Tirik organizmning tuzilishi - Биология - Презентации

Tirik organizmning tuzilishi

Загружено в:

10.03.2023

Скачано:

0

Размер:

1329.1982421875 KB

6 SINF TABIIY FAN SCIENCE 21-MAVZU: TIRIK ORGANIZMNING TUZILISHI

1.Hayvonlar sistematikasi birliklarini eng katta birlikdan boshlab to‘g‘ri ketma-ketlikda joylashtiring: oila, tur, tip, urug‘, dunyo, sinf, turkum  O`tgan mavzuni takrorlash?

 2. Taksonomik birliklardan foydalanib “Hayvonot dunyosi” sistematikasini sxemada  ifodalang.  Taksonomik guruhlar: bo‘shliqichlilar, bo‘g‘imoyoqlilar, xordalilar, qorinoyoqli mollyuskalar,  gidrasimonlar, meduzalar, o‘rgimchaklar, hasharotlar, qushlar, sutemizuvchilar,  boshoyoqli mollyuskalar, korall poliplari, ikki pallali mollyuskalar, baliqlar, suvda va  quruqlikda yashovchilar, sudralib yuruvchilar.

 Yangi mavzu; TIRIK ORGANIZMLAR NING TUZULISHI

 Tirik organizmlar qanchalik xilma-xil bo‘lmasin,  ular tuzilish jihatdan o‘xshash. Barcha tirik organizmlar  hujayralardan tuzilgan.  Hujayra – barcha tirik organizmlarning tuzilish  birligi.  Tirik organizmlar tuzilishiga ko‘ra bir va ko‘p hujayrali  bo‘ladi. Bakteriyalar, oddiy amyoba, tufelka  infuzoriyasi, xlorella, achitqi zamburug‘i bir hujayrali  organizmlarga misol bo‘ladi. O‘simlik va hayvonlar  ko‘p hujayrali organizmlardir.  Ko‘p hujayrali organizmlar turli funksiyalarni bajaruvchi  hujayralardan tashkil topadi.

1 – hujayra qobig‘i; 2 – yadro; 3 – sitoplazma; 4 – vakuola; 5 – xloroplast O‘simlik hujayrasi. O‘simlik, zamburug‘, hayvon, odam hujayralari o‘xshash tuzilgan bo‘lib, hujayra qobig‘i, sitoplazma va yadrodan iborat2 3 5 4 1

 Ko‘p hujayrali organizmlarda tuzilishi, kelib chiqishi  va bajaradigan vazifasi bir xil bo‘lgan hujayralar  va hujayralararo moddalar birlashib to‘qimalarni hosil  qiladi. To‘qimalarni tashkil etuvchi hujayralar bir-biri  bilan chambarchas bog‘liq holda birgalikda o‘z funksiyalarini  bajaradi.  To‘qimalar o‘z navbatida funksional jihatdan  bog‘liq holda organlar va organlar sistemalarini hosil  qiladi. Barg, poya, kurtak, asosiy ildiz, yon ildizlar  o‘simlik organlaridir.  O‘simlik to‘qimalari  Qoplovchi to‘qima  O‘tkazuvchi to‘qima  Mexanik to‘qima  Jamg‘aruvchi to‘qima  Asosiy to‘qima  Hosil qiluvchi to‘qima  Odam va hayvon to‘qimalari  Epiteliy to‘qimasi  Muskul to‘qimasi  Biriktiruvchi to‘qima  Nerv to‘qimasi

 O‘simlikning barcha ildizlari ildiz sistemasini, barg, poya, kurtak kabi organlar esa birgalikda novda sistemasini hosil qiladi. Novda va ildiz sistemalarining funksiyalari bir-biri bilan bog‘liq holda yaxlit organizm o‘simlik hayotiy jarayonlarida namoyon bo‘ladi.

 Hujayraviy tuzilish. Barcha tirik organizmlar hujayradan  tuzilgan. Hujayra tiriklikning tuzilish, funksional birligi hisoblanadi.  Moddalar almashinuvi. Tirik organizmlar  tashqi muhitdan o‘zi uchun zarur  moddalarni qabul qiladi. Bu moddalar  parchalanadi, hujayrada boshqa moddalarga  aylantiriladi. Bu jarayonlarda hosil  bo‘ladigan organizm uchun keraksiz qoldiq  moddalar tashqi muhitga ajratiladi.

 Oziqlanish. Har bir tirik organizm  harakatlanish, oʻsish va rivojlanish uchun  oziqlanishi kerak. Oziq tarkibidagi organik  va mineral moddalar organizmni energiya  va qurilish materiallari bilan ta’minlaydi.

 Nafas olish. Oziqlanish jarayonida oziq sifatida qabul  qilingan moddalarning bir qismi hujayralarda parchalanadi,  natijada energiya ajraladi. Ko‘pchilik organizmlar moddalarni  parchalash uchun kisloroddan foydalanadilar.

 O‘sish. Ko‘p hujayrali organizmlarning hujayralari  bo‘linib ko‘payish hisobiga o‘sadi. Masalan,  urug‘dan unib chiqqan yosh nihol o‘sib katta  daraxtga aylanadi. Odam va hayvonlar ham o‘sadi

 Rivojlanish. Organizmning o‘sishi rivojlanish bilan bo‘ladi.  Rivojlanish jarayonida organizmlarda yangi belgilar va  xususiyatlar paydo bo‘ladi. Masalan, rivojlanish jarayonida qurt  rivojlanib kapalakka, itbaliq esa voyaga yetgan baqaga aylanadi.

 Ta’sirlanish. Har bir tirik organizm turli ta’sirlarga  nisbatan javob beradi. Masalan, o‘simlik gullari  quyosh chiqqanda ochiladi va botganda yopiladi.  Issiq jismga tegib ketsak, qo‘limizni tortib olamiz.

 Ko‘payish. Tirik organizmlar jinssiz va jinsiy  usulda ko‘payadi. Ko‘payish orqali tirik organizmlar  o‘z belgi va xususiyatlarini nasldan-naslga o‘tkazadilar.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT

Похожие

Organizmning ekskretor funksiyasi

Tirik organizmlarning klassifikatsiyasi

Tirik organizmlarning kimyoviy asoslari

Tirik organizmlarning xilma-xilligi 2

Organizmning biologik suyuqliklari elektrolitik va noelektrolitlar eritmalar sifatida