқнамолар-Cucurbitales Оила. Қовоқдошлар-Cucurbitaceae Туркум.Тарвуз-Citrullus Schrad. Тур. Тарвуз-Citrullus vulgaris Schrad.  Ётиб ўсувчи бир йиллик ўт ўсимлик. Чангчи гуллари палакда тўп-тўп, уруғчи гуллари эса якка ҳолда жойлашади.  Июнь ойида гуллайди.  Таркибида 6-11% қанд, С витамини ва бошқа бирикмалар бор.

 Тарвуз қадимий ўсимлик. Инсонлар ундан озиқа сифатида, буйракдаги тошни ювиш мақсадларида фойдаланадилар.  Тарвуз уруғи - жигар ва буйрак касалликларини даволашда ишлатилади. Шарбати - чанқоқ қолдириш, яллиғланишда, юрак, буйрак, жигар, склероз, ўт пуфаги касалликларида, артрит, қандли диабетда ва кам қонликда истеъмол қилинади. Тарвузнинг қуруқ пўстлоғидан тайёрланган дамлама - йўғон ичакни ўткир ва сурункали яллиғланишини даволашда ишлатилади.  Тарвуз темирга бой, у анемияга (кам қонликка) даво. У организмни тозалашда ҳам фойдали, “арбузное голадание” унда: 3- 4 кун фақат тарвуз ва қора нон ейилади.  Тарвузнинг ватани: Жанубий Африка саналади.

Қабила. Қовоқнамолар-Cucurbitales Оила. Қовоқдошлар -Cucurbitaceae Туркум. Сувқовоқ-Lagenaria L. Тур. Сувқовоқ-Lagenaria vulgaris L.  Палаклари илашиб ўсувчи бир йиллик ўт ўсимлик. Гуллари йирик, оқ, трубкасимон, икки жинсли, барг қўлтиғида биттадан ўрнашган. Меваси қаттиқ ёғочлаган, ичи бўш бўлгани учун сув ташиш ва дон солиш учун ишлатилади. Сувқовоқнинг кичикларидан ҳар хил совға буюмлари тайёрланади.

Қабила. Қовоқнамолар-Cucurbitales Оила. Қовоқдошлар-Cucurbitaceae Туркум.Бодринг-Cucumus L. Тур. Экма бодринг-Cucumus sativus L.  Бўйи 1 -2 метрга борадиган бир йиллик ўсимлик. Пояси илашиб ўсади. Барглари оддий, юраксимон, беш бўлмали, пояда навбат билан ўрнашган.  Гуллари айрим жинсли, бир уйли. Чангчи гуллари тўп бўлиб, уруғчи гуллари биттадан барг қўлтиғидан чиқади. Меваси кўп уруғли.

Қабила. Қовоқнамолар-Cucurbitales Оила. Қовоқдошлар -Cucurbitaceae Туркум. Қовун-Cucumis Hill. Тур. Қовун – Cucumis melo Hill.  Бир йиллик ўт ўсимлик. Гуллари айрим, баъзан икки жинсли.  Меваси кўп уруғли. Июнь ойида гуллайди.

Қабила. Қовоқнамолар-Cucurbitales Оила. Қовоқдошлар -Cucurbitaceae Туркум. Қовун-Cucumis Hill. Тур. Қовун – Cucumis melo Hill.  Таркибида 16-18% қанд, витамин С, каротин, минерал тузлар бор. Мевасидан ҳўллигида, қуритиб (қовун қоқи) қиём ва повидло тайёрланади.  Қовун Республикамизнинг ҳамма вилоятларида экилади.

Оила. Қовоқдошлар -Cucurbitaceae Туркум. Қовун-Cucumis Hill. Тур. Қовун – Cucumis melo Hill.  Мева юмшоқ қисмини бод, ўпка сили касалликларини даволашда ишлатилади. Қовун қабзият ҳолларда ва бавосил касаллигида, йўтал ва яллиғланишга қарши, организмдан гижжаларни тушурувчи восита сифатида қўлланилади. Қовуннинг юмшоқ эти нерв (асабни) жараёнини тинчлантиради.

Қабила. Қовоқнамолар-Cucurbitales Оила. Қовоқдошлар -Cucurbitaceae Туркум. Ошқовоқ-Cucurbita L. Тур. Ошқовоқ-Cucurbita pepo L.  Бир йиллик ўт ўсимлик. Озиқ - овқат, доривор, ем- хашак ўсимлиги сифатида экилади.  Қовоқ 5 минг йилдан бери, маълум. Унинг шарбати ва уруғлари инсон учун фойдалидир. Ошқовоқнинг уруғида 40% гача мой бўлади.

Қабила. Қовоқнамолар-Cucurbitales Оила. Қовоқдошлар -Cucurbitaceae Туркум. Ошқовоқ-Cucurbita L. Тур. Ошқовоқ-Cucurbita pepo L.  Қовоқдан тайёрланган қайнатмалар нафас йўлларига даво.  Халқ табобатида қовоқ уруғи буйрак, юрак-қон томир ва жигар касалликларини даволашда ишлатилади. Семизликда-қовоқ истеъмол қилиб туриш фойдалидир.  Қадимдан қовоқни “ ўсимликлар маликаси ” деб аташган.

Қабила. Қовоқнамолар-Cucurbitales Оила.Қовоқдошлар- Cucurbitaceae Туркум.Қовоқ-Cucumus L. Тур. Қовоқ -Cucumus pepo L.  Озиқ овқат ва ем - хашак сифатида экилади.

Қабила. Бурчоқнамолар-Fabales Оила.Бурчоқдошлар -Fabaceae  Тикандарахт –Gleditschia L.  Арғувон-Cercis L.  Сано –Cssia L.  Шойиакация –Albizia Durazz.  Сoфора –Sohpora L.  Сохта акация-Robinia L.  Индигофера –Indigofera L.  Соя –Glycine Willd.  Ловия –Vinga Savi  Фасоль –Phaseolus L.  Оққурай –Psoralea L.  Аморфа –Amorpha L.  Ерёнғоқ-Arachis L.  Пўрсилдоқ-Colutea L.  Астрагал-Astragalus L.  Янтоқ-Alhagi Garneb  ширинмия-Glycyrrhiza L.  Эспарцет-Onobrychis Mill.  Бурчоқ-Vicia L.  Нўхот-Cicer L.  Қашқарбеда-Melilotus Mill.  Беда-Medicago L.  Себарга-Trifolium L.  Термопсис-Thermopsis R.Br.

Қабила. Бурчоқнамолар-Fabales Оила.Бурчоқдошлар -Fabaceae Туркум.Шойи акацияси-Albizia Durazz. Тур. Шойи акация -Albizzia julibrissim Durazz .  Бўйи 8 м ли дарахт. Барглари яшил, патсимон. Гуллари икки жинсли, шарсимон каллакка тўпланган. Тожбарглари карнайсимон, 5 та, Дуккаги қалами.  Июнь - сентябр ойларида гуллаб, август - сентябрь ойларида меваси пишади

Қабила. Бурчоқнамолар-Fabales Оила.Бурчоқдошлар –Fabaceae Туркум.Софора-Sophora L. Тур. Япон софораси-Sophora japonica L.-  Дарахт, бўйи 8 - 10 м. Барглари 5 - 7жуфт япроқчали. Гуллари рўваксимон тўпгулда ўрнашган.  Жуда ҳам қурғоқчиликка ва тутунга чидамли ёруғсевар ўсимлик. Тупроқ танламайди.  Манзарали. Софоранинг ғунча ва меваси таркибида флавоноидлар, С витамини, бўёқ, ошловчи ва бошқа моддалар бўлади.  Тиббиётда ишлатилади.

Қабила. Бурчоқнамолар- Fabales Оила.Бурчоқдошлар – Fabaceae Туркум. Софора - Sophora Тур. Япон софораси – Sophora japonica L. Япон сафораси курғокчиликка чидайди, заракунандалар билан шикастланмайди. Июнь-июлда гуллайди, гуллаш даврида ниҳоятда чиройли бўлади. Меваси тасбеҳсимон дуккакдан иборат, уруғи майда, думалок ва ялтирок. Ватани: Хитой, Япония, Корея. Ёғочи сариқ, қаттиқ ва эластик бўлади.

Қабила. Бурчоқнамолар-Fabales Оила.Бурчоқдошлар –Fabaceae Туркум.Соя-Glycine Willd. Тур. Соя-Glycine hispidaWilld.  Уруғининг таркибида 30 - 40% оқсил, 15 - 20 % мой бўлиб, витамин А, Е га бой. 150 тадан ортиқ турли хил ноз - неъматлар: мой, сут, қаймоқ, ун, нон, конфет, кофе, совун ва бошқа маҳсулотлар тайёрланади. Соя яхши озиқ - овқат ва ем - ҳашак ўсимлиги сифатида Узоқ шарқ, Ўрта Осиё, Грузия ва Украинада экилади.

Қабила. Бурчоқнамолар-Fabales Оила.Бурчоқдошлар –Fabaceae Туркум.Ловия-Vigna Savi Тур. Экилалиган ловия - Vigna sinensis L.  Пояси ётиб ўсади. Барглари уч бўлакли, ёнбаргчали, гуллари барг қўлтиғида ўрнашади. Дуккаги овалсимон.  Иссиқсевар ўсимлик бўлиб, суғориладиган районларда овқат ўсимлиги сифатида экилади.

Қабила. Бурчоқнамолар-Fabales Оила.Бурчоқдошлар –Fabaceae Туркум. Ерёнғоқ-Arachis L. Тур. Ерёнғоқ-Arachis hypogea L.  Бир йиллик ўт ўсимлик бўлиб, суғориладиган ерларда экилади. Барглари жуфт патсимон. Косачабарглари 5 та. Тожбарглари майда, сариқ.  Уруғида 50 - 60 % мой ва 37 % оқсил бўлади.

Кўп йиллик ўт ўсимлик. Бўйи 25-50 см. Пояси ер бағирлаб ёки ердан кўтарилиб ўсади. Дарё ва ариқ бўйлари, тоғ ўтлоқлари ва суғориладиган майдонларда ўсади. Қабила. Бурчоқнамолар-Fabales Оила.Бурчоқдошлар –Fabaceae Туркум. Trifolium L.- Себарга Тур. Trifolium pratense L.- Ўтлоқ себаргаси

Қабила. Бурчоқнамолар-Fabales Оила.Бурчоқдошлар –Fabaceae Туркум. Medicago L. – Беда Тур. Medicago lupulina L. – Хмелсимон беда  Кўп йиллик ўт ўсимлик. Илдизи ўқ илдиз бўлиб, унда эркин азотни ўзлаштирувчи туганак бактериялари бўлади. Пояси кўтарилиб ўсади. Гуллари оддий шингил, соябон ва бошқа тўпгулларга бирлашган.  Косабарги бешта, бирлашган, зигоморф бўлади.  Меваси кўп уруғли.

Қабила. Бурчоқнамолар-Fabales Оила.Бурчоқдошлар –Fabaceae Туркум.Бурчоқ-Vicia L. Тур. Бурчоқ-Vicia faba L.  Бир ёки кўп йиллик ўт ўсимлик.  Пояси илашиб ўсади, барглари гажакларга эга.

Қабила. Бурчоқнамолар-Fabales Оила.Бурчоқдошлар –Fabaceae Туркум.Нўхот-Cicer L. Тур. Нўхот-Cicer arietinum L.  Бир йиллик ўсимлик. Пояси тик ўсади. Поя ва барглари безли тукчалар билан қопланган. Гуллари ўз - ўзидан чангланади. Меваси 1 - 2 уруғли, очилмайдиган дуккак. Уруғлари овқатга ишлатилади.  Ем - хашак ўсимлигидир.

Қабила. Бурчоқнамолар-Fabales Оила.Бурчоқдошлар –Fabaceae Туркум.Беда-Medicago L. Тур. Экса беда-Medicago sativa L.  Кўп йиллик ўт ўсимлик. Барглари учта.  Гуллари майда тўпгулда ўрнашган. Тожбарглари сариқ, кўкиш ёки бинафша рангли.  Улардан ем – хашак тайёрланади.

Қабила. Бурчоқнамолар-Fabales Оила.Бурчоқдошлар –Fabaceae Туркум. Гледичия - Gleditschia L. Тур. Тикан дарахт - Gleditschia triacanthus L. Дарахт, бўйи 40 м, йирик, қаттиқ, тиканлар билан қопланган. Барглари икки карра патсимон қирқилган ёки 7 - 16 жуфт патсимон, япроқчалари чўзиқ- наштарсимон. Гуллари икки жинсли. Косачабарглари 5та, тожбарглари 3 - 5 та, чангчилари 6 - 10 та. Дуккаги этли, қалами-чўзиқ. Тарқалиши: Шимолий Америка

Оила. Бурчоқдошлар - Fabaceae Туркум. Тикан дарахт - Gleditschia L. Тур. Тикан дарахт - Gleditschia triacanthus L. Меваси йирик қўнғир малла тусдаги узун дуккаклардан иборат. Бу дарахт 8-10 ёшга кирганда мева қила бошлайди. Гледичия ҳар қандай тупроқда ўса олади. Қурғоқчиликка чидайди, ёруғ жойларда тез ўсади. Бу дарахтнинг ёғочи жуда қаттиқ бўлиб, вагонсозлик ва мебелчилик саноатида ишлатилади.

Қабила. Бурчоқнамолар-Fabales Оила.Бурчоқдошлар –Fabaceae Туркум. Арғувони -Cercis Bunge Тур. Хитой арғувони -Cercis chinensis Bunge  Д арахт. Барглари думалоқ, асоси чуқур юраксимон ўйилган, юқориси торайган, қирғоғи ялтироқ оқ, усти тўқ яшил, ости оч яшил, туксиз.  Апрель - май ойларида гуллаб, июль - август ойларида меваси пишади.  Тарқалиши: Хитой, Япония

Туркум. Янтоқ – Alhagi Adans. Тур. Сохта янтоқ- Alhagi pseudalhagi Desf. Бўйи 30-110 см гача бўлган тиканли, кўп йиллик ўт ўсимлик. Пояси тик ўсади. Барглари тухумсимон, чўзиқ думалоқ ёки наштарсимон. Поя ва шохларда кетма-кет ўрнашган. Меваси кўп уруғли, дуккак. Ер устки қисми таркибида қандлар, органик кислоталар, эфир мойи, витамин С, В ва каротин, алколоидлар, гликозидлар бор. Қадимдан янтоқ табобатда турли касалликларни даволаш учун ишлатиб келинади. Янтоқ ер устки қисмидан тайёрланган дамламани чой ўрнида ёзда кўп истеъмол қилинади. У чанқоқни яхши қолдиради. Одам чарчаганда чарчоқни олиб, организмга қувват беради.

Туркум. Ширинмия – Glycirrhiza L. Тур. Туксиз ширинмия – Glycirrhiza glabra L. Ўзбекистонда 5 та тури ёввойи ҳолда ўсади, кўп йиллик ўт, бўйи 45- 120 см. Барглари чўзиқ-тухумсимон ёки наштарсимон. Тўпгули сийрак. Гуллари сиёҳранг. Дуккаги 2-7 уруғли. Ариқ ва дарё бўйлари, тўқайзорда ва экинлар орасида ўсади. Илдизи табобатда кўп ишлатилади. Илдизи таркибида 10% қанд , 0,035 % эфир мойи , баргида витамин С 14% , крахмал 8 % ошловчи модда бор. Ибн Сино илдизидан турли касалликларни даволашда фойдаланган .

Эътиборингиз учун рахмат!!!

Похожие

Раънонамолар қабиласи-Rosales

Дуккакгуллилар қабиласи Фабалес

Раъногуллилар қабиласи Росалес

Гулхайригуллилар қабиласи Малвалес

Айиқтовонгуллилар қабиласи Ранунcулалес