logo

Chirish jarayoni tushunchasi. Patogen oqsil moddalarning mikroorganizmlar tomonidan aerob va anaerob sharoitda parchalanishi

Загружено в:

05.06.2025

Скачано:

0

Размер:

177.44921875 KB
C H I R I S H J A R A Y O N I T U S H U N C H A S I . P A T O G E N O Q S I L M O D D A L A R N I N G M I K R O O R G A N I Z M L A R T O M O N I D A N A E R O B V A A N A E R O B S H A R O I T D A P A R C H A L A N I S H I . O Z I Q O V Q A T K O N V E R S I Y A S I D A C H E R I S H J A R A Y O N I N I N G A H A M I Y A T IS I R O J O V A S E V A R A D I L M U R O D Q I Z I REJA: • Chirish jarayoni tushunchasi • Patogen oqsil moddalarning mikroorganizmlar tomonidan aerob va anaerob sharoitda parchalanishi • Oziq ovqat konversiyasida cherish jarayonining ahamiyati C H I R I S H J A R AY O N I T U S H U N C H A S I Chirish jarayoni — organik moddalar, asosan o‘simlik va hayvon qoldiqlari mikroorganizmlar ta’sirida parchalanib, oddiy kimyoviy birikmalar, gazlar va hidsiz moddalar hosil qiladigan jarayondir. Ushbu jarayon tabiiy va sanoat sharoitida amalga oshishi mumkin, va uning natijasida hosil bo‘ladigan mahsulotlar tuproq unumdorligini oshirish va energiya manbai sifatida foydalanish uchun qimmatli hisoblanadi . C H I R I S H J A R A Y O N I N I N G A H A M I Y A T I : • E K O L O G I K T O Z A L I K : C H I R I S H J A R A Y O N I T A B I I Y C H I Q I N D I L A R N I Q A Y T A I S H L A S H V A T U P R O Q N I O Z I Q L A N T I R I S H D A M U H I M A H A M I Y A T G A E G A . • E N E R G I Y A I S H L A B C H I Q A R I S H : A N A E R O B C H I R I S H O R Q A L I H O S I L B O ‘ L G A N B I O G A Z N I E N E R G I Y A M A N B A I S I F A T I D A I S H L A T I S H M U M K I N . • O ‘ G ‘ I T O L I S H : K O M P O S T V A G U M U S T U P R O Q U N U M D O R L I G I N I O S H I R A D I V A O ‘ S I M L I K O ‘ S I S H I N I Y A X S H I L A Y D I . CHIRISH JARAYONI BOSQICHLARI: 1. • Gidroliz 2 • Fermentatsiya 3 • Asetogenez 4 • Metanogenez  Gidroliz — Dastlabki bosqich bo‘lib, unda murakkab organik moddalar (polisakkaridlar, proteinlar va lipidlar) oddiy birikmalarga parchalanadi.  Fermentatsiya — Oddiy organik moddalardan organik kislotalar hosil bo‘ladi.  Asetogenez — Organik kislotalar va spirtlar asetat, vodorod va karbonat  Metanogenez — Yakuniy bosqichda asetat va vodorod metan va karbonat angidridga aylantiriladi. PATO G E N O Q S I L M O D DA L A R N I N G M I K R O O R G A N I Z M L A R TO M O N I DA N A E R O B VA A N A E R O B S H A R O I T DA PA R C H A L A N I S H I Patogen oqsil moddalarning mikroorganizmlar tomonidan aerob va anaerob sharoitda parchalanishi — bu jarayon, unda patogen oqsillar mikroorganizmlar yordamida parchalanib, turli xil metabolik mahsulotlar hosil qiladi. Ushbu jarayonlarning har biri o'ziga xos xususiyatlarga ega va turli natijalarga olib keladi. Keling, har bir jarayonni batafsil ko'rib chiqamiz: 1. Aerob parchalanish Aerob parchalanish jarayonida mikroorganizmlar (masalan, aerob bakteriyalar) kislorod ishtirokida patogen oqsillarni parchalaydi . • Ushbu jarayon quyidagi bosqichlarni o'z ichiga oladi: • Oqsilning gidrolizi : Oqsil polipeptid zanjirlariga bo'linadi, bu esa amino kislotalarga aylanishini ta'minlaydi. • Amino kislotalarning parchalanishi : Amino kislotalar dekarboksilash va deaminatsiya jarayonlari orqali metabolitlarga aylanadi. • Energiya hosil qilish : Aerob sharoitda kislorod mavjudligi sababli, mikroorganizmlar energiya (ATP) hosil qilish uchun oksidlanish jarayonidan foydalanadilar. Bu jarayon natijasida karbonat angidrid (CO₂) va suv (H₂O) hosil bo'ladi. • 2. Anaerob parchalanish • Anaerob parchalanish jarayonida kislorod mavjud emas, shuning uchun mikroorganizmlar (masalan, anaerob bakteriyalar) patogen oqsillarni boshqa usullar bilan parchalaydi. Bu jarayon ham quyidagi bosqichlarni o'z ichiga oladi:• .• .  Oqsilning gidrolizi : Aerob jarayonda bo'lgani kabi, bu yerda ham oqsillar gidrolizlanadi va amino kislotalarga aylanadi.  Amino kislotalarning fermentatsiyasi : Anaerob sharoitda, amino kislotalar anaerob bakteriyalar tomonidan fermentatsiya qilinadi, bu jarayonda energiya hosil bo'ladi va turli metabolitlar, masalan, organik kislotalar, metan, ammoniy va boshqalar hosil bo'ladi.  Energiya hosil qilish : Anaerob sharoitda energiya ishlab chiqarish uchun kislorod o'rniga boshqa kimyoviy moddalardan (masalan, sulfat yoki nitratlardan) foydalaniladi, bu jarayonda metan yoki boshqa gazlar hosil bo'lishi mumkin. O Z I Q O V Q AT KO N V E R S I YA S I D A C H I R I S H J A R AYO N I N I N G A H A M I YAT I • Oziq-ovqat konversiyasida chirish jarayoni muhim ahamiyatga ega, chunki u oziq- ovqat qoldiqlarini qayta ishlash va biologik o‘zgartirishga imkon beradi. Ushbu jarayon tabiiy ravishda mikroorganizmlar yordamida amalga oshiriladi va organik moddalarni energiyaga yoki tuproq uchun oziqlantiruvchi moddalarga aylantiradi. • Chirish jarayonining oziq-ovqat konversiyasidagi ahamiyati 1. Chiqindilarni kamaytirish : Oziq-ovqat chiqindilari mikroorganizmlar yordamida parchalanganida, chiqindilar hajmi kamayadi va ular o‘simliklar uchun foydali ozuqaviy moddalarga aylantiriladi. • Kompost ishlab chiqarish : Chirigan oziq-ovqat qoldiqlari kompost sifatida ishlatilishi mumkin. Kompost esa tuproq unumdorligini oshiradi va o‘simliklarning yaxshi o‘sishini ta’minlaydi. 1. Ekologik tozalik : Ushbu jarayon tabiiy usulda atrof- muhitni toza saqlashga yordam beradi, chunki chiqindilarni sanoat usulida qayta ishlashga nisbatan chirish tabiiy, iqtisodiy va ekologik jihatdan samaraliroqdir. 2. Biogaz ishlab chiqarish : Anaerob sharoitda chirigan oziq-ovqat qoldiqlari metan kabi gazlarni hosil qiladi, bu esa energiya manbai sifatida ishlatilishi mumkin. • Chirish jarayoni shuningdek, tuproqning mikrobiologik tarkibini boyitadi va tabiiy ozuqa aylanish jarayonlarini qo'llab-quvvatlaydi, bu esa oziq-ovqat konversiyasi jarayonida katta ahamiyatga ega hisoblanadi. E TIBORINGIZ UCHUN ’ RAHMAT